Volstruis

Volstruis
	Mannetjie in Tanzanië
Bewaringstatus
	; Veilig (IUCN 3.1)
Wetenskaplike klassifikasie
Domein:	Eukaryota
Koninkryk:	Animalia
Filum:	Chordata
Klas:	Aves
Orde:	Struthioniformes
Familie:	Struthionidae
Genus:	Struthio
Spesie:	S. camelus
Binomiale naam
	Struthio camelus; Carolus Linnaeus, 1758
Subspesies
	Sien artikel.
	Verspreiding van die subspesies; S. c. camelus; S. molybdophanes; S. c. massaicus; S. c. australis

Die volstruis (Struthio camelus) is 'n loopvoël wat inheems aan Afrika is, waar dit aangetref word in woestynagtige gebiede, oop vlaktes en die bosveld. Dit is die enigste oorlewende spesie van die familie, Struthionidae, en die genus Struthio. 'n Volstruis het 'n maklik-herkenbare voorkoms met sy lang nek en lang bene. Volstruise kan ook baie vinnig hardloop en het die vinnigste landspoed van alle voëls: 65 km/h.^[1]

Volstruise is ook die grootste lewende spesie van die voëlklas en daar word met volstruise dwarsoor die wêreld geboer. Die wetenskaplike naam vir 'n volstruis is van die Griekse strouthokamelos ("kameelmossie"), met verwysing na die voël se lang nek; die Grieke het ook na die voël as strouthos megale ("groot mossie") verwys.^[2] Die Afrikaanse benaming is 'n omgekeerde vereenvoudiging van die Nederlandse struisvogel ("struisvoël").

'n Mannetjiesvolstruis het swart en wit vere met 'n rooibruin stert, terwyl die wyfie (en ook onvolwasse volstruise) vaalbruin en wit vere het. 'n Volwasse volstruis het 'n gemiddelde lengte van 2 meter.

Tydens die broeityd vertoon die mannetjie se voorbene rooierig. 'n Volstruiskuiken lyk soos 'n korhaan, maar is meer donsagtig, met 'n afgeplatte snawel en dik bene.

Snags maak die mannetjies 'n harde dreunbrul.

Legende

Daar is 'n ou legende in omloop oor die volstruis, t.w. dat sy maag enigiets kan verteer. Die waarheid is dat die volstruis, soos 'n hele paar ander voëls, harde voorwerpe insluk wat dan in die maag bly en help om die voedsel fyn te maal. Dit is ook moontlik dat die volstruis deur helder, glinsterende voorwerpe aangetrek word en dat hy sulke voorwerpe net soos klippies insluk.

Hoewel die voorwerpe dus onregstreeks met die vertering help, word hulle beslis nie self verteer nie, en groot, skerp voorwerpe kan die voël se ingewande beseer. Dit is dus wreed en dwaas om groot, harde of skerp voorwerpe aan 'n volstruis te gee om in te sluk.

Die grootste voël op aarde

Die volstruis is die grootste voël wat vandag op aarde aangetref word, hoewel groter soorte, soos die Nieu-Seelandse moa, maar taamlik onlangs eers uitgesterf het. Die volstruis kan nie vlieg nie en verskil van baie ander voëls in die opsig dat hy slegs twee tone aan elke poot het, waarvan die een veel groter as die ander is. Die poot kan eintlik as 'n hoef beskou word wat spesiaal aangepas is vir hardloop.

Die volstruis is na verwant aan die nandoe van Suid-Amerika en in 'n mindere mate ook aan die emoe en die kasuaris van Australasië. Volstruise het oorspronklik oor feitlik die hele Asië voorgekom en tot baie onlangs nog in Sirië en Arabië. Vandag word volstruise in die natuurlike staat slegs op die vasteland van Afrika aangetref.

Sy voorkoms

Slegs die liggaam van die volstruis is met vere bedek; sy kop, nek en bene (tot by die dye) is kaal of het hoogstens 'n ligte haarbedekking. Die kop is klein en plat en die voel het 'n breë, kragtige snawel. Die vlerke is klein en het geen stywe vere soos die vlerke van die meeste voëls nie. Die mannetjie het sowat 35 wit vere en dekvere aan elke vlerk met 'n gesamentlike massa van sowat 'n halwe kilogram.

Treë van 4,5 m

Die volstruis se oë is baie groot en hy kan goed sien. Sy bene is lank en buitengewoon sterk, en die tweetonige pote is goed aangepas vir hardloop oor gelyk grond. Die volstruis kan 'n snelheid van tot 48 km/h haal en sy treë is soms 4,5 m lank. Vanweë sy sterk bene kan die voël kragtig skop en ernstige beserings veroorsaak. Die volstruis skop nie agtertoe nie, maar vorentoe en af. Dit is daarom vir hom moeilik om iets wat lê te skop. Wanneer 'n kwaai volstruis mens jaag, is dit dus die beste om plat op die grond te gaan lê. Die beste manier om 'n volstruis in bedwang te hou, is om hom met 'n doringtak te nader, aangesien volstruise versigtig is vir enigiets wat hul oë kan beskadig.

Mannetjle-en wyfievolstruise

Die mannetjie vertoon heelwat groter as die wyfie omdat hy gewoonlik sy bors " oplig". Sy rug is byna 1,5 m van die grond en hy kan 'n massa van tot 130 kg hê. Sy kop kan tot 2,4 m bo die grond wees. Die mannetjies het swart vere op hul liggaam en helderwit vere op hul vlerke en stert. Die wyfie se vere is grys-bruin.

Volstruisboerdery in Suid-Afrika

Volstruisboerdery in Suid-Afrika is vandag grotendeels tot die distrik Oudtshoorn beperk. Volstruise broei in ons land enige tyd van die jaar as die omstandighede gunstig is. Die wyfie lê tussen twaalf en vyftien eiers, waarvan die massa sowat 1 kg elk is, d.w.s. net soveel as 24 hoendereiers. 'n Volstruiseier moet minstens 'n uur gekook word voordat dit gaar is. Die mannetjie maak 'n vlak holte in die grond waarin die wyfie haar eiers lê. Snags broei die mannetjie met sy swart vere, en bedags die wyfie. Dit duur 42 dae voordat die eiers uitbroei, en aangesien die klein volstruisies baie swak is, word hulle mooi opgepas en versorg deur hul ouers. Die mannetjievolstruis se vere word elke ses maande gepluk. 'n "Hoedjie" word oor sy kop getrek en dan staan hy doodstil terwyl die vere gepluk word.

Tot op sestienjarige leeftyd lewer volstruise vere van 'n hoë gehalte, maar daarna is die vere nie meer van so goeie kwaliteit nie en word die voëls vir teëldoeleindes gebruik of geslag vir hul vleis.

Subspesies

S. c. australis
S. c. camelus
S. c. massaicus
S. c. syriacus
S. c