Tragoom
| Tragoom | |
|---|---|
| Ander name | Granulêre konjunktivitis, verblindende tragoom[1] |
 | |
| Chirurgiese herstel van ingedraaide ooglede veroorsaak deur tragoom | |
| Spesialiteit | Aansteeklike siekte |
| Simptome | Pyn in die oë, blindheid[2] |
| Oorsake | Chlamydia trachomatis verspreiding tussen persone[2] |
| Risikofaktore | Oorbevolking, nie genoeg skoon water en toilette[2] |
| Voorkoming | Massabehandeling, verbeterde sanitasie[3] |
| Behandeling | Medikasie, chirurgie[2] |
| Medikasie | Orale asitromisien, topikale tetrasiklien (oogsalf)[3] |
| Frekwensie | 80 miljoen[4] |
 Mediese waarskuwing | |
Tragoom is 'n aansteeklike siekte wat veroorsaak word deur bakterie Chlamydia trachomatis. [2] Die infeksie veroorsaak dat die binneste oppervlak van die ooglede grof word.[2] Hierdie grofheid kan lei tot pyn in die oë, afbreek van die buitenste oppervlak of kornea van die oë, en uiteindelik tot blindheid.Onbehandelde, herhaalde tragoominfeksies kan 'n vorm van permanente blindheid tot gevolg hê wanneer die ooglede na binne draai.[2]
Die bakterieë wat die siekte veroorsaak, kan versprei word deur beide direkte en indirekte kontak met 'n aangetaste persoon se oë of neus.[2] Indirekte kontak sluit in deur klere of vlieë wat met 'n aangetaste persoon se oë of neus in aanraking gekom het. Onder kinders versprei die siekte meer dikwels as by volwassenes. Swak sanitasie, oorvol lewensomstandighede, en nie genoeg skoon water en toilette verhoog ook verspreiding.[2]
Pogings om die siekte te voorkom, sluit in die verbetering van toegang tot skoon water en behandeling met antibiotika om die aantal mense wat met die bakterie besmet is, te verminder. [2] Dit kan die behandeling van hele groepe mense op een slag insluit by wie dit bekend is dat die siekte algemeen voorkom. Was op sigself is nie genoeg om siektes te voorkom nie, maar kan nuttig wees met ander maatreëls. Behandelingsopsies sluit orale asitromisien en topikale tetrasiklien in.[3] Asitromisien word verkies omdat dit as 'n enkele orale dosis geneem word. Nadat littekens van die ooglid ontstaan het, kan chirurgie nodig wees om die posisie van die wimpers reg te stel en blindheid te voorkom. [2]
Oorsaak[wysig | wysig bron]
Tragoom word veroorsaak deur Chlamydia trachomatis, serotipes A, B en C. Dit word versprei deur direkte kontak met oog-, neus- en keelafskeidings van geaffekteerde individue, of kontak met fomiete [5] (nielewende voorwerpe wat aansteeklike stowwe oordra), soos handdoeke en/of waslappe, wat soortgelyke kontak met hierdie afskeidings gehad het. Vlieë kan ook 'n roete van meganiese oordrag wees. [5] Onbehandelde, herhaalde tragoominfeksies lei tot entropie (die inwaartse draai van die ooglede), wat blindheid kan veroorsaak as gevolg van skade aan die kornea. Kinders is die vatbaarste vir infeksie as gevolg van hul geneigdheid om maklik vuil te word, maar die verblindende effekte of meer ernstige simptome word dikwels eers teen volwassenheid ondervind.
Verblindende endemiese tragoom kom voor in gebiede met swak persoonlike en gesinshigiëne. Baie faktore is indirek gekoppel aan die teenwoordigheid van tragoom, insluitend 'n gebrek aan water, afwesigheid van toilette, armoede in die algemeen, vlieë, nabyheid aan beeste en ophoping. Die laaste algemene pad blyk egter die teenwoordigheid van vuil gesigte by kinders te wees, wat die gereelde uitruiling van besmette oogafskeiding van een kind se gesig na 'n ander vergemaklik. Die meeste oordrag van tragoom vind binne die gesin plaas.[6]
Diagnose[wysig | wysig bron]
McCallan se klassifikasie[wysig | wysig bron]
McCallan het in 1908 die kliniese verloop van tragoom in vier stadiums verdeel:
| Fase 1 (begin tragoom) | Fase 2 (gevestigde tragoom) | Stadium 3 (sikatriserende tragoom) | Fase 4 (genesde tragoom) |
|---|---|---|---|
| Hiperemie van palpebrale konjunktiva | Voorkoms van volwasse follikel en papille | Littekens van palpebrale konjunktiva | Siekte is genees of is nie merkbaar nie |
| Onvolwasse follikel | Progressiewe korneale pannus | Littekens is maklik sigbaar as wit bande | Gevolge van sikatrisasie veroorsaak simptome |
WGO-klassifikasie[wysig | wysig bron]
Die Wêreldgesondheidsorganisasie beveel 'n vereenvoudigde graderingstelsel vir tragoom aan. Die vereenvoudigde WGO-graderingstelsel word hieronder opgesom:
Tragomateuse inflammasie, follikulêre (TF)—Vyf of meer follikels van >0,5 mm op die boonste tarsale konjunktiva
Tragomateuse inflammasie, intense (TI)—Papillêre hipertrofie en inflammatoriese verdikking van die boonste tarsale konjunktiva wat meer as die helfte van die diep tarsale vate verberg
Tragomateuse littekens (TS)—Teenwoordigheid van littekens in tarsale konjunktiva.
