Gebruiker:Suidpunt/Joernaal
1 Oktober 2020[wysig | wysig bron]
Kan jy glo ek het sowaar gisteraand Hoofstuk 10 tot 12 klaargelees. Van Die Aeneïs, natuurlik. Die einde is vir my eintlik simpel, maar ek begryp goed, as jy tussen die reëls sou lees, is daar 'n paar snaakse omskrywings wat selfs vandag nog in die Franse en Engelse literatuur voortleef. Dit gaan eerder "hoe" jy die storie vertel (en die ironie daaromtrent), welwetend dat Juno die hele gemors benede aan die gang gesit het:
|
Intussen spreek die Koning van almagtige Olimpus vir Juno aan waar sy van 'n wolk af die gevegte dophou: "Wat sal nou die einde wees, my gade?"
|
|
Ek moet egter sê, afgesien van die bloeddorstige omskrywings en spot met elke karakter, is daar 'n plek waar die hele bloedbad geheel en al as sinneloos uitgebeeld word (Vergilius stel die eksplisiet so): omdat die Trojane en Latyners vir die res van hul lewens daarna vreedsaam deurgebring het.
En dis dit. So half vir die destydse leser om die verhaal self te voltooi: "en wat jy rondom jou nou gadeslaan, liewe leser, is die wérklike hoogtepunt van die Romeinse beskawing".
Ek vra groot om verskoning as ek nie te veel hier deurbring nie. My ander foon, die Nokia Asha 210, is kort na die waterepisode met alkohol op die nat kontakpunte gedokter, en bietjie in die son laat lê ('n algemene wondermiddel wat ek ook onder die mense vind) en gelaai, en 'n skietgebedjie, en alles werk toe weer. Ondertussen het ek my nommer op 24 September laat oordra, en nou sit ek met 'n "nuwe" SIM wat gereeld Suid-Sotho SMS'e kry, asook vreemde nommers uit Johannesburg.
Toe ek op 23 September die Samsung A10s gekoop het, was ek werklik vir hom bang. Omdat ek nog nie die boekie gelees het nie. Maar wat, binne minder as 1 wéék, net 1 wéék, het jy die vernaamste truuks al baasgeraak.
Daar is natuurlik Samsung se webwerf ( https://www.samsung.com/in/support/category/mobile-devices/ ) wat ek nog van bo tot onder wil deurwerk. Dis eintlik simpel dat daar nie, soos by prokureurs, 'n stelsel is waar jy presies weet watter nuwe toevoeging het bygekom en watter ou wet is geskrap nie.
Om van Symbian Series 40 te bokspring na Android 9 was nogal 'n ruime aanpassing, want skielik raak die doolhof aansienlik groter. Ek het 28 September eers uitgevind hoe om die toetsbordtaal te verander met 'n ligte slepie op die spasiebalk. 'n Belg wat 'n rukkie gelede voetgeslaan het in Duitsland het vir my geleer hoe om skermkiekies te neem. (Ag, wonderlik, wat's volgende: Hoe om te Zeppelin-Uber op die platteland?)
Van die toeps wat ek reeds het is (buiten Google se goedjies en 'n paar Microsoft Office goedjies):
Duolingo, Whatsapp, Telegram, Wikipedia, ViVa (Virtuele Instituut vir Afrikaans), Adobe Acrobat, Goodreads, YouVersion se Bible (in Afrikaans, Frans, Duits, Nama, Xhosa, Zoeloe, noem maar op - maar verwag Sondag 'n donasie-e-pos van die Bybelgenootskap in sowel Afrikaans as Engels), Radioworld FM se Radio Netherlands, Radio South Africa, French Radio, Radio Belgium, Radio Switzerland, Radio Denmark, Radio Russia, Radio Canada stel ook nie teleur nie. Selfs Radio Overberg is op die Suid-Afrikaanse een, en ek bloos my rot van skaamte. Die afwisseling is net lekker deur Nederlandse radio te luister terwyl jy met iets anders besig is; soms kan Radio Sonder Grense vir my net té kleinsteeds, kleinburgerlik, klein--- raak.
Ek het ook My Elevation afgelaai omrede Google Maps nie bevredigend kan sê hoe hoog ek bo seevlak geleë is nie. Hier waar ek nou is, wissel dit tussen 66 m tot 71 m. Wat ek op 'n topografiese kaart op ongeveer 75 m geskat het. Google Earth het ek ook afgelaai en ek moet hom nog baasraak.
En dan het ek nog een onthou: Good Fish Guide (Marine Conservation Society). Dit is maar net een waar jy letterlik let op wat jy eet. So kan jy na hartelus wegval aan stokvis ("hake"), want dis nie 'n bedreigde spesie nie, ens.
Persoonlik is daar, sover ek weet, nie 'n beter toep in die wêreld as Google Lens nie (ek het hom per ongeluk ontdek deur te sê: "Hey Google, scan QR code"): jy rig jou foon na sê nou maar Chinese teks en die kamera vertaal dit vir jou na Engels of watter taal jy ook wil hê. My foon kan dit nie vat nie, maar Google Assistant maak dit sommer vir jou aanlyn oop. Dit spaar wragtig baie tyd as om die tekens eers by qhanzi.com met die hand te trek. Hy het ook die afdruk van my ma se "The Blue Boy" deur Thomas Gainsborough herken (in ons familiekring staan hy bekend as "The Blue Peter"). Jy kan ook glo bepaal watter honderas voor jou staan. Ook werk dit glo wonderlik as jy museums en monumente besoek en nie die vaagste benul het wat hierdie kliphoop voor jou beteken nie.
Ek het al Geocaching oorweeg, maar dié tydverdryf is vir my ontsettend sinneloos. Veral die Duitsers is lief daarvoor: jy smeer vir jou sonbrandolie aan en gaan letterlik op 'n skattejag met jou foontjie, jy kom op 'n boks af wat êrens versteek is, binne die boks is 'n boek en 'n paar goedkoop aandenkings. Jy skryf jou naam en datum in die logboek, los/neem iets in/uit die boks, sit die boks op sy plek en vort met jou. Dit maak minder sin as Pokémon GO!
Daar is ook speletjies wat mens kan aflaai soos Lara Croft Go (wat wel R109 kos) en Lara Croft: Relic Run (mal oor die OST met die kontrabas in die oerwoudtempel)... maar ek weet nie.
Die Wikipedia-toepassing is heel OK vir lees, en as iemand op jou nommer druk, maar die bywerking is oor die algemeen bitter moeilik. Ek mis die linker-regter-op-en-af-knoppies as ek <ref>'''hier'''</ref> wil bykom.
Ek het gister per ongeluk die skerm gekrap, maar toe ek weer kyk is die krapmerk weg. Mooi so.
Ek het gister nog my Samsung Notes probeer. Op my Nokia kan ek dit slegs enetjie vir enetjie bluetooth. Nou kan ek dit e-pos, whatsapp, telegram en bluetooth (werkwoord vereis 'n kleinletter). 'n Ruim verbetering.
Al probleem wat ek met my wonderfoon (wat alle fone vanaf 2003-2016 nou oortref, wat beteken al my tienerdrome was verniet!!!) voorsien is sy laaipunt. Dis 'n ou fout by Samsung se tablette ook. En feitlik alle ander fone ook: later wil jou selfoon nie meer laai nie, en so land hy op die ashoop.
Ek los maar liewer my slimfoon by die huis. Te bang dit breek.
Voordat ek gaan: die H2.LIVE is fantasties. Duitsland is duidelik op die voorpunt van waterstofmotortegnologie. Met 86 Tankstellen (+21 toekomstiges) dwarsoor die Federale Republiek. Dit verskaf ook die allerjongste nuus: soos Frankryk wat verlangend na sy buurland kyk en iets soortgelyk verlang, maar verhoudingsgewys by die ander Germaanse (en Slawiese!) lande nog myle agter is. Ek hoop op die lange duur sal Duitsland so geld kan spaar (al is elektriese motors verreweg die ekonomiesste) - want soos lugtyd is petrolgeld vir my 'n onnodige verkwisting. Verder kan Duitsland op energieterrein heeltemal selfonderhoudend raak.
[Voetnota: Dis net interessant hoe polities gelade sekere projekte is. Ek onthou nog hoe geweldig negatief die pers destyds was oor waterstoftegnologie, bloot omdat die Amerikaanse pers dit, tydens die George W. Bush-bewind, as plaasvervanger vir "Big Oil" beskou het.]
13 Augustus 2020[wysig | wysig bron]
Vandag kon ek darem tot Boek 6 vorder van Die Aneïs. Almal is so "oe en a" oor Die Hellevaart van Dante - selfs ons eie Afrikaanse skrywers wat sy werk ad nauseum gebruik. Man, as die lot hul huiswerk gedoen het, sou hulle 'n vroeër weergawe gevind het, geskryf deur Vergilius, dit is nou waar Aneas gaan soek na sy vader, Anchises. Wat vir party selfs 'n groter skok sal wees is die Christelike kerk wat die uitbeelding van 'n spesifieke foltering in die hel vir elke afsonderlike misdaad so reg uit 'n heiden se werk oorgeneem het (wat ek sukkel om in die Bybel te vind). Opvallend is die misdaad wat in die boek uitgesonder word juis geld en middele wat jy, deur inhaligheid, geweier het om met jou familie te deel.
Ook hier lees mens van die son wat spoke verjaag - weer, so oud soos Rome self - so die bygeloof vasgevang byvoorbeeld in 'n Vampier wat sonlig nie kan verduur nie is meer as twee millennia oud.
Opmerklik is die bewoording: "één lewe sal vir baie gegee word" en "een lewe as offer vir die menigte" (Boek 5, vers 815/816); dit het my onmiddellik laat dink aan Johannes 11:50 ["dat dit vir ons voordelig is dat een man vir die volk sterwe en nie die hele nasie omkom nie"] en 18:14 ["dat dit voordelig is dat een man vir die volk sterwe"]. Was dit 'n algemene denkwyse vir daardie tyd?
Die afgelope tyd het ek deur die buurvrou se ou tydskrifte (en uitgeskeurde artikels) van 1970's/1980's gesif na bruikbare inligting. Dit is hoe ek op 'n artikel van die Kaapse bergluiperd afgekom het. Die naam "Pietie Beukes" het 'n klokkie gelui; toe ek 'n ou artikel op PRAAG gaan soek vir die adres kry ek hom weer. Dit was die een onvolledige artikel op bl. 64, wat wel later volledig herhaal word op bl. 66 en 67.
Ek is dankbaar oor die outeur se moeite om al die artikels op te spoor, want soos ek deur die artikels kyk, het ek met 'n wrang smaak deur die tydskrifte gekyk. Ek dink dit is omdat die werk nie so "lank terug" is soos voor 1969, of 1920 of 1797 nie. Dit was die 1970's en 1980's, dus, die 20 jaar voor my geboorte.
Ten eerste moet jy aanvaar dat die teikenmark grotendeels nou al dood is. Die vriendelike ou tannies wat om raad gesmeek het by die doktersrubriek om hul lewens te verleng of draagliker te maak is nie meer met ons nie. Ook die tannietjie met die voorskoot wat geld uit die liefde van haar hart vir 'n saak geskenk het, om miskien ook "deel te voel" van een of ander doel of projek... is ook nie meer nie.
Ten tweede weier jy om te glo dat presies dieselfde onderwerpe jaar op jaar herhaal word. Presies dieselfde kwale, presies dieselfde sielkundige of huweliksprobleme - net onder 'n ander naam... Die feit dat die meerderheid van hierdie tydskrifte reeds al verkool of tot toiletpapier verwerk is, veroorsaak juis dat mens in hierdie wêreld gevange bly van konstante herhaling-herhaling-herhaling. Die ergste is, jy weet dit gaan in die toekoms nie veel anders lyk nie.
Dit voel plek-plek of jy 'n ou kantoordeur oopsluit en oopstoot, met alles net so gelos soos in 1990 - nou wel toe onder die stof, maar Agent Scully en Mulder kan dit beter verduidelik: daar het bôggerôl ondertussen gebeur; geen vernuwing nie. Die wêreld het stilgestaan.
