Essen, België
| Essen | |||
 |
|||
|
|||
 in die provinsie Antwerpen in die provinsie Antwerpen |
|||
| Regering | |||
| - burgemeester | Gaston Van Tichelt (Christen-Democratisch en Vlaams) | ||
|---|---|---|---|
| Webwerf: www.essen.be | |||
_vlag.svg)
Essen is 'n plek en munisipaliteit in die Belgiese provinsie Antwerpen. Die munisipaliteit het meer as 19 000 inwoners. Die munisipaliteit is aan drie kante teen die grens met die Nederlandse provinsie Noord-Brabant geleë. Essen behoort aan die verkiesingskanton Brecht en die geregtelike kanton Kapellen. Die munisipaliteit is geleë in die Noorderkempen.
Toponimie[wysig | wysig bron]
Die naam 'Essen' het ook in die verlede verskyn as Esshen, Essche(n) of Esse. Daar word algemeen aanvaar dat Essen na verhewe velde naby 'n waterloop of nedersettings langs 'n stroom verwys. Die boomsoort es (Faxinus) is ook verwant aan die munisipaliteit se naam. Dit was 'n toponiem wat reeds in Oudnederlands bestaan het in die betekenis van 'boot gemaak van eshout'. Die esboom is dikwels gebruik vir die bou van skepe.[1]
Geskiedenis[2][wysig | wysig bron]
Voorgeskiedenis[wysig | wysig bron]
Daar is vier plekke op Essen se gebied waar vondste uit die voorgeskiedenis gevind is. Dit is nie maklik om gevolgtrekkings te maak op grond van vier terreine nie. Een ding is duidelik: dat mense sowat 8 500 jaar gelede reeds om Essen gereis het en hier en daar stilgehou het om kamp op te slaan en met vuursteen te werk, byvoorbeeld om 'n pylpunt te maak. 'n Paar van daardie vuurstene is teruggevind.
Abdy van Tongerlo[wysig | wysig bron]
Essen is in 1159 as allodium deur Berner van Rijsbergen geskenk aan die Abdy van Tongerlo, wat egter die heerserregte met die hertoge van Brabant moes deel. Saam met die meer suidelike Kalmthout en die Tongerloos-deel van Huijbergen (in die huidige Nederland) het dit een herehuis geword, wat tot die Franse Revolusie die eiendom van die abdy was.
Plundering[wysig | wysig bron]
In 1542 is die dorpie deur die troepe van Maarten van Rossum geplunderen in 1583 deur die troepe van maarskalk Armand de Gontaut-Biron.
Grensmunisipaliteit en wapen[wysig | wysig bron]
In 1795 het Essen 'n onafhanklike munisipaliteit geword. Uit dankbaarheid het die mense van Essen die wapen by prelaat Hermans, die laaste abt van Tongerlo oorgeneem. Hermans is ook 'n van wat in Essen voorkom. Die twee ossekoppe verwys na die bewerking van die heideland en simbolies na standvastigheid, die lam verwys na weiding en simbolies na geduld. Myter en staf verwys steeds na die verhouding met die abdy. In 1802 het dit ook 'n onafhanklike kerkgemeente geword. Essen het vroeër aan die gemeente Nispen behoort.
Belgiese Revolusie[wysig | wysig bron]
Na die val van Napoleon in 1815 is die Verenigde Koninkryk geskep onder Willem I van Oranje-Nassau. Toe die Suid-Nederland - die huidige België - in 1830 van Nederland weggebreek het, het Essen 'n grensmunisipaliteit geword. Op 21 November 1830 het 'n botsing plaasgevind tussen Belgiese rebelle en Nederlandse soldate tydens die Slag van Essen in die Belgiese Vryheidsoorlog. Ná die skeiding van Nederland is die Essense grens vir 'n paar jaar deur Waalse soldate bewaak. Op 20 November 1831 is hulle Roosendaal toe om sake af te skop. Die Hollanders se wraak het die volgende dag gevolg. Tydens die hoogmis het 4 000 soldate Essen binnegekom en alle huise deursoek. Vyf soldate en twee dorpenaars is dood. Dit het gebeur tydens die Slag van Heuvelplein.
Ekonomiese groei[wysig | wysig bron]
Op 9 Julie 1852 het België en Nederland weer vergader om 'n verdrag te sluit vir die bou van 'n nuwe spoorlyn tussen Antwerpen en Rotterdam. Byvoorbeeld, in die jare 1852-54 is die spoorweg Antwerpen - Lage Zwaluwe gebou met 'n grensstasie in Essen. As gevolg van daardie roete het die lyn die stad Breda gemis. Een van die stigters van die Société Anonyme des chemins de fer d'Anvers à Rotterdam het egter grond in Essen besit en wou die waarde daarvan verhoog. Die trein het verseker dat welgestelde inwoners van Antwerpen na Essen gekom het om rus en vrede te vind. Die Essense studente, werkers en diensmeisies kon makliker na Antwerpen gaan om te leer en te werk.[3]
Die Essen-stasie was en is die laaste spoorwegstasie voor die Nederlandse grens. Die treinstasie was toe die belangrikste grensstasie tussen België en Nederland. Die talle aanpassingsmerke is steeds ’n herinnering aan doeanebeheer van oorgrensverkeer. Met die koms van die spoorlyn het die dorpie inderdaad vinnig ontwikkel. Die grensfunksie van die spoorwegstasie het baie werksgeleenthede gebied en hierdie stasie 'n verpligte stop vir internasionale treine gemaak. 'n Groot pendelverkeer het ontwikkel met vinnige treine na Antwerpen. Deesdae bly 'n plaaslike trein- en IC-verbinding (met vier haltes) met Antwerpen en Brussel-Suid, asook 'n plaaslike treinverbinding met Roosendaal.
Sedert 1896 het die grensstasie ook kwarantynstalle waarin tot die 1970's hoofsaaklik vet beeste via 'n spesiale aflaaikaai in isolasie geplaas is om die diere vir aansteeklike siektes te kontroleer. In 1994 is die Kwarantynstalle wetlik as monument beskerm.
WOI[wysig | wysig bron]
Tydens die Eerste Wêreldoorlog was Essen van die buitewêreld afgesny. Die Duitsers het nie gedink dit is nodig om die "bult" (Essen is 'n soort bult as jy na die kaart kyk) met doringdraad af te sny nie en het die maklikste oplossing reguit vorentoe gekies. Dit is die sogenaamde "Dodendraad", waarvan baie doeke met foto's van daardie tyd in Essen en Kalmthout te sien is. Die neutrale Nederland het op sy beurt die oorblywende kilometers afgesny. Ten spyte van die isolasie het smokkelaars in hierdie tydperk groot sake gedoen.
WOII[wysig | wysig bron]
Toe aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog die Duitse invallers daaruit terugtrek laat hulle 'n spoor van vernietiging agter. Baie kerke en kerktorings, insluitend dié van O.-L.-V. Die Geboortekerk van Essen-Sentrum, die St. Jan-Baptist-kerk van Wildert en die St. Vincentius-à-Paulo-kerk van Horendonk, is met dinamiet opgeblaas omdat dit ideale uitkykpunte was. Slegs die Eucharisteise Hartkerk, die St. Anthonius van Padua-kerk in Essen-Statie en die St. Pieterskerk in Hoek word nie vernietig nie. Boonop het baie V1- en V2-bomme Essen eintlik vir die hawe van Antwerpen bedoel was.
Na-oorlogse geskiedenis[wysig | wysig bron]
In 1959 is 'n doeanekantoor in die Nieuwstraat gebou Na Wuustwezel was Essen die besigste padkantoor op die Belgies-Nederlandse grens. Hierdie prosedure is sedert 1 Januarie 1993 gekanselleer.
In 1977 is die Belgiese munisipaliteite herorganiseer. Grense en gronde is herrangskik sodat dit logies onder die munisipaliteite verdeel is. Dit het gelei tot die skepping van Essen-Hoek. Hoek het vir baie eeue bestaan, maar was voorheen verdeel in Kalmthoutsehoek of Kalmthoutse Hoek en Essen-Hoek of Moerkant. Die Hoek-gemeente bestaan al 150 jaar, en daarom was die samesmelting eerder 'n formaliteit.
Geografie[wysig | wysig bron]
Essen is die derde mees noordelike munisipaliteit in België en is ingeklem tussen die munisipaliteit van Kalmthout en die Nederlandse grens. Dit maak dit, saam met Momignies, een van daardie twee Belgiese munisipaliteite wat aan net nog een Belgiese munisipaliteit grens. Die ander buurmunisipaliteit is Nederlands. Essen is die mees noordwestelike munisipaliteit van die Kempenstreek en die mees noordelike munisipaliteit van die Noorderkempen
Kerne / Buurte[wysig | wysig bron]
Essen het geen sub-munisipaliteit nie. Benewens die dorpskern, wat "Essen-sentrum" genoem word, is daar verskeie woonbuurte en gehuggies op die gebied. Die distrik Heikant sluit aan die weste van die dorpskern. 'n Entjie verder wes lê die plattelandse woonlint Essen-Hoek. Die gehuggie Horendonk is oos van die sentrum geleë. Die gehuggie Wildert is in die suide van die munisipaliteit geleë. Die Statie-distrik is wes van die sentrum geleë.
In 1977 is die Belgiese munisipaliteite herverdeel. Essen het 'n stuk van die Kalmthout-gehuggie Kalmthoutse Hoek ontvang. Dit is by Essen-Hoek bygevoeg.
Woonbuurte[wysig | wysig bron]
Die dorp Essen bestaan uit die distrikte Essen-Centrum en Essen-Statie. Dit sluit op hul beurt verskeie woonbuurte in, insluitendDe Heuvel, De Donk, Spijker, Zandstraat, Werf, Bredestraat, Schanker, Schriek, Steenpaal, Vennen, Schildershof, Hemelrijk, Statievelden en Hondsberg.
Vanaf Oktober 2017 het Essen meer as 19 000 inwoners. Byna een uit elke vyf inwoners van Essen het die Nederlandse nasionaliteit.
Politiek[wysig | wysig bron]
Die gemeente Essen is deel van die kieskanton Brecht, geleë in die provinsiale distrik Kapellen, die kiesdistrik Antwerpen en uiteindelik die Antwerpen.
Mobiliteit[wysig | wysig bron]
Padverkeer[wysig | wysig bron]
Daar is vier N-paaie in Essen: die N125, die N117, die N122 en die N133.
Openbare vervoer[wysig | wysig bron]
Die munisipaliteit van Essen het twee treinstasies.
Vanaf Essen is daar 'n buslyn nommer 670 van De Lijn na Kapellen en 'n buslyn nommer 674 na Stabroek via Wildert.
Sport[wysig | wysig bron]
Sokkerklubs Excelsior FC Essen, KFC Olympic Essen, Horendonk FC en KSV Wildert speel in Essen.
Bekende Essen-inwoners[wysig | wysig bron]
Bekende persone wat in Essen gebore of woonagtig is of was of 'n ander beduidende verbintenis met die munisipaliteit het:
- Bart Aernouts, fietsryer
- Pieter Andriessen, musikoloog
- Pam Cornelissen, Nederlandse politikus
- Hannes Delcroix, sokkerspeler
- Sachli Gholamalizad, aktrise en teatermaker
- Jef van Gool (1935-2022), sokkerspeler
- Jan Goossenaerts, van 2010 tot 2012, oudste man in België en Europa.
- Rose Gronon, digter
- Ditte Jaspers, aktrise
- Hubert Lampo, skrywer
- Ludo Loos, fietsryer
- Gustaaf Magnel, ingenieur en professor aan die Universiteit van Gent.
- Tom Meeusen, fietsryer
- René Melis, joernalis en skrywer
- Paul Pauli, skilder en skrywer
- Michiel Rampaart, akteur
- Jur Schryvers, sokkerspeler
- Zdeněk Štybar jr., fietsryer
- Herman Suykerbuyk, politikus
- Dries van Noten, modeontwerper
- Cara Van der Auwera, sangeres, aktrise, aanbieder
- Inga Verhaert, politikus
- Ria Verschaeren (1941-2023), aktrise
- Mich en Raf Walschaerts, komediante (Kommil Foo)
Vennootstede[wysig | wysig bron]
Essen, Oldenburg (Duitsland)
Šilalė (Litaue)
Žilina (Slowakye)
Hradištko (Tsjeggiese Republiek)
Witzenberg (Suid-Afrika)
Nabygeleë sentrums[wysig | wysig bron]
Horendonk, Nispen, Essen-Hoek, Wildert, Nieuwmoer
Naburige munisipaliteite[wysig | wysig bron]
| Roosendaal (NB, Nederland) | Rucphen (NB, NL) | |
| Woensdrecht (NB, NL) | 
|
Zundert (NB, NL) |
| Kalmthout |
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Vanbrabant, Luc, Dietse sporen in Normandië of een zoektocht naar Ingveoons-Dietse substraten, 2013, opgedateer in 2020
- ↑ Geschiedenis, gemeente Essen. Geargiveer op 26 Maart 2023.
- ↑ auke van de woud: de nieuwe wereld, Amsterdam, Bert Bakker, 2006
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Essen, België.
51°27′42″N 4°27′21″O / 51.46167°N 4.45583°OKoördinate: 51°27′42″N 4°27′21″O / 51.46167°N 4.45583°O