Tragomateuse trichiasis (TT)—Ten minste een ingegroeide wimper wat die oogbol raak, of bewys van epilasie (wimperverwydering)
Korneale ondeursigtigheid (CO) vervaag deel van die pupilsykant
Voorkoming[wysig | wysig bron]
Alhoewel tragoom in die 20ste eeu uit 'n groot deel van die ontwikkelde wêreld uitgeskakel is (uitgesluit Australië), bly hierdie siekte in baie dele van die ontwikkelende wêreld voortduur, veral in gemeenskappe sonder voldoende toegang tot water en sanitasie.
Bestuur[wysig | wysig bron]
Antibiotika[wysig | wysig bron]
Asitromisien (enkel orale dosis van 20 mg/kg) of topikale tetrasiklien (1% oogsalf twee keer per dag vir ses weke). Asitromisien word verkies omdat dit as 'n enkele orale dosis gebruik word. Alhoewel dit duur is, word dit oor die algemeen gebruik as deel van die internasionale skenkingprogram wat deur Pfizer georganiseer word. Asitromisien kan gebruik word by kinders vanaf die ouderdom van ses maande en tydens swangerskap. As 'n gemeenskapsgebaseerde antibiotikabehandeling, dui sommige bewyse daarop dat orale asitromisien meer effektief te wees as topikale tetrasiklien. Antibiotiese behandeling verminder die risiko van aktiewe tragoom in individue wat met chlamydiale trachomatis besmet is. [3]
Chirurgie[wysig | wysig bron]
Vir individue met trichiasis, is 'n bilamellêre tarsale rotasieprosedure geregverdig om die wimpers weg van die oogbol te lei. [7] Bewyse dui daarop dat die gebruik van 'n dekselklem en absorbeerbare hegtings sal lei tot verminderde dekselkontoerafwykings en granuloomvorming na chirurgie. Vroeë intervensie is voordelig aangesien die koers van herhaling hoër is in meer gevorderde siektes.
Leefstylmaatreëls[wysig | wysig bron]
Die WGO-aanbevole SAFE-strategie sluit in:
- Chirurgie om gevorderde stadiums van die siekte reg te stel
- Antibiotika om aktiewe infeksie te behandel, met behulp van asitromisien
- Gesigskoonmaak om siekteoordrag te verminder
- Omgewingsverandering om toegang tot skoon water en verbeterde sanitasie te verbeter
Kinders met sigbare nasale afskeiding, afskeiding van die oë of vlieë op hul gesigte is minstens twee keer so geneig om aktiewe tragoom te hê as kinders met skoon gesigte. Intensiewe gemeenskapsgebaseerde gesondheidsopvoedingsprogramme om gesigwas te bevorder, kan die tempo van aktiewe tragoom verminder, veral intense tragoom. As 'n individu reeds besmet is, word dit aangemoedig om 'n mens se gesig te was, veral 'n kind, om herinfeksie te voorkom. Sommige bewyse toon dat die was van die gesig gekombineer met topikale tetrasiklien meer effektief kan wees in die vermindering van ernstige tragoom in vergelyking met topikale tetrasiklien alleen. Dieselfde proef het geen statistiese voordeel van oogwas alleen of in kombinasie met tetrasiklien oogdruppels gevind om follikulêre tragoom onder kinders te verminder nie.[8]
Prognose[wysig | wysig bron]
As dit nie behoorlik met orale antibiotika behandel word nie, kan die simptome eskaleer en blindheid veroorsaak, wat die gevolg is van ulserasie en gevolglike littekens van die kornea. Chirurgie kan ook nodig wees om ooglidmisvormings reg te stel.
Sonder ingryping hou tragoom gesinne in 'n siklus van armoede, aangesien die siekte en die langtermyn-effekte daarvan van een generasie na die volgende oorgedra word.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Swanner, Yann A. Meunier; with contributions from Michael Hole, Takudzwa Shumba & B.J. (2014). Tropical diseases : a practical guide for medical practitioners and students. Oxford: Oxford University Press, USA. p. 199. ISBN 9780199997909. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 September 2017.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) - ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 "Blinding Trachoma Fact sheet N°382". World Health Organization. November 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Maart 2014. Besoek op 14 Maart 2014.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Evans, Jennifer R.; Solomon, Anthony W.; Kumar, Rahul; Perez, Ángela; Singh, Balendra P.; Srivastava, Rajat Mohan; Harding-Esch, Emma (26 September 2019). "Antibiotics for trachoma". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 9: CD001860. doi:10.1002/14651858.CD001860.pub4. ISSN 1469-493X. PMC 6760986. PMID 31554017.
- ↑ Fenwick, A (Maart 2012). "The global burden of neglected tropical diseases". Public Health. 126 (3): 233–6. doi:10.1016/j.puhe.2011.11.015. PMID 22325616.
- ↑ 5,0 5,1 Goldman, Lee (2011). Goldman's Cecil Medicine (24th uitg.). Philadelphia: Elsevier Saunders. pp. e326-2. ISBN 978-1437727883.
- ↑ Taylor, Hugh (2008). Trachoma: A Blinding Scourge from the Bronze Age to the Twenty-first Century. Centre for Eye Research Australia. ISBN 978-0-9757695-9-1.
- ↑ Reacher M, Foster A, Huber J. "Trichiasis Surgery for Trachoma.
- ↑ Ejere, HO; Alhassan, MB; Rabiu, M (20 Februarie 2015). "Face washing promotion for preventing active trachoma". Cochrane Database of Systematic Reviews. 2 (2): CD003659. doi:10.1002/14651858.CD003659.pub4. PMC 4441394. PMID 25697765.