Ten derde voel dit soos die hele Jungiaanse onbewuste, wat jy voor jou siel weet jy nooit in jou lewe sal kan bykom nie. Daar is soveel artikels daarbuite geskryf, versprei en verstrooi waarvan die waardevolste inligting vir ons tot in alle ewigheid verlore is.
Dat Afrikaansdag nou juis môre moet saamval met 'n hond wat uitgesit moet word, nog nie eens 'n jaar oud nie, gaan beslis die dag elke jaar vir my met 'n wrang smaak laat. 'n Hond wat nie eens die kans gegun is om te leef nie.
2 en 3 Augustus 2020[wysig | wysig bron]
Op 2 Augustus is Boek II van Die Aneïs klaargelees. Ek is nogal beïndruk hoe die twee vertalers so uiteenlopend te werk gaan met die gebruik van fondasie:
- gooi die grondveste omver
- van sy grondveste af omgekeer word
- nou van sy bodem af gewentel word
- hy woel die fondamente om
Ek het die hele dag gesukkel om die sinoniem vir "ten bate van" te onthou. Nee, nie "ten behoewe van" nie. Eers toe ek die aand die tuin natmaak (want dit was droog) onthou ek by die kraan: "ter stywing van"! Ook in België is hierdie uitdrukking te vinde. Tog vind jy hom geensins as 'n sinoniem langs die reeds "formele" en "geykte" uitdrukking nie. Ek wonder hoekom.
Die Sondagmiddag en bietjie in die oggend het ek Great Ages of Man: Rise of Russia deurgelees. Die geskiedenis van Rusland tot en met Pieter die Grote is 'n tragedie. Die skrywers voer aan die gelyke vlakte (landbou, weiding), maar ook die riviere is die hoofoorsaak waarom daar minder diverse gewoontes, minder dialekte, goeie kommunikasie (danksy die rivier) maar ook ontsettend baie oorlog was. 'n Swak redenasie, want in Nederland het jy meer as 26, indien nie 46 dorpsdialekte wat in dieselfde tydperk ontwikkel het - en dit vir 'n paar graafskappe altesaam 'n rapsie groter as die Krugerwildtuin. En die land is plat.
Die Russe se renons in als wat Westers is in daardie jare, is inderdaad toe skryf aan Wes-Europa se laakbare gedrag. Toe Rusland nou juis op sy knieë was voor die Khan (hy het in weiding belang gestel, maar nie in die meer bewoude Nowgorod nie) toe kom die Litouers, die Swede en die Duitse ridders om... nee, beslis nie die Khan aan te vat nie, maar vir die vrye stad vir hulself in te palm (daardie oorloë is met sukses gewen of afgeweer). Met die Ooste en Weste wat 'n land soos 'n puisie van alle kante probeer uitdruk, keer Rusland totaal sy rug op die res van die wêreld en raak in homself gekeer. Veral met die idealisme van die die Derde Rome; Ivan die Verskriklike se voorgangers was wel die oerswede/rampokkers/wikings wat hulself baas oor die volke verklaar het (toe hulle weggejaag word, het die volke so onder mekaar baklei dat hulle die admins van buite maar weer teruggeroep het), maar toe kom daar 'n paar slimkoppe en probeer sy voorgeslagte terugvoer tot by die Keiser van Rome...
Onder die Khan was daar geen kulturele opbloei vir 200+ jaar lank nie. Toe die juk van die Khan afgegooi is en mens nou sou hoop daar kom bietjie vernuwing... nee, die Kerk vind alles wat Westers is, uit die staanspoor as uit die bose - so met weinig geletterdheid en insae met die tegnologiese en wetenskaplike vernuwing ('n mens sou juis dink dat mens die vyand se denkwyse en metodes sou wou leer ken, jy weet)... "Secular books of any sort were feared and hated; and imported ones were hated most of all!" Sekerlik, want die buitelanders het met smaak die kritiek soos meteoriete laat neerreën.
Die storie van Kiëf verstaan ek nou - maar dis baie, baie vroeg. Ook hier het Venesië sy invloed laat geld, dit wil sê "Kiëf se einde beteken": toe Venesië (en die Kruisvaarders) die Arabiere afgeweer en teruggedryf het, was Kiëf se bestaan nou heeltemal onnodig, want die vervoerroetes weswaarts is oopgestel. Soos Voyageur geskryf het in sy voorbladartikel: "Die Kruistogte het ’n verskuiwing van Europa se handelsroetes meegebring en dit het die verval van Kiëf-Roes verder verhaas" So stagneer die stadjie van hout, totdat hy afgebrand word.
Maar nog lank voor die Russiese Revolusie was daar die standestryd - dan word die aristokrasie afgeskaf, dan kom hulle weer in opstand, dan word hulle weer verdag gemaak, dan word die koning/keiser onttroon... En dan die anachronismes: alles word staatsbesit ['n voorganger vir die kommunisme wat kom], wat totaal vreemd was vir Klein Russe wat lank, danksy die Litouers, heelwat verwestering ondergaan het. Maar vir my is die heel interessantste die Kosakke: wegholslawe, belastingontduikers, rampokkers wat almal gerieflik op die grense bly - as't ware mini-anargiste en libertyne! - word 'n politieke derde mag om mee gereken te word. [Nadele: ongeletterd en ongedissiplineerd]. Burgert Behr het reeds 'n voorbladartikel daaroor geskryf in 2011.
Ek gaan maar eerder nie klippe gooi oor brutaliteit nie, want daarvan is die Wes-Europeërs maar ewe skuldig. Maar die sadisme wat deur die koningshuis teen hul onderdane, wat beskerming pleit, geopenbaar is... Ag, en wat is 200 000 lewens nou werd wat van die koors omkom as ek my St. Petersburg in die moeras wil bou?
Ek... begryp dit nie. Smaak my die geskiedenis het 'n vieslike neiging om te herhaal, veral as dit al is wat jy ken!
Slotsom: ek kon eerder die Afrikaanse artikels op Wikipedia gelees het, dis vollediger!
1 Augustus 2020[wysig | wysig bron]
Ek is nie teleurgesteld nie, ek is verstom. Hoe maklik dit is om 'n romanskrywer te wees.
Ek soek mos vandag 'n paar Latynse tekste rond. Soos "omne bonum a Deo, omne malum ab homine" - alles goed kom van God af, alles boos uit die mens.
Natuurlik uit Augustinus.
En toe ek nou nog 'n paar frases uit Sewe dae by die Silbersteins begin soek... toe kom ek af op:
But it is in Aquinas (Suninui, 1, Q. xxiii.) that we find the clearest and most compact treatment of the subject. His doctrine is substantially that of Augustine. In express terms he teaches that predestination is an essential part of the divine providence, and that, as some, and these a fixed number, are ordained to life eternal, so by the same divine providence others are allowed to fail of this end ("et hoc dicitur reprobare"). He teaches further that this pre destination does not depend upon any foreseen difference of character ("praescientia meritorum non est causa vel ratio predestinationis ").
Wel, Encyclopedia Britannica het sonder twyfel 'n foutjie begaan. Asook sy kopiis, by name Etienne Leroux. Want in die oorspronklike teks van Thomas van Aquino is daar nêrens NON nie, dit moet wees: "Ergo praescientia meritorum est causa vel ratio praedestinationis".
Haai, en as bonus is daar nog enetjie wat ook heel "toevallig" in Sewe dae by die Silbersteins ingesluit is: "et hoc dicitur reprobare"
Toeval?
Toe ek nou vandag Op weg na Welgevonden van J.C. Kannemeyer (1970) begin en klaargelees het, toe pop die een Engelstalige bron na die ander uit in die heel laaste hoofstuk. Party van die tekste het Leroux byna woord vir woord vertaal, ander het hy verwerk en bietjie gemoderniseer, of aangepas en by die storie ingelyf. En die hele surrealisme in die boek van hierdie intertekstuele verwysing lyk tog so... diepsinnig! Gekunsteld!
Nee, hoor.
Kyk, dit is seker nog 'n rede waarom ek nooit 'n romanskrywer sal word nie. As jy nie persoonlik iets deurgemaak het nie, nie gesout is in jou vakgebied nie... hoe gaan jy nie met 'n bek vol tande staan as die literatore jou eers met vrae begin bestook nie?
Bietjie navorsing rakende die Afrikaanse Wikipedia
Die Top 499 van 2019 se bladtrekke was altesaam 5 379 068 bladtrekke binne een jaar. Toe ek nou gaan kyk by Siteviews sien ek 2019 se totale hoeveelheid bladtrekke was 29 772 945.
Nou persentasiegewys beteken dit hierdie 499 blaaie (uit tussen 68 000 bladsye en meer 87 000 bladsye, dus: 0,73% tot 0,57%) maak 18% van die hele Afrikaanse Wikipediaprojek se soekresultate uit. Ek het vandag die eerste 150 artikels van 2019 vergelyk met 2018.
Mens merk die dramatiese rangposisie-verbeterings op:
- Wet op afsonderlike geriewe 46 → 32
- Waterbesoedeling 49 → 20
- Voornaamwoord 50 → 33
- Afrikaanse taalleer 54 → 22
- Engels 57 → 43
- Homofoon 58 → 45
- Verkleinwoord 68 → 58
- Italië 69 → 42
- Lys van openbare vakansiedae in Suid-Afrika 76 → 61
- Nedersetting 78 → 64
- Menslike skelet 79 → 53
- Varkgriep 80 → 36
- Duitse masels 81 → 66
- Masels 82 → 70
- Geld 85 → 65
- Werkwoord 90 → 54
- Vlag van Suid-Afrika 91 → 75
- Wet op Bantoe-onderwys 93 → 55
- Vigs 94 → 63
- Paasfees 101 → 81
- Refentse Morake 102 → 97
- Nasionale Vroudag 106 → 95
- Natuurramp 107 → 88
- Lugbesoedeling 110 → 35
- Kuns 113 → 52
- Wiskundige terminologie 116 → 69
- Wikimedia Commons 117 → 109
- longontsteking 118 → 96
- Woordeboek 119 → 99
- Lys van elemente volgens simbool 121 → 107
- Afvalbestuur 123 → 57
- Christendom 126 → 113
- Hartversaking 130 > 90
- Koekie (rekenaarwetenskap) 133 → 87
- Wet op verbod van gemengde huwelike 131 → 105
- Onderwys 128 → 118
- skildklier 135 → 46
- Suid-Afrikaanse rand 142 → 89
Wat kan ons hieruit aflei?
- Ten eerste dat die besoekers van hiponieme hou. Hulle verkies om eerder "Woordeboek" te soek pleks van "Woordeboek van die Afrikaanse taal" of "Handwoordeboek van die Afrikaanse taal". Pleks van 'n spesifieke soort kuns, soek hulle "kuns". Of so iets. Ek dink net ons moet dit in gedagte hou - dit is leke wat skynbaar nie weet waarna om te soek nie.
- Ten tweede het die navrae oor chroniese siektetoestande dramaties gestyg. Dit is 'n geweldige probleem, want nie een van ons is artse nie, met die uitsondering van 'n baie vriendelike apteker wat mediese kennis dra.
- Ten derde het die aanvraag na Afrikaanse taalkundige terme toegeneem, sekerlik grootliks te danke aan Afrikaanse taalleer
- Ten vierde lyk dit my hou die lesers van lyste, wat eintlik teen die Wikipedia-beleid is - maar dit dien steeds as 'n vinniger roete om die artikel te kry waarna jy soek.
En steeds bly Leeu, Renoster, Jagluiperd, Kat... in daardie presiese volgorde, die geliefste diere.
31 Julie 2020[wysig | wysig bron]
Ek het vandag Sewe Dae by die Silbersteins (1962) klaargelees, nie omdat ek wil nie, maar omdat ek moes - vir volk en vaderland en omdat ek mos vier boeke vol interpretasies daarvan gekoop het want dit is of was 'n voorgeskrewe boek, want dit het 'n Hertzogprys verdien. Vir volk en vaderland. My indrukke: te droog. Horingdroog. Termietgevreet houtdroog. Stofdroë karkasse van oerdiere in Egipte. So droog soos Savannah Dry. So droog soos sand en houtsaagsels met uitgedroogte kattekwak in jou mond. So droog soos witwyn met te veel houtgees. So droog soos staaldruppels met as op die tong. So droog soos 'n stofstorm. So droog soos 'n impotente boomstomp.
As ek moet kies tussen 'n toegegroeide lushof met waterbruggies in Durban uit die Rooi Rose van die 1980's en 'n "waterbesparende tuintjie" van twee vetplantjies in die onherbergsame Karoo... raai watter een bekoor my die meeste? Nou ja, toe! Volgende keer moet ek 'n bottel limonade met 'n suurlemoenskyfie en vier ysblokkies byderhand hou as ek die werk aanpak. Al is dit winter in hierdie deel van die halfrond.
Ek het ook deur André P. Brink se Orgie (1965) verneuk gevoel, want Brink se werk herinner my aan daardie goedkoop namaaksels van Finding Nemo om in die skadu van die groot werk ook darem bietjie aandag (geld) te buit. Brink gaan selfs sover om die presiese "bont gordyntjies"-woorde net so uit Silbersteins te deps. Intertekstualiteit se gat!
Ek weet nie - so lewensveranderend was die werk nou regtig nie. Seker vir daai jare. Ek bedoel, Thys Sadie betoog in sy boek Reis na die Onsigbare Wêreld (1982) dat die NG-Kerk die Gnostiek by sy leerstellings moet inlyf. As jy eers die Jungiaanse werke en die Gnostiese werke vooraf gelees het, voel hierdie Hertzogpryswenner soos 'n afgewaterde sielkundehandboek. Jammer, maar ek is teleurgesteld. [Maar dankie darem vir die paar Latynse frases - jy sal dit nie gou weer sien nie!]
Ek kan verstaan hoekom SpesBona nie romans lees nie. Daar is in die boek 'n brandende gebrek aan humor. As mens eers gewoond is aan borrelende Franse humor in Franse romans is daar geen omkyk nie.
As jy eers Die Alchemis/Der Alchimist van die Brasiliaan gelees het, dan is daar net 'n meer verkwiklike manier om Jungiaanse sielkunde op 'n speelse wyse aan jou lesers te bied. Al moes die arme karakterskepsel ontdek, na soveel reise deur die Arabiese taalwêreld, die skat is heeltyd tuis.
Selfs 'n eeue-oue boek, Die Aneïs is vanaf bladsy 1 geweldig boeiend, of dit nou deur Benade of Blanckenberg vertaal is. Ek is juis nou klaar met Boek I.
Voyageur, die hiernamaalsteorie en die kommerwekkende uitwerking van die utilisme
Iets wat my aan die dink gesit het - dit was Voyageur en sy hiernamaalsteorie. Wie sê "lewe na die dood", "hiernamaals" beteken nie ook "die lewe wat na jou bestaan volg nie"? Jy leef tog ... deur jou kinders. Lewe = mense. En naasbestaandes of verlangse familie of landgenote of aardbewoners se kinders. So - as jy die heeltyd selfsugtig geleef het, jy het nie met jou talente gewoeker nie, jy het nie die kunste tot die hoogste vlak probeer druk nie - net 'n geldjie probeer pers uit jou medemens... Jy het nie woordeboeke geskryf nie. Jy het nie Wikipedia-artikels vertaal of geskryf nie. Jy het geen saad gesaai nie, maar ryklik net geoes... Jy was bloot vir die ganse wêreld net 'n oorlas... dan is dit goed te begrype waarom die lewe hel sal wees... Die nagevolge van jou dade is verskriklik!
Nou, ek het al van voorvaderaanbidding gehoor - selfs in die 17de eeu was dit nog in Swede in bedryf. Maar kan mens kinders aanbid wat nog nie eers gebore is nie? Nee - want dit is onsinnig! Presies, en tog probeer mens 'n beter wêreld nalaat as toe jy hier naak uit die moederbuik gekruip het.
Ongelukkig skep dit ook sy eie probleme.
Planeet Malustra (Juan Sabie, 1981) skets 'n samelewing waarheen aardlinge teen hul wil uit Australië ontvoer word (16 Junie 1979). Daar aangekom op Malustra, bereik hulle so 'n beskaafde en uitgestrykte leefwêreld (waar alles elke keer perfek en seepglad verloop) dat hul net nie daarby kan aanpas nie. Onder andere, vir die geringste knik in die skedule of gedagteonderbreking hap hulle na mekaar. Ook voel hulle alles bekom hulle net te maklik, hulle wil 'n stryd "vir" iets voer, hulle wil voel wat hul verkry moet met meriete verdien word. Om dit eenvoudig te stel: hulle voel te onbeskaafd vir die nuwe wêreld, omdat hulle die hele tegnologiese ontwikkeling vrygespring het.
[Eintlik gaan dit tot Loeloeraai van Langenhoven terug waar Loeloeraai sê: die mens se gees moet saam met die tegnologie ontwikkel. As mens lank daaroor nadink is dit byna vir my 'n onsinnige stelling; want ek, in 1990 vry gebore met Boeings, kernreaktors, fietse, rekenaars, selfone ens. rondom my waarvoor ek beslis nie gewerk het nie. Ek het dit so kom kry! 'n Mens sou netsowel 'n fiets vir 'n Middeleeuse handelaar kon gee; dit sal die geskiedenis miskien verander of verhaas, maar die karakterwese sal dieselfde bly]
Die ironie is juis dat mens [diegene wat nog nie in 'n algemene nihilisme, fatalisme en ander -isme verval het nie] 'n makliker, beter en doeltreffender leefwêreld wil agterlaat vir jou opvolgers en nakomelinge (en natuurlik vir jou huidige tydgenote wil skep) en dan... besef jy die skrywer het 'n uiters geldige punt beet! Ons beleef dit trouens nou al! Iewers het ek gelees ons beleef frustrasie as ons weet daar is [on]verkrygbare vinniger metodes. Soos: waarom moet ons in spitsverkeer vassit (net 18 minute wagtyd tot by die lughawe...) as daar helikopters, hommeltuigtaxi's (in ons kop bestaan hulle wel!), sneltreine ens. reeds bestaan? [Nou goed, ek gaan aanneem vryheid op 'n motorfiets is iets wat Master Card nie kan koop nie, maar jy weet wat ek bedoel!]
Ek het selfs al begin wonder of mens jou nie skuldig maak deur hierdie "oorbeskaafdheid" te vererger deur die ratte nog 'n bietjie meer olie te gee nie.
30 Julie 2020[wysig | wysig bron]
Nota bene: die rede vir speserye en veral peper wat ingevoer moes word (van groot belang m.b.t. Venesië ook), kry ek die antwoord in Van wapens en 'n man vertaal en van notas voorsien deur Blanckenberg, bl. 15:
|
|
Hierdie vraag na peper is veroorsaak deur dieselfde omstandighede wat gelei het tot die ontdekking van die Kaap deur die Portugese in die vyftiende eeu: skaarste aan voer in die winter het tradisioneel beteken dat baie vee aan die begin van die Europese winter geslag moes word: speserye was nodig vir die preservering en kruie van hierdie vleis.
|
|
Dit maak sin, want in Nederlands is die ou benaming slachtmaand inderdaad Novembermaand. Wiktionary sê "aangezien er in die periode werd geslacht om een wintervoorraad aan te leggen". Na aanleiding van die paragraaf hierbo het die woordeboek, ongelukkig, die kat aan die stert beet. Die boere had geen keuse as om hul stuks vee te slag nie!
29 Julie 2020[wysig | wysig bron]
Hoe langer ek hieroor nadink, hoe meer besef mens eintlik wat 'n wonderwerk 26 Julie 2020 se bevindinge eintlik beteken. Gegewe hoe min bydraers ons hierso op die Afrikaanse Wikipedia het (minder as 20 hoogs aktiewe bydraers, minder as 200 bydraers per maand of so) het hierdie ensiklopedie, vergeleke met al die wêreld- en wetenskapstale daarbuite, gegewe al die teenslae, al die tekortkominge... eintlik deksels baie bereik. Dan moet ons werklik nie verstom staan as Afrikaans volgens Ethnologue 18 miljoen (eerste-, tweede- en derdetaal)sprekers het nie. Nederlands het vergeleke hiermee 24 miljoen.
26 Julie 2020[wysig | wysig bron]
Ek was vandag by https://stats.wikimedia.org . Ek het heel eerste gekyk watter lande besoek die Afrikaanse Wikipedia die meeste, en ek het bevind Italië se belangstelling het die afgelope maande aansienlik toegeneem vergeleke met die voorafgaande 5 maande. Italië se posisie het elke maand gestyg en gestyg. Ek is seker Voyageur doen iets reg.
Ek het egter meer belanggestel wat in Suid-Afrika aangaan. Ek kon ongelukkig nou nie deur al 310 tale kyk nie, maar ek het wel 'n handjievol uitgekies, veral uit die Ethnologue se 200 grootste tale. Daarna het ek ook gekyk na ons eie inheemse tale.
Hier is my bevindinge vir Junie 2020. Die tale in vetdruk is Germaanse tale.
| Altesaam 69 Miljoen kyke in Suid-Afrika |
| 62 M - Suid-Afrika (Engels) |
| 1 M - Suid-Afrika (Simple English) |
| 1 M - Suid-Afrika (Afrikaans) |
| 5 M - Ander tale, waaronder: |
| 175 K - Suid-Afrika (Frans) |
| 154 K - Suid-Afrika (Russies) |
| 152 K - Suid-Afrika (Chinees) |
| 126 K - Suid-Afrika (Duits) |
| 89 K - Suid-Afrika (Portugees) |
| 68 K - Suid-Afrika (Spaans) |
| 46 K - Suid-Afrika (Italiaans) |
| 46 K - Suid-Afrika (Nederlands) |
| 31 k - Suid-Afrika (Japannees) |
| 30 K - Suid-Afrika (Arabies) |
| 20 K - Suid-Afrika (Pools) |
| 15 K - Suid-Afrika (Sweeds) |
| 12 K - Suid-Afrika (Koreaans) |
| 12 K - Suid-Afrika (Indonesies) |
| 12 K - Suid-Afrika (Persies) |
| 10 K - Suid-Afrika (Turks) |
| 9 K - Suid-Afrika (Viëtnamees) |
| 8 K - Suid-Afrika (Deens) |
| 8 K - Suid-Afrika (Noors) |
| 8 K - Suid-Afrika (Skots) |
| 7 K - Suid-Afrika (Tsjeggies) |
| 7 K - Suid-Afrika (Bengaals) |
| 6 K - Suid-Afrika (Grieks) |
| 5K - Suid-Afrika (Esperanto) |
| 5 K - Suid-Afrika (Swahili) |
| 5 K - Suid-Afrika (Thai) |
| 4 K - Suid-Afrika (Kroaties) |
| 4 K - Suid-Afrika (Oerdoe) |
| 3 K - Suid-Afrika (Hindi) |
| 3 K - Suid-Afrika (Fries) |
| 3 K - Suid-Afrika (Limburgs) |
| 3 K - Suid-Afrika (Nieunoors) |
| 2 K - Suid-Afrika (Alemannies) |
| 2 K - Suid-Afrika (Amharies) |
| 2 K - Suid-Afrika (Bhojpuri) |
| 2 K - Suid-Afrika (Birmaans) |
| 2 K - Suid-Afrika (Egiptiese Arabies) |
| 2 K - Suid-Afrika (Javaans)
2 K – Suid-Afrika (Latyn) |
| 2 K - Suid-Afrika (Luxemburgs) |
| 2 K - Suid-Afrika (Malabaars) |
| 2 K - Suid-Afrika (Tamil) |
| 2 K - Suid-Afrika (Teloegoe) |
| 2 K - Suid-Afrika (Wallies) |
| 2 K - Suid-Afrika (Yslands) |
| 1 K - Suid-Afrika (Beiers) |
| 1 K - Suid-Afrika (Faroëes) |
| 1 K - Suid-Afrika (Goedjarati) |
| 1 K - Suid-Afrika (Goties) |
| 1 K - Suid-Afrika (Hakka-Sjinees |
| 1 K - Suid-Afrika (Hausa) |
| 1 K - Suid-Afrika (Jiddisj) |
| 1 K - Suid-Afrika (Kannada) |
| 1 K - Suid-Afrika (Keuls) |
| 1 K - Suid-Afrika (Maithili) |
| 1 K - Suid-Afrika (Marathi) |
| 1 K - Suid-Afrika (Nedersaksies - Duits) |
| 1 K - Suid-Afrika (Nedersaksies - Nederlands) |
| 1 K - Suid-Afrika (Oudengels) |
| 1 K - Suid-Afrika (Paltsies) |
| 1 K - Suid-Afrika (Pennsilvaniese Duits) |
| 1 K - Suid-Afrika (Punjabi) |
| 1 K - Suid-Afrika (Saterlandfries) |
| 1 K - Suid-Afrika (Seeus) |
| 1 K - Suid-Afrika (Wes-Vlaams) |
| 1 K - Suid-Afrika (Yoruba) |
| 34 K - Suid-Afrika (Zoeloe) |
| 20 K - Suid-Afrika (Xhosa) |
| 14 K - Suid-Afrika (Suid-Sotho) |
| 14 K - Suid-Afrika (Setswana) |
| 5 K - Suid-Afrika (Noord-Sotho) |
| 5 K - Suid-Afrika (Tsonga) |
| 5 K- Suid-Afrika (Venda) |
| 4 K - Suid-Afrika (Swati) |
Kommentaar: vergeleke met September 2018 het die Afrikaanse Wikipedia se maandelikse besoeksyfer verbasend genoeg eintlik konstant bo die 1 miljoen gebly. Vergeleke met die ander Europese tale doen ons regtig goed. Bladtrekke in Engels het in Suid-Afrika vanaf 42 M gestyg na 62 M, maar die sprong van Simple English vanaf 134 K na 1 M grens aan die belaglike! Dit kan natuurlik vir kinders bedoel wees, maar… régtig? Wat de donder? Dis amper 'n teken van desperaatheid! Die enigste ander land wat selfs laer kan daal as Suid-Afrika is Indië met 2 M uit ‘n bevolking van ‘n reuse 1 miljard! Ek dag my oë bedrieg my! Spaans het darem ook ‘n verbetering getoon van 54 K na 68 K.
Russies se 921 K het geval na 154 K (wat my al hoe meer laat wonder het of dit die werk van robotte was). Duits se 249 K is nou 126 K. Sjinees se 237 K is nou 152 K. Frans was 198 K, maar nou net 175 K. Portugees was 132 K en nou maar 89 K. Hollands was 93 K en nou 46 K. Italiaans was 64 K en nou 46 K. Japannees vanaf 45 K na 31 K.
Hoewel die diversiteit verskriklik afgeneem het, sê die syfers nietemin uit 69 M kyke uit Suid-Afrika moes daar op die een of ander wyse 5 miljoen bladtrekke dwarsoor al die ander 307 Wikipedias plaasgevind het.
Vergeleke hiermee het ons in Namibië:
1 M – Namibië (Engels)
34 K – Namibië (Duits)
25 K – Namibië (Afrikaans)
11 K – Namibië (Russies)
6 K – Namibië (Frans)
5 K – Namibië (Simple English)
5 K – Namibië (Chinees)
Vergeleke met September 2018 het Duits vanaf 73 K besoeke na 34 K besoeke geval. Russies is ook nie meer 30 K nie, maar 11 K. Afrikaans het egter met 5 K bladtrekke per maand gestyg.
Ek begin al hoe meer wonder of dit werklik saakmaak of ek enigsins nog die moeite doen om al die ander tale daarbuite te leer? Dit lyk nie of vertalings uit vreemder tale soos Frans of Italiaans werklik meer saakmaak nie. Ek kan maar my Spaanse woordeboek verbrand. My Franse lesse staak. Kyk dan nou net daar: Hollands lê op sterwe! O tempora, o mores! Ek kan maar netsowel alles woord vir woord uit Duits vertaal en met genoegdoening toekyk hoe die getalletjies en syfertjies vir die Afrikaanse Wikipedia bly styg.
1 tot 2 Julie 2020[wysig | wysig bron]
'n Blik op die Middeleeue klaargelees. Ongelukkig bittermin inligting oor Venesië. Tog was die dele oor die stadsuitleg, biblioteekwese en die rol van lees in die Middeleeue vergeleke met die 1980's vir my baie interessant.
27 Junie 2020
Praat van die toppunt van paranoia.
Nadat ek in April drie pakkies boeke aanlyn gekoop het, is die boeke op 27 Mei 2020 versend (nadat ek die verkoper gemaan het om asseblief nie die risiko met haar gesondheid te loop nie). Die boeke was oorspronklik vir die poskantoor bedoel, maar dit is via SMS na "renbode" verander.
Ek neem die pakkie in ontvangs op 29 Mei 2020, sny die plastiekomhulsel oop en gooi dit net so in die herwinning. Ek vee die kartondoos buite-om skoon met 'n seeplappie. Ek kyk of al die boeke daar is. Ek sit die boks in my diep donker klerekas tussen my skoene. Ek vee elke deurknop af, ook die sker, alles. Lappies in die drom. My eie handskoene gooi ek in 'n vullisblik. Ek was weer my hande. Ek vergeet van die boeke.
Gister het ek my geldsake deurgegaan en skielik onthou van Die Heks van Hexrivier. Ek het vandag, 27 deser, byna 'n maand later, die kartonboks oopgemaak en die boeke begin deurblaai.
Ek hoop nou na 'n maand is enige spoor van die Covid-19-virus nou vrek. Maar ek is seker ek kan met 'n geruste hart die boeke nou deurlees.
22 - 23 April 2020
Uiteindelik is daardie boek nou klaar.
Daar is gekyk na die rol van die kompas. Die belangrikste bevinding is dat die kompas nie veel in die Indiese Oseaan 'n invloed gehad het soos in Europa waar winters bewolk is en geen sterre vir astrolabiums sigbaar is nie. Die Indiese Oseaan ken die Monsoen. Nou kon skepe in die wintermaande in Europa ook seil. Vroeër moes peiling met die skietlood gedoen word om rigting te bepaal, nou is dit nie meer nodig nie.
Daar word ook vlugtig gekyk na geweld. Dit kom daarop neer: as jou veiligheidsmagte, ook wat monopolitisering betref, jou winste begin gelykbreek of oortref, dan is dit nie meer lonend nie. 'n Voorbeeld is Portugal se roete om die Kaapse kus. Met soveel korrupsie, omkopery en plunder in Indië het dit vir die Portugese koning later duurder begin uitwerk. Waar dit wel wys was is Brasilië, waar later self ontwikkeling plaasgevind het. Geld is in landbou en latere handel teruggeploeg.
Markte kan nie spesialiseer sonder 'n groot mark of mensetal nie.
Die boek het ongelukkig vanaf die tweede helfte baie meer oor die teorie begin uitbrei rondom geskiedenis as vakgebied. Jy kry twee uitgangspunte: teoreties en histories. Die historiese kant wil hê jy moet elke punt in die geskiedenis volgens plek en tyd beoordeel - dit word soos 'n unieke gebeurtenis aangepak. Die teoretiese sy is veralgemenings waar 'n ooreenkoms gesoek word tussen verskillende plekke om 'n vooruitskatting te maak. Die eersgenoemde kan verval in historisisme en fatalisme, terwyl laasgenoemde dikwels één oorveralgemeende vooruitskatting afdwing wat daar nie is nie. Karl Marx se ekonomiese model pas nie in 'n samelewing met byvoorbeeld aggressiewe reklame nie.
21 April 2020
- Die handel van seep word genoem; want as ("cenere") moes ingevoer word.
- Die kos wat die seelui gekry het was biskuit, wyn, kaas, gepekelde vark en boontjies op rantsoen. Onthou "fabae vel alicuius alterius leguminis" ("boontjies andersins ander groente") . Die rantsoen was heel skaflik: 114,4 gram proteïen en altesaam 3 915 kalorieë. per dag.
- Tana was 'n toufabriek, sonder masjiene. Bestaan reeds in 1303. Die hennep kom uit Bologna. Aanvanklik was hier sprake van alleenhandel, maar Montagnana het ook begin hennep verbou en die prys laat sak vanaf 28 dukaat per duisend, tot 20. Eersteklas en tweedeklas hennep spinkamers is van mekaar geskei. Die eersteklas is bedoel vir toue wat onder water mag lê. Dié toue gemaak van materiaal uit Bologna eersteklas het 'n wit etiket gedra, tweedeklas swart; eersteklas nie uit Bologna was groen en die tweedeklas van onbekende oorsprong was geel. Die koper het dus self die risiko geloop as hy die tou sou koop. Die spinners se werk is as die belangrikste beskou - almal het aan 'n gilde behoort. Maar weer: by die Tana was die opsigter se werk strenger as by diegene wat by die huis gewerk het. As jy dit sou waag om die etikette van eienaars se toue te verander, was die sweep jou voorland en jy is 10 jaar lank van die gilde ontslaan. Aangesien die ambagsmanne per stuk betaal is, was party spinners gretig om soveel moontlik gedoen te kry - maar soms was hulle so oorywerig dat hul minderwaardige afskeepwerk gelewer het. Daarom is besluit om die spinners almal presies dieselfde hoeveelheid hennep te gee, sodat almal teen min of meer dieselfde tempo werk. Die fabriek was amper 'n halwe ambag en 'n halwe staatsdiens. Daar was nog nie, soos die ekonomie immers dui, die vinnige tempo en doeltreffendheid van die fabriekswese wat probeer tyd en geld spaar nie. Want sou dit gebeur, dan sou die gilde beswaar maak. "But the main purpose of the Tana was high quality - careful grading of the material, honest workmanship, and a standardized and reliable product. On that ground the purposes of the guild and the state were in agreement." (281)
- Daar is sprake wat die grondwet betref dat die Venesiane in wese byna demokrate was wat self hul eie doge aangewys het. Die gemeenskap is egter nie individueel beskou nie, maar in die groot geheel. Met die herlewing van die Romeinse Wet in die 11de eeu in Bologna, het Venesië bloot dieselfde paadjie gevolg. Tot 1268 (287). Want die lex regia het die gemeenskap se mag in die oppergesag laat oorgaan. Heel waarskynlik het die Grieke se wyshede van Aristoteles hulle nie beïnvloed nie, al kon van die handelaars Grieks verstaan. (Willem van Moerbeke het "Politiek" eers teen die tweede helfte van die 13de eeu in Latyn vertaal). (288) Tog word soms geglo Thomas van Aquino het 'n groter seggenskap gehad: bose regerings is tirannie, oligargie en demokrasie; daarteenoor is koningskap, aristokrasie en die staatsbestel regverdig. Dus, met al drie goeie regeringsvorme was die verkose monargie die beste keuse. Volgens hom het meer tirannieë in Republieke hul koppe uitgesteek as onder monargieë. Maar Venesië was wel 'n verkose monargie; hoewel daar twee rade was. Hulle het die heerser 'n bietjie meer in toom gehou as wat Aquino hom as die ideaal sou voorstel. Tolomeo voer aan jou beste mense om in die grondwetlike regering te dien is uit die middelklas: die magtigste aristokrate word die tiranne en die gepeupel soek 'n demokrasie; en juis laasgenoemde word aan die neus rondgelei deur skurke uit eie geledere. "Die mense" het gewis nie elke kreti en pleti bedoel nie. Ook Mariglio het slawe, immigrante, vroue en kinders uitgesluit, soos Aristoteles. Hy voer ook aan mense is van nature dwaas, baie is gewelddadig; dit is makliker as 'n paar mense 'n saak uitspook as onder duisende.
'n Romeinse prokureur, Bartolus, voer aan 'n regering moet pas by die grootte van die bevolking. Plekke soos Prugia en Pisa sal goed werk met 'n demokrasie. Vir 'n imperiale stad soos Rome is 'n monargie die beste. Vir tweederangse stede, soos Venesië, is die aristokrasie die beste (305).
Die skrywer kom egter tot die gevolgtrekking dat al hierdie lewensfilosofie niks met die pragmatiek uit te waai het nie. Die heersersklas het bloot wetgewing laat uitvaardig wat by hul (aan die stuur) pas; geen veranderinge. (306-307)
Dit raak nou malligheid! Waar ruwe rotse het nog nooit 179 besoeke gekry nie. Gister wel.
19-20 April 2020
Nee, daar het niks van gekom nie, want ek het skielik in 'n nuwe kompetisie begin belangstel. En daardie boekprys moet myne wees...
Ook e-pos geskryf aan verskeie mense.
Die 20ste moes die rekenaar uit mekaar gehaal word. Elke Aprilmaand kan jy maar weet jou rekenaar gaan stadiger word, en dan oor sy eie voete struikel, en dan kry jy die klassieke Skerm van die dood.
Al wat jy dan doen is om die stofsuier, kwas en uitveër uit te haal. Jy borsel alles mooi skoon, en jy vee saggies met 'n uitveër oor die RAM se bladgoud (die kontakpunte) wat maklik aanslaan. Soos te verwagte loop alles nou weer klopdisselboom.
Ek bring steeds te veel tyd op Duolingo deur. Die Frans-Duits-pakket vorder te stadig, die Italiaans vorder aansienlik vinniger as wat ek verwag het, die Spaans-Duits en Roemeens is nou eers die beginfase, en iewers moet ek dink hoe mens Latyn en Russies afsonderlik kan hou en die hooffokus kan bly. Ek soek nog bronne vir Katalaans. Die allergrootste probleem is dat mens nie, soos die Engelse oorsee, die luukse het om die hele dag die WAT te fynkam om jou eie Afrikaans perfek te kry nie. Jy is net te besig om inligting uit ander tale in te win.
Duidelik het die noodtoestand 'n invloed op die besoekstatistiek van Intensiewe vorme: 529 op 'n Vrydag is heeltemal ongewoon, so ook 434 op 'n Maandag.
11-18 April 2020
Ek skryf nou al drie dae lank aan 'n artikel vir PRAAG met die titel: "Waarom moet ek Afrikaans leer?" Dit blyk dat ons Afrikaanse Departemente nie juis veel moeite doen met die werwing nie.
Nou gaan ek utilisties te werk (weg van "die mooiste, soetste taal") en is nou by bl. 18.
En op 18 April 2020 gepubliseer, met 'n ruime 28 bladsye.
Môre is nog 'n mooi dag om met Venesië voort te gaan.
10 April 2020
Vorder tot bl. 252
Buzonaves, coche, and tarete = 'onbewapende' ronde skepe. Dit bedoel slegs seile, geen roeispane. "Bewapen" bedoel, van mannekrag voorsien, en dit bedoel galeie.
Die consoli dei mercanti (handelsraad?) het diegene beboet of gestraf wie ook al alleenhandel met buitelanders daargestel het wat ander Venesiërs kon benadeel het. Hulle het ook toegesien dat die skepe nie oorlaai word nie. Hierdie organisasie het hul aanvanklik hoofsaaklik net met die galeie bemoei. En voorheen was daar hoeveel verskillende tipes amptenare wat hulle met elke liewe sakie bemoei het.
En dit kry jy gelukkig op bl. 251:
Skeepsbeamptes: 1304-1330
Armed galleys, including merchant galleys:
Private:
- Patroni pay crews and collect freights.
- Officiates denariorum Rascie inspect crews, arms, and loading .
Communal:
- Officiates super armamento (pagatores) pay and inspect crews.
- Extraordinarii inspect cargoes and collect customs and freight.
Both:
- Capitani of galley fleets and cattaveri enforce regulations concerning loading.
Unarmed ships, private:
- Consoli estimate size, give rating, enroll scribani.
- Patroni pay crews and collect freights.
- Levanti inspect crews, arms, and loading of cargoes.
- Cattaveri and others also enforce regulations concerning cargoes.
Ongelukkig is daar nog hoeveel ander beamptes van die burokrasie wat nie hier vermeld word nie.
Die Levanti kon egter ook die stede inspekteer wat onder Venesiaanse jurisdiksie was, soos Dalmatiese en Griekse stede. Hulle het hul veral bemoei met skepe met katoenvragte. 'n Lid van die Levanti is vergesel met sy klerk en twee hofknape. Hierdie meneer was vol strooi: as die wapens, boogskutters, bemanning of vrag nie korrek was soos dit vasgestel is deur die consoli nie - 'n tot 50 lire boete, grazie. Teen 1331 moes 2/10 van die bemanning bestaan uit boogskutters. Vroeër was die matrose self verantwoordelik vir die wapens, nou die skipper. Die Levanti moes ook toesien dat geen versteekte goedere verberg word nie, en die vrag ook nie oorlaai word nie. As katoen te kwaai ingetrap of platgedruk word, kon dit die katoen beskadig en selfs lekkasies veroorsaak as planke van die skeepsromp begin skuif of bars. Die skeepsouderdom moes ook in ag geneem word.
9 April 2020
Lees tot bl. 226.
Konvooie deur regering daargestel.
|
|
"The five kinds of sources I have just mentioned-Venetian administrative records, chronicles or diaries, the merchants' letters and account books, the notarial registers, and the reports of consuls or other foreign observers-all contain enough references to small vessels to persuade one of their importance, but I know of no series of any length stating the yearly total movement, including small vessels, until we come to the nineteenth-century administrative records."
|
|
Belasting van elke liewe roete en betrekking met Venesië verskil.
Navi was op privaatskeepswerwe gebou, dit was nie deel van die arsenaal nie. Die boek lewer omslagtige beskrywings hoe die goed gebou moet word, terwyl die eenvoudige bloudruk vir my genoeg is.
29 bankies weerskante met 3 roeiers per bank en een reserweman. Dus, bemanning van 175 wat roei.
Die capitano was die hoofbaas wat die galeie gehuur het, die vrag is deur doeanes "extraordinarii" inspekteer, en dan was daar of die patronus wat as admin.beampte opgetree het en verslag moes doen in die hiërargie; laasgenoemde het geen geld op bemanning of die bou of onderhoud van die galei betaal nie. Die kapitaal is deur die openbare fondse voorsien. Dit wil voorkom of die galeie gemeenskaplike (staats)besit was, maar verhuur is deur jaarliks 'n enorme veiling te hou.
Seeroetes: Adriatiese See, Swartsee (met Roemenië, Konstantinopel, Griekeland), Egipte en oltremare (anderkant die see) wat Palestina insluit, asook die lande wat vroeër deur die Kruisvaarders ingeneem is [Siprus en Lajazzo, Armenië]
Die galeie was egter nie alleen vragskepe nie, maar passasiers het met graagte saamgegaan. Dit was veiliger en ook interessanter: daar is by meer stede en handelsentra aangedoen. Die Navi het alleen gevaar, maar galeie moes in konvooie plaasvind. Die nadeel was natuurlik vir galeie om op ander skepe te wag. Dit kos tyd, geld, en voedsel. Dit het hewige moeilikheid besorg; die regters het later gesê die skepe wat vertraag is moet die ander vergoed met 25 solidos grossorum per dag. Elke konvooi het net een capitano gehad. As daar geen capitano was nie, is die tweede in bevel, die galeimeesters, outomaties in bevel.
|
|
All the crew, even the oarsmen, were of course free men, not slaves, and the penalties for jumping ship had hitherto been pecuniary. Fines, however, no longer seemed sufficient in 1329 and judges were ordered to impose jail sentences. 84 Many seamen were imprisoned for debt, either because they accepted loans from ship captains beyond their capacity to repay, or because they failed to report at the times when their ships were clue to sail, or for some other reason. But good seamen were relatively scarce in Venice in the 1320's.
|
|
Gevangenes was gou weer op vrye voet, maar deur skuld gebind.
Die extraordinarii of doeane het ander werkies verrig as daar nie vrag was om te belas nie, soos "varied duties as the Feast of the Marys , the repair of the breakwater at the Lido, and the distribution of the reparations collected from the Byzantine emperor."
Dit is wel interessant dat skepe openbare besit was. Wanneer oorlogskepe benodig word, was die skepe outomaties bruikbaar. Maar privaateienaars wat wel hul eie skepe laat bou het, is vergoed, anders sou daar altyd 'n tekort aan bote wees. Buitendien was die vergoeding 'n aansporing vir handelaars om skepe te bou. Daar was natuurlik, omdat die jongste bote gewoonlik die hoogste waarde het, onenigheid wie nou weer bevoorreg word. Daarvoor is later 'n vyf-keer-vaar-reël ingebou, of iets in dier voege.
Genua het wel baie skepe in privaatbesit gehad en mens wonder waarom Venesië nie dieselfde sou doen nie. Maar in Genua het daar moeilikheid gekom omdat privaateienaarskap outomaties die eienaars van die 'oorlogskepe' beteken. Faksies eienaars kon die staat uit mekaar skeur.Van hierdie skepe in Genua is benewens handel en oorlog ook gebruik vir seerowery en rebellie. Dit het eenvoudig nie in Venesië bestaan nie. Omdat die skepe allemansgoed en staatsbesit was, het dit ook beter solidariteit tussen die adel ens. beteken. Die jaarlikse uitleen/veiling het beter doeltreffendheid en stabiliteit meegebring.
Nota: Wanderjahre in Italien deur Ferdinand Gregorovius lewer niks op oor Venesië nie. Die boek is eintlik beter as jy in Ravenna of Sisilië belang sou stel. Of 'n paar ruïnes en kloosters. Dit is duidelik dat Gregorovius die minder bekende plekkies gaan soek het.
8 April 2020
Lees tot bl. 141.
Enkele notas.
- Van die vragte in die Venesiaanse hawe was seisoensgebonde.
- Reeds in 1400's het jy groot, maar vinnige besendings van goedere gekry wat vir ander markte bestem was, dus binne drie maande. 'n Ander derde het oorgebly wat oor 'n tydperk van twee jaar in Venesië self verkoop is.
- Dit het egter gebeur dat sekere ware bv. peper. sy of Hongaarse gulden op aanvraag (wat reeds betaal is) nie aan voldoen kon word nie. Daar was oorloë of misoeste ens. Dan het die handelaars ander ware vir daardie bedrag gestuur om te vergoed waaraan nie voldoen kon word nie. Dit is dus moeilik om te sê hoe hierdie ruilhandel gewerk het - iemand betaal byvoorbeeld met Engelse kledingstukke, ander betaal met Spaanse olie... So iets werk nie lekker op die boeke nie.
- Mudua, muda, muta - "fleet of ships sailing together for mutual protection with or without the escort of warships."
- Dit beteken ook wel die tydperk wanneer skepe wettiglik gelaai mag word. Beteken nie noodwendig 'konvooi' nie.
- 'Navi' of 'coche' gaan alleen in vredestyd, nie in konvooie soos die galeie nie. In die verlede is die woord muda deur deskundiges te veel verwar met "konvooi" en dus duidelik die handel oorskat.
Die vasgestelde tydperk het 7 redes:
- 1. die weer.
- 2. tyd om vlote beter te organiseer. Almal van een vloot moes op dieselfde tyd vertrek.
- 3. korter periode op see, beteken die skepe dobber nie onnodig rond nie.
- 4. die kapitaal van die handelaar word dus ook beter benut. Goedkoper vragtarief.
