Veearts

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Veearts
medical profession, occupation group according to ISCO-08
Subklas vanMediese spesialis, health professionalWysig
Veld van hierdie beroepVeeartsenykundige medisyne, vergelykende medisyne, neutering, veterinary activitiesWysig
Het lysLys van veeartseWysig
BeskermheiligeBlaise of SebasteWysig
Manlike vorm van etiketTierarzt, veterinarulo, Véidokter, vétérinaire, veterinarioWysig
ISCO-08 occupation class225, 2250Wysig
ISCO-beroepskode2250Wysig
'n Veearts doen 'n roetine sterilisasie operasie op 'n huiskat.

'n Veearts, letterlik 'n veeartsenykundige dokter, is 'n professionele persoon wat veeartsenykunde beoefen deur die behandeling van siektes in, en beserings aan diere.

Beskrywing[wysig | wysig bron]

In baie lande is die benaming veearts 'n gereguleerde en beskermde term, wat beteken dat lede van die publiek nie sonder die vereiste kwalifikasies en/of lisensiëring die titel mag gebruik nie. In baie gevalle is die aktiwiteite wat onderneem word deur 'n veearts (soos die behandeling van siekte of operasie in diere) beperk slegs tot professionele persone wat by die owerhede geregistreer is as veeartse. In die Verenigde Koninkryk byvoorbeeld, soos in ander jurisdiksies, kan dierebehandeling slegs uitgevoer word deur geregistreerde veeartsdokters (met 'n paar aangewese uitsonderings, soos paraveeartsenykundige werkers), en dit is onwettig vir enige persoon wat nie geregistreer is nie om hulself 'n veearts te noem, of enige behandeling voor te skryf.

Die meeste veeartse werk in kliniese instellings, en behandel diere direk. Hulle kan in algemene praktyke werksaam wees, vir die behandeling van alle soorte diere; of hulle kan spesialiseer in 'n spesifieke groep diere soos troeteldiere, vee, dieretuindiere of perde; of kan spesialiseer in 'n smal mediese dissipline soos chirurgie, dermatologie of interne medisyne.

Net soos met ander professionele gesondheidswerkers, neem veeartse etiese besluite oor die versorging van hul pasiënte. Huidige debatte binne die beroep sluit in die etiek van sekere prosedures wat glo slegs vir suiwer kosmetiese of onnodige gedragskwessies is, soos ontklouing van katte, die afsit van sterte en oorbesnoeiing van honde.

Etimologie en nomenklatuur[wysig | wysig bron]

Die woord veeartsenykundige kom van die Latynse veterinae wat beteken "werk diere". "Veearts" is die eerste keer gebruik in die gedrukte media deur Thomas Browne in 1646.[1]

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Antieke Indiese teks: Oogoperasie op 'n perd

Antieke Indiese sage en veeartsenykundige dokter Shalihotra (mitologiese skat c. 2350 v.C.), die seun van 'n Brahmaan salie, Hayagosha, word beskou as die stigter van veeartsenykundige wetenskappe[2]

Claude Bourgelat het die vroegste veeartsenykundige kollege in Lyon gestig in 1761.

Die eerste veeartsenykundige kollege in Lyon, Frankryk is in 1762 deur Claude Bourgelat gestig.[3] Volgens Lupton, na die waarneming van die verwoesting wat veroorsaak word deur runderpes onder Franse beeste, het Bourgelat sy tyd gewy om na 'n oplossing te soek. Dit het gelei tot die stigting 'n veeartskollege in Lyon in 1761, waarvanuit hy studente gestuur het om die siekte te bestry; in 'n kort tyd, het die plaag verminder en die gesondheid van die diere herstel, weens die hulp wat gelewer is aan die landbou deur die veeartsenykundige wetenskap en kuns.[4]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. Oxford English Dictionary, Oxford University Press.
  2. "G.K. Singh and R.S. Chauhan, "History of Veterinary Anatomy," Indian Association of Veterinary Anatomists". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Desember 2005. Besoek op 14 Desember 2017.
  3. Marc Mammerickx, Claude Bourgelat: avocat des vétérinaires, Bruxelles 1971.
  4. J.L.Lupton, "Modern Practical Farriery", 1879, in the section: "The Diseases of Cattle Sheep and Pigs" pp. 1

Verdere leesstof[wysig | wysig bron]

  • (af) Kies 'n beroep: Veearts
  • Freyberger, P. (2009). Vetting: The Making of a Veterinarian. PJF Publishing.
  • Gutkind, L. (1998). The Veterinarian's Touch: Profiles of Life Among the Animals. Holt Paperbacks.
  • Herriot, J. (2004). All Creatures Great and Small. St. Martin's Griffin.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]