- 5. die vragskepe wat vasmeer was die hoogtepunt van die jaarlikse kermisse, voor Hemelvaart en Kersfees.
- 6. die kermis het kopers en verkopers, ook selfs so ver as dié in die Egiptiese hawe, gedwing om binne 'n gegewe tydperk oor aanvraag en aanbod tot 'n vergelyk te kom.
- 7. reguleer die aankoms en vertrek en hoeveelheid goedere
Maar, dit het nie altyd geluk nie. Uit vrees vir Katalaanse seerowers is van die goedere op ander skepe oorgelaai. As die hawens nuwe vrag verbied binne sekere periodes het dit egter ook vertragings meegebring en die goedere moes ondertussen êrens geberg word.
Kyk ook later vir:
- Kretchmayer - Geschichte von Venedig.
- Storia economica d'Italia (as ek eendag Italiaans verstaan)
7 April 2020
Waar is die tyd heen?
'n Mens word soms bietjie omver gewerp, want nadat ek op die Strand was, was my kop elders.
Duolingo neem nou nogal baie tyd in beslag. Want ek speel nie met knoppies nie; ek haal my boeke uit en skryf elke woord neer. As die krag af is, kan ek dan net die werk oorgaan wat ek reeds weet.
Ook YouTube, as jy dit vir taallesse aanwend, vreet die ure weg.
Voeg daarby nog daardie Poolse teks oor Latyn in Pole en dan is jy heeltemal van stryk gebring. Voeg nog by strategieë ter bevordering van Afrikaans.
Op 'n witbord lyk al die artikels waaraan mens wil werk soos groen vakuole van een groot blaar.
Eintlik ken ek myself goed. En vir Wikipedia. Ek raak gou verveeld en dan soek jy afleiding. Jy kan ook nie 'n artikel laat bly lê en dink: goed, alles is nou mooi klaar afgehandel nie. Jou buurvrou se tydskrifte wat in Desembermaand uitsorteer moes word, word nou eers deurgewerk, die artikels word uitgeskeur, jy sien 'n interessante artikel oor sensuur - en dit is so boeiend dat jy dit onmiddellik wil bywerk. Doen jy verdere navorsing, besef jy jou beroep moes eintlik 'n prokureur gewees het. Maar as mens prokureur is, sal daar ooit tyd wees vir Wikipedia? Ek sien geen regskenners hier doenig nie.
Toe het ek die afgelope drie dae (vanaf 5 April) weer Italiaans op Duolingo gedoen.
Seker die kommentaar op Disqus:
|
|
Ek wens net ek het genoeg inspirasie vir Italiaans gehad, maar elke keer as ek die taal sien, dink mens aan skattejagters en rolprentmakers en toeriste wat daardie land en kultuur deurgetrap, leeggeroof en goedkoop gemaak het. As dit nie Bond is nie, is dit Indiana Jones wat biblioteke beskadig. Of Gé Korsten wat glasware breek. Ek huil elke keer oor my beker cappuccino voor my.
|
|
En verbasend vinnig gevorder teenoor waar ek laas was. Totdat ek in 'n ander oefeningboek van Januarie 2017 (!) gaan kyk en besef: o, dis waar ek laas opgehou het.
Nee, Italiaans gee my gelukkig nie meer hoofpyn nie.
Die probleem van Italiaans is soos Frans: jy moet elke liewe letter lees wat daar staan. En die woorde is nie so voorspelbaar nie. Hoekom kry jy vestito da sera (aandrok) en ora di cena (aandetenstyd), maar pasta aglio e olio (pasta met knoffel en olie). Hoekom kry laasgenoemde nie "al" by nie? Jy leer die woorde maar soos 'n papegaai.
Met Russies kyk jy net na die vorm van die woord (soos 'n foto), kyk na die eerste letter en agtervoegsel, en dan weet jy klaar waaroor dit gaan. Selfde met Latyn.
Nou goed. Dit gaan reën. Ek het vandag verder aan die boek gelees.
- Drie tot vier galeie, met 'n bemanning van 600 tot 800 man het letterlik 'n jaar of twee geneem om vanuit Venesië na Vlaandere te vaar. Ek dag die skrywer speel net, maar nou skryf hy: "Venice in September 1504 for England and returning in October 1505". Maak self die somme: as ek te voet sou reis vir 8 uur per dag, lê jy 234 uur (1 119,6 kilometer) oor die Alpe af sommer binne net meer as 29 dae tot in Vlaandere. Maar nou het jy 'n lompe vrag van 250 000 dukaat werd. (bl. 45) Jy kan jou indink dat hierdie bemanning duur sou wees en nie eers 'n ryk familie sou hierdie onderneming alleen kon behartig nie.
- Die vraag is waarom die Venesiërs steeds van "broederskappe" gebruik gemaak het pleks van 'n maatskappy soos Florence waar niemand op eie houtjie aanspreeklik gehou word as iets skeefloop nie. Die sakebedrywighede was nie uit suiwer tradisie so nie, maar juis weens die vloeibaarheid van die mark. Dit kan nie gespesialiseerd wees nie, want die ware is uiteenlopender as Florence. Dit is nie slegs gemoeid met "kant" of "kledingstowwe" nie. Dit het 'n verskeidenheid goedere.
- Rondom rente: Rente is deur die kerk verbied. Maar jy kry geldskieters wat twee-derdes van die geld solank voorsien het, terwyl die ander party (die lener) die ander ingestoot het. Eintlik was dit 'n soort etiek: As 'n vlooimark byvoorbeeld rente vra, is dit nie in belang van die gemeenskap nie, maar in die verkoper se eie sak. As die rente daar is, soos by 'n bank, om weer uitgeleen te word aan ander vir werkskepping, om 'n saak op die been te bring, is dit geoorloof. Maar nou, as jy nie kopers het (lenings vir persoonlike verbruik) vir diegene wat nie juis ekonomies produktief is nie, dan moet jy 'n mark elders gaan soek, want die plaaslike mark is reeds versadig. [68]
- Die grootste probleem met banke, net soos met ons dorpsbanke, was oorbodige spekulasie en mildelike gelduitleen aan prinse. Die afgelope 600 tot 400 jaar het dit nooit verander nie. Nog 'n probleem was geld wat slegs deur 'n boekstelsel gedryf word. Jy kan net soveel geld uitgee soos jy wil, en wie sal weet? Die owerhede sê: goed, as jy 500 dukaat silwer muntstukke nie kan uitbetaal as ons by jou opdaag nie, het jy probleme. Baie banke moes sluit.
- Die gebruik van tjeks was verbode in Venesië, want dit kon op spekulasie afstuur.
- "The operations of the sixteenth-century bankers, especially those of Alvise Pisani, bring us much nearer to the seventeenth-century system. The "bank ducat" was treated as a distinct monetary unit with a value different from the specie ducat". Jy bedoel fiatgeld?
- Die boekhoustelsel is nie soos Florence se boekhouery nie. De Medici-hulle het maar een produk gehad vanaf een vertrekpunt. Jou Venesiërs het verskillende bote, produkte, besendings, ens. en dus afsonderlike wins gehad. Hul stelsel is dus nie 'ingebou' nie, maar die skeepsboeke, die verkoopsboeke alles moes klop. Maar omrede dit 'n familiesaak was, wat oorerflik was, was bootjies op die water maar net een van die bedrywe, terwyl die uithuur van landgoed 'n ander was. So, die een vader sal elke sent aanteken wat inkom en uitgaan, terwyl die seun weer vir twintig jaar lank niks van die aard gedoen het nie. Their possession of other sources of steady income may explain their apparent indifference to periodically summing up their commercial gains or losses as a whole. And it must be recognized that for merchants, much of whose wealth was at any one moment overseas, no over-all estimate could be made with accuracy.
En daar stop ons by bl. 108.
29 Februarie - 1 Maart 2020
Ek het op die 29ste Venice and History weer afgelaai, want Project Muse het nou .pdf's bygevoeg. Goed so.
Vanaand het ek net tot bl. 23 gelees. Volgens Lane was dit nie die Portugese Seeroete om die Kaap na Indië wat Venesië 'n geweldige knou gegee het nie. Ook nie die konflik met Alexandrië nie (ja, buskruit het probleme gegee). Ook nie die plaag nie. Ook nie die oorlog met Turkye nie.
Die ondergang van die Venesiese ekonomie is sy bome wat uitgeput geraak het en sy skeepsbouery wat tot niet gegaan het. Dit is so voor die hand liggend! En nou moet jy weet - jou koopmanne en seemag het albei hierdie hout nodig vir hul eie skepe - so daar was ook genoeg politiekery by betrokke. 'n Probleem was boonop hul byna proteksionistiese boeliegedrag teenoor Ragusa net oorkant die straat, waar daar bome soos bossies gegroei het. Skepe met die Ragusa-wimpel is eenvoudig toegang tot Venesië geweier. Later kon selfs burgerskap van Venesiane onthef word (wie dit durf waag om...), en nog meer boetes is opgelê - ag, hope rompslomp en papierwerk. Die koopmanne kon hulle nie skeel nie, en het eerder hul skepe oorkant die straat in Ragusa laat bou. Maar toe kom daar 'n vaarwaterwet wat sê die skepe in die Adriatiese vaarwater mag net x-ton wees.
Weens hierdie openlike jaloesie en broodnyd het dit die skeepsbouery verder lamgelê, en hierdie benepenheid op die Adriatiese See is afgelag deur lande in die Weste wat groter en beter skepe begin bou het, soos Portugal, Spanje, Engeland en natuurlik onse Holland.
Lane se siening maak vir my sin. Dit is nie die koopware wat so duur is en die geld inbring nie: dit is die bou en verkoop van die skepe self. Dit is nie jou primêre sektor (landbou, bosbou, mynbou) se rustof waarin die geld lê nie; dit is jou sekondêre sektor, nywerheid, soos skeepsbou, wat die geld ingebring het. (Vergelyk dit maar met vliegtuie bou en verkoop...) Op daardie stadium het die Venesiane al hoe meer "ronde skepe" (nave tonda) begin bou wat veel meer skeepsvrag kon dra as jou gewone galei. So - hul vakkundigheid sou beslis in hul guns getel het.
Soos te verwagte was daar ook iets soos die Wet van die remmende voorsprong wat nou in Holland se guns getel het. "Holland" is afgelei van "Holtland", vergelyk "Holzland" (houtland/woudland) wat beteken hulle het 'n magdom hout tot hul beskikking gehad. En boonop was hulle skeepsbouers van formaat, soseer selfs dat Venesië ook skepe uit Holland begin aankoop het. Daaruit het Holland sy fortuin begin maak en met onblusbare versamelwoede die wêreld begin verower en leeggeroof.
Venesië, as seemoondheid, het met man en muis vergaan.
26 - 28 Februarie 2020
- 26 Februarie: Lees tot bl. 469.
- 27 Februarie: Lees tot bl. 5xx
- 28 Februarie: Klaar gelees.
Iets wat my in die boek opgeval het is die inbeweeg van sosialisme wêreldwyd.
Die state beskou Kapitaliste as die groot geldvreters wat die hele volk verarm. Dit is immers hulle wat geld vergaar, kapitaal en eiendom, terwyl die volk rondom hulle krepeer. Hulle hou hul geld vas en gaan daarmee saam graf toe. Ongeag of hierdie mense geld spaar om tog nie 'n las op die mediese fondse te wees nie. Ongeag of mense juis so onafhanklik van die staat moontlik probeer leef.
Korporatisme (van Europa) lyk interessant, waar die staat en sakebedrywe nie téén mekaar werk nie, maar saamwerk. Ongelukkig brei die boek nie veel daaroor uit nie.
Die boek kyk wel na verskillende maniere hoe welgesteldes se geld van hulle afgerokkel kan word, soos kapitaalheffing, wat nie soseer 'n dokter raak wat groot betaling kry maar byna geen "goedere" het nie, maar dan wel diegene met baie eiendom, maar min kontant.
Iets waarvan ek totaal vergeet het is natuurlik boedelbelasting. 'n Manier om vir jou kroos van al hierdie onreg te spaar is om vooraf die eiendom / goedere / boeke weg te gee of te skenk, voordat die priester jou kis toeklap en die meester sy pond vleis kom opeis.
Vir my is hierdie soort sosialisme een van die eensydigste stiksiende visbakmentaliteite wat ek in my ganse lewe teëgekom het. Dit is maklik genoeg om die rykes in jou eie land te slag en hul met belasting dood te wurg. Maar as mens in ag neem hoeveel hulpbronne opgeslurp word deur die buiteland, hoeveel miljoenêrs uit Suid-Afrika al geëmigreer het, hoeveel ons kundiges weggeroof is, bly die groot vraag waarom die buiteland nie "gestraf" word nie, maar jou Suid-Afrikaanse burgers! Dis so kinderagtig soos die sotte op LitNET wat nie kan opstaan teen die staat nie, en nou sommer onder mekaar baklei. HAHAHA. Dit smeek mos enige vindingryke mens om te loop! Mark Shuttleworth en Elon Musk inkluis. Ek gun hulle iets beter in die lewe.
En wat van jou kunstenaar wat deur vindingrykheid en talent die paar Euro's verdien uit die buiteland, wat allermins op sy medelandgenote teer?
Maar volgens die ander teoretici is "indirekte belasting" soos BTW verhoudingsgewys 'n vulletjie vir die welgesteldes en middelklas - hulle moet dus op ander maniere swaarder gestraf word. Sodat die geld kan vloei van dié wat het teenoor dié wat nie het nie.
Aan die anderkant - dis eintlik 'n goeie ding as die belasting rykes elke twee jaar 'n blik verf in die hand stop en hul laat woonstelblok opknap. Voordat dit in nog 'n krotbuurt ontaard. Ironies genoeg bring hierdie belastingvermyding juis waardevermeerding van die woonstelblok mee, wat aanleiding gee tot meer eiendomsbelasting. Wat weer die huur opstoot, wat die rykes ryker maak, wat 'n tweede lagie verf koop, wat die eiendomsbelasting opjaag wat die huur weer opstoot...
Die staat wil natuurlik hê die rykes moet so spandabelrig moontlik leef.
Wat hulle vergeet: die ryk Suid-Afrikaners toer nie deur hierdie shithole van 'n land en gee geld op beeldjies van kameelperde of draadkarre uit nie. Shamwari (R20k per nag), Club Mykonos, Sun City en selfs Struisbaai se hawestrandjie is mos die arm man se Serengeti, Griekeland, Las Vegas en Mauritius onderskeidelik.
Nog minder op karbattery-en-gefermenteerde-kat-bier in die informele nedersettings. As hulle wil geld uitgee sal dit beslis in Dubai of Parys wees, soos ons agbare ministers se naweekplanne duidelik weerspieël op hul buitelande nagvlugte. Of peperduur onderwys oorsee (waarvoor ek sal moor). Of nog beter - 'n privaateiland weg van al jou Suid-Afrikaanse sorge. *suig aan Don Pedro*
Daar is wel ander duistere motiewe wat van die staat 'n absolute vyand maak. Iets wat die boek nie sê nie, maar wat ek goed weet gaan kom:
1. Die piramide. In enige stronthoop-land, soos Angola en Suid-Afrika, sal jy noodgedwonge mense kry wat droom van 'n veilige, stil buurt. Jy sal dus al hoe meer moet geld uithaal en dus harder werk om bo die res uit te styg om 'n knus plekkie bo-op die steaming pile of shit (die stronthopie) jou eie te maak. Andersins moet jy maar uitwyk na die platteland en die wêreld kwaadmaak as hul eiendomswaarde begin styg. Moet ook nie intellektuele geselskap verwag nie, tensy jy ander vlugtelinge uit die stad kry. Maar dit het die Apartheidstaat mos lankal geweet!
2. Wat is die doel van die ekonomie? Snelheid, spaarsamigheid, vooruitsig en bowenal gerief, vooruitgang en ontwikkeling. Maar dink nou aan elke liewe hindernis in jou pad:
- Burokratiese rompslomp. Beurtkrag, swak infrastruktuur, elke advertensiebreek, spelfoute, afgewaterde onderwys, die hondepoef aan jou Gucci-skoen, seksonderrig (gee my eerder 'n periode Russies of Latyn, asseblief), verkeersopeenhoping ('n privaathelikopter sou nou gaaf wees), lang toue voor die kosplekke (boerekos blitsvinnig met 'n hommeltuig afgelewer danksy Uber eats sou nou ideaal wees), slapeloosheid van keffende honde van bure... die tyd by die polisiekantoor vir die soveelste inbraak, geweld, dronkenskap, dwelms, die soveelste afgekardonde padblokkade vir 'n Pride Parade en Katolieke Karnaval (en alles wat nog onbybels is), selfs die uitskryf van 'n tjek (terwyl EFT daar is) verarm mens om elke hoek en draai - dit stéél mense se tyd, potensiaal en geld. Enige ongerief, enige sekonde wat verspil word, elke liewe onnodige uitgawe is nog 'n manier van die staat om diegene wat aan beter gewoond is te verarm. Want op alles moet jy nog geld betaal, nog meer belasting betaal.
23 - 25 Februarie 2020
- 23 Februarie: bl. 100 tot 261
- 24 Februarie: bl. 262 tot 335
- 25 Februarie: bl. 335 tot 419 (en dalk nog 'n blad of wat later)
Effens teleurgesteld, want ek het gehoop ek sou meer oor Venesië en merkantilisme leer, maar nou kry ek die stand van sake in 1940 in Suid-Afrika.
Wat ek hier sien is wel die opmerklike verskil tussen die Suid-Afrikaanse/Engelse bankwese en ekonomie vergeleke met Duitsland s'n. Afgesien van die honderde oorloë wat op die Europese kontinent voortdurend gewoed het, het die nywerhede eers laat op die Europese Vasteland ontwikkel. Dit het 'n invloed op die bankwese gehad. Jou Engelse bank stel meer belang in persoonlike belange. Jou Engelse bank het nooit nodig gehad om ondersteunend teenoor die fabrieke te wees nie, want die industrialisering was maar aangewese op eie kapitaal. Jou Duitse banke het hul wel op die ondernemings en nywerhede toegespits sedert die fabriekswese wat sedert 1870 begin vlamvat het; en dit het so gebly tot en met die publikasie van hierdie boek. Teen 1940 het die Engelse al begin wonder of hulle nie maar dieselfde as die Kontinent moes maak nie.
Teen 1940 het die Duitse maatskappy soos I.G. Farben (Bayer en kie) en ander Amerikaanse maatskappye reeds hul eie wetenskaplikes gehad (70 000) wat voortdurend navorsing moes doen. Jou Sowjet-Russe het 4 000 wetenskaplikes vir iets soortgelyk in diens gehad. Voortdurende opleiding en navorsing kom 'n baie lang pad aan - iets wat in Suid-Afrika tot vandag toe verhoudingsgewys nog ontbreek. Al wat oor Suid-Afrika gerep word is Onderstepoort, Stellenbosch-Elsenburg, ens. (Ek dink nog nie die WNNR het toe al bestaan nie.)
Die Suid-Afrikaanse bankwese is vir my 'n effense tragedie.
Die ontwikkeling in Suid-Afrika is so stadig dat, wanneer mens die boek lees, begin jy werklik wonder of ons enige vordering gemaak het sedert 1940. Onder andere het die staat steeds te veel te sê en ons is nog steeds 'n landbou-mynbou-ekonomie. Die diversifisering is pateties. Ek bedoel, Denemarke was in 1927 nog in hierdie boek beskou as 'n Landbouland op gelyke voet met Nieu-Seeland en Indonesië! (betekenend: feitlik bôggerôl!) (bl. 419)
Jy het in Suid-Afrika voor 1860 hoofsaaklik dorps- en streeksbanke gekry. Soos mens jou maar kan indink is daar ook spesiale geld onder die tafel deur wat aan familie en vriende uitgeleen is, geen takkantore om risiko's te verdeel nie, geen beperkings op die hoeveelheid kontant wat uitgegee is nie, en boonop - geen publikasie van kwartaallikse balansstate nodig nie.
Dus, die geringste knik en die bank stort soos 'n kaartehuis in duie. Toe kom daar darem die Imperiale Banke wat voorsien in betalings op nasionale en internasionale vlak, wat die streeksbanke een na die ander uitkoop of inlyf - onder andere deur Standard Bank. Die "eenvoudige selfgenoegsame plattelandse en dorpsekonomie" was verby. Die voordeel van hierdie Imperiale banke was dat jy 4% rente verdien het op jou deposito's (0,0% by die dorpsbanke) en die uitleenrente aansienlik laer was as die 12% vir die voorskotte van "dorpsbanke".
Nou moes mense ook sedert 1865 begin belasting betaal op kontantonttrekkings/note-uitgifte, en so het die tjeks besonder gewild geraak - 82% van die Unie van Suid-Afrika het in 1929 en 83,4% in 1938 het tjeks eerder as kontant as betaling gebruik. Kompleet soos ons vandag - kontantloos - debiet-/kredietkaarte gebruik. Engeland was in Maart 1939 op 74,3%. In Kanada, Australië en Nieu-Seeland is die verhouding ook gewoonlik oor die 70%, terwyl in Swede, Switserland, Denemarke, Japan, Holland en Italië tussen 50% en 70% was. Die lande wat die potte vol silwer met hulle orals soos huisgode rondgedra het was Frankryk, Duitsland en Noorweë wat nog doer onder die 50% gelê het.
Al die depressies van 1865 (wat so te sê niemand gevoel het nie, want die meeste was nog op plase selfonderhoudend en selfaangewese (eie seep, velskoene), met kinders by dosyne gebore op die kooi van hooi...), die Diamantkrisis (1881) en Goudkrisis (1881-1890) was bloot banke wat hul deur die optimisme laat meevoer het en te veel geld uitgedeel het. En so hul vingers verbrand het.
Skrikwekkend wel: in 1926 word 95% van die Suid-Afrikaanse bankwese beheer deur Standard Bank en Barclays (soos die streeksbanke een na die ander ingelyf is of toegemaak het). Eers in 1940 het Volkskas sy deure oopgemaak (sou hierdie jaar sy 80ste bestaansjaar gevier het, mense!); waarom die Afrikaner nie by Nederlandsche Bank (Nedbank) gebly het nie, weet ek nie. Dalk was hulle te volksvreemd. Dit volg nie verniet twee jaar ná die herdenking van die Groot Trek nie.
So - wat die ekonomie aanbetref is dit 'n tipiese voorbeeld van 'n koloniale land aan die een kant en jou Afrikaner wat nog hoofsaaklik op die plase werksaam was, voordat die bevolkingsontploffing en droogte hom na die stede gedryf het. Nywerheidsontwikkeling was/is steeds nog toekomsmusiek.
Verder is ek ook teleurgesteld dat Suid-Afrika, deels weens sy gatkant-van-die-wêreld-ligging, nie aantreklik is vir nywerhede nie, al sit ons met die grootste gros minerale wat jy wil hê. En tog - Rusland sou presies dieselfde kon aanvoer, soos baie op Quora doen: hy het so te sê geen hawe nie, sy klimaat is nie beskut teen die poolwinde nie, sy landskap is hoofsaaklik moerasland... (die Finne sal daar die wenkbrou optrek).
Arbeid en hoër werksverrigting is ook nie direk eweredig aan 'n hoër salaris nie.
Maar iets wat vir my lagwekkend is, blyk in die volgende paragraaf, wat toon hoe desentralisasie gekortwiek is weens spoortariewe wat "histories van aard" aan vasgeklou is (pp. 127-128):
|
|
"Om 'n gewenste ontplooiing van die produksiestelsel in Suid-Afrika te verkry, sal die vervoerwese aangepas moet word by die nasionaal-ekonomiese beleid wat beoog word. Indien verlang word om nywerhede by die grondstof op te rig, sal daar 'n verandering in die tariefbeleid moet intree. Op die oomblik word afgewerkte produkte teen die hoë tariefskaal vervoer, terwyl die grondstowwe goedkoper oor lang afstande vervoer word. Suid-Afrikaanse soetmielies, bone, en groenerte, in blikkies ingemaak, moet bv. 'n tarief van 107d. per 100 lb. vir 1,000 myl se spoorwegvervoer betaal. Indien dieselfde produkte in sakke vervoer word, word 12d. en 19d. (in die laaste twee gevalle) per 100 lb. vir 1,000 myl gevra. Mnr. P. Hugo toon in sy minderheidsverslag in die Plattelandse Nywerhede-Kommissieverslag aan dat die kleinhandelspryse vir vars groenerte in Johannesburg in 1939 5d. per lb. was. Die kleinhandelsprys vir ingemaakte groenerte was 6d. per lb.-blik. Noodwendig sal hierdie oorwegings 'n fabriek wat in Johannesburg geleë is, begunstig teenoor 'n plattelandse fabriek te Worcester of Paarl, vanwaar die hoë vragkoste op die ingemaakte produk betaal moet word. Mnr. Hugo voer aan dat, ten einde fabrieke oor die hele land op dieselfde voet te stel, die spoorweë 'n gelykmatige tarief deur die hele land moet vra. Die S.A. spoorwegtarieweboek deel produkte in nege breë klasse in. Die rede vir hierdie indeling is hoofsaaklik histories van aard" [...]
|
|
Met ander woorde, weens historiese redes (om natuurlik die vrugte na "Londres" en seker Durban en Kaapstad te verskeep) kon die boer hierdie vrugte netsowel uit Worcester na Johannesburg stuur om dit daar te laat blik, net om die geblikte item peperduur terug Kaap toe te verskeep en van die hand te sit. Wat de donder?!
22 Februarie 2020
Lees tot bl. 100/588 van Inleiding tot die ekonomie (1951).
Ek kan skaars glo "prysdiskriminasie" bestaan reeds in die vroeë 1940's, maar ja! Wat wel opval is dat mense destyds geweldig meer op "sosiale stand" gesteld was. Daar word selfs gesê 'n ryk man sal eers die produk gee en dan die prys vra - amper om te sê: "geld is mos nie 'n probleem nie?".
"Die mens met sy behoeftes is 'n produk van sy bepaalde kultuuragtergrond" (bl. 58) Of, die "kontra-kultuur" daarvan, ja. En juis daarom moet jy soos 'n sakeman dink.
Die beginsel geld presies dieselfde: Jy wil vir my sê die onkundige klante wat by Checkers koop (met sy 20 uitlandse kase) betaal méér vir dieselfde produkte, sodat diegene by Shoprite en U$ave (met slegs die lewensnoodsaaklike lewensmiddele) goedkoper kan betaal vir presies dieselfde goedjies? Sover ek weet behoort albei winkels mos aan dieselfde winkelgroep, dan nie? Min wetend baie van ons restauranteienaars koop die vyf pakke rou aartappelskyfies by die goedkoopste winkel, strooi bietjie olie oor en bedien - en die klante betaal hul ore van hul kop af by die einste peperduur restaurant - ek wéét, want toevallig was ek mos in dieselfde winkel toe die pakke bevrore skyfies verby die betaalpunt geseil het...
My moeder is wel 'n homo oeconomicus: solank die prys reg is (en die petrolgeld dit toelaat), maak dit nie saak wat en waar sy dit koop nie. Ek voel presies dieselfde: maak dubbeld seker op jou betaalstrokie, koop vooruit waar daar winskopies is, spaar om elke hoek en draai, en dan is daar altyd nog geld vir boeke oor...
Aan die eenkant is die boek baie eensydig, maar verander dan van deuntjie.
So word gesê hoër kulture se verbruik is meer.
Nou dit is ja, en nee. Jy gaan diegene kry wat hul geld vir 'n naweek op uitspattige plesierbote blaas (wat aan miljoenêrs behoort...), en dan kry jy diegene wat hul geld op oorsese boeke uitgee om dit vir die Afrikaanse Wikipedia te gebruik. Jy kry die ligsinnige deurbringers en dan kry jy die bitterbek onmisbare vrekke.
Die boek wys na mense wat skielik rykword en dan nie geld kan verwerk nie. Jou elite-geborenes is weer so gewoond aan geld dat hul prioriteite anders is.
Wel ook interessant is Keynes se siening dat die rykes hul so swartspaar en so min op verbruikersgoedere bestee dat die outjies met min pitte die swaarste getref word - hulle dienste word selde van gebruik gemaak. Ek wou eers kapsie maak en sê daardie spaargeld word leengeld, maar dan weer - wat help dit jy het kapitaal om 'n nuwe sakebedryf op te rig as niemand jou goed wil koop nie? (Wel, die buiteland?)
Afgesien van prysdiskriminasie hierbo wat 'n invloed speel om die geld van rykes af te rokkel, vergeet Keynes blykbaar ook van die tweedehandse mark - enige idioot kon gister, net soos ek, R4,50 uitgegee het op 4 boeke by die biblioteek. Hierdie einste eerstejaarshandboek in die ekonomie het my nie eens R1,13 gekos nie. Maar néé - pleks van boekegeld is dit mos Desember 2019 se drankgeld wat nou eers teruggewerk moet word!
Vrydag, 21 Februarie 2020
Die doel van hierdie joernaal is om my op koers te hou aangaande my bedrywighede by Wikipedia.
'n Algehele swakplekkie by INTJ's is dat hulle koppe begin dwaal: "wat as ek dit doen - of dat doen - wat van 'n bietjie meer voorbereiding hier, daar, oral? Die wêreld sal sterf sonder my!"
Afgesien van my Russiese en Franse klasse op Duolingo (en nog 'n boek oor Latyn wat in die pos na my toe heen op pad is) is die groot projek wat ek wil aanvat die een oor die ekonomie van Venesië.
Waarom juis hom? Ek het vandag 'n eerstejaarsuniversiteitsboek uit 1951 gekoop, getiteld Inleiding tot die ekonomie. Die boek is glad nie droog nie; ek dink tog ek is nou eers ryp en ontvanklik vir hierdie soort kennis wat agterweë gebly het as mens soveel aandag geskenk het aan taalkunde, letterkunde, aardrykskunde, ens.
Sonder geld of vryetydbesteding kan geen kultuur gedy nie.
Maar die doel van die ekonomie, leer ek vandag, is bloot tydbesparing, deur die oppot van hulpbronne vir latere verbruik en verspreiding. Maar wat wel geweldig lekker is - die ekonomie en smake is plek-plek so onvoorspelbaar, ander kere nie. Daar is geen wette van die Mede of Perse nie.
Dit herinner my trouens aan daardie artikel in die National Geographic van die vroutjie in Rusland: Die 68-Jährige macht ihren eigenen Dünger aus Kompost, sie gießt ihre Pflanzen von Hand und holt das Wasser dafür mit dem Eimer aus einem Brunnen. Ihre Ernte schleppt sie in Einkaufstüten mit dem Bus nach Hause. Am Ende des Sommers hat sie mehr als 200 Gläser Eingemachtes, die sie über den Winter bringen. «Jedes Jahr sage ich, nun ist Schluss, ich pflanze nichts mehr an. Aber im Frühling mache ich es dann doch wieder.»
Onder die jagtersversamelaars kry jy dit nie - hulle vrye tyd bestaan hoofsaaklik uit "niksdoen" of "spele" (p. 12). Want selfs Etienne LeRoux het in 'n onderhoud gesê hy gebruik die 6 maande van die jaar op die plaas om sy romans te skrywe. En dan trek jy die lyn na Wikipedia toe. Ons spaar ook tyd en geld, hoewel ons eintlik 'n "frats" vir die voorspelbare ekonomie is, 'n derde mag wat tussen verbruiker en vervaardiger staan. Of juis - ons keer die ekonomie op sy kop!
My vraag is - as die Afrikaner dan nou tog so besorg is oor sy taal - waarom kan afgetrede professore nie finansier word om vir ons sekere handboeke te skryf nie? So breedvoerig as moontlik? A, maar nou het jy 'n ander probleem - tyd en bemarking. Wat sal dit my uit die sak jaag om 'n professor by die voerbak te kry om vir my 'n 933-bladsy-boekie te laat skryf oor die Latynse grammatika, omtrent net so dik soos die Routledge Modern Russian Grammar, A practical guide? Gaan dit my R100 000 kos of R50 000? Of R150 000? Of nog R150 000?
Ek weet nie of ons onsself gelukkig moet ag dat die kerk en die adel die grootste kunswerke laat maak het nie. Want hier het jy werke gekry, wat, glo ek, of 'n manier was om God te probeer beïndruk met die talent, of uit dankbaarheid veelvuldig hierdie talent behoorlik uitgeput het.
Voordat Furaffinity.net vanaand deur die soveelste DDOS-aanval getref is, het iets anders my getref: die besef dat geld in die verkeerde hande noodwendig uitloop op goedkoop pornografie, eerder as die kuns. Die verkeerde hande is iemand met baie geld, maar swak smaak en min verstand en geen identiteit of logika of toekomsdrang. Sonder 'n greintjie deernis vir die kunstenaar. Jy doen die talentvolle kunstenaars 'n geweldige onreg aan; as jy deur die meeste "favs" kyk - sien jy by baie kunstenaars, wat deur die bank vir hul kliënte souserige prentjies teken, eintlik smag na die paradys. Geld is egter 'n bliksem, want diegene wat afhanklik is van geld moet maar spring, al is die matras ook maar holgery deur die weeluise, gestroop van enige simboliek of greintjie intellek. Ek bedoel, wat sal jy daarvan dink, soos ek by 'n Deense Furry-paartjie ontdek het, as jou kêrel 'n prentjie van julle twee fursonas aan jou stuur wat lepellê - en dié hitsige daad soos op heterdaad doen? Dis net rou! Veel erger nog is die verskeie fursonas wat bereid is om geld saam te klap sodat my karakter joune kan dek, soos beeste. Al ken ons mekaar van g'n Adam nie.
Dat die mark nie oorversadig van hierdie gemors raak nie, is vir my 'n absolute raaisel. Want waar is die metafore, die strewe na selfontwikkeling en selfvervolmaking, die reik na die sterre, die hoogste punt van bewussyn wat uitgeput kan word vir die mense rondom jou? Boonop: waar is Neo, die halfgod?
Terwyl ek 'n Britse skrywer uitvra rondom 'n karakter, sê hy ek moenie verwag dat Karakter X byvoorbeeld stringe sinne in 'n vreemde taal sal gebruik nie, want dit is nou eenmaal die reël dat die Amerikaners, wat 90% van sy lesers uitmaak, hierdeur vervreem sal word. Hy skryf alleen maar vir sy mark. Wel, niks maak my so bekaf as ek soveel moeite gedoen het om in Russies sinne bymekaar te maak en hier antwoord die Rus my in Engels nie. Dieselfde in 'n boek wat in Frankryk afspeel, maar nie een enkele sin Frans bevat nie. Wat dan van die couleur locale? En wat dan van die skrywer wat eintlik, deur die gebruik van Frans, probeer sê: "Suidpunt, mon ami, tu es intelligent et courageux. Superb. Brilliant!" Waar is mý gevoelens?! HUHHHHH?
En wat dan nou van die kuns? Is die kuns nie verhewe bo die leser en skrywer nie?
Dit bring ons dus uit by Venesië. Hoe het hierdie moerasgat verander in die statige, sinkende ou dame? En meer nog - hoe is die geld, die klein fortuin aangewend om die kunste te laat bloei?
Ek kou nog langtand aan daardie Faroëes. As die Duitse Wikipedia hom nie eens as voorbladartikel aanvaar het nie, waarom dit hier maak? Is hierdie enige kundige wat Faroëes ken en my vertalings kan nagaan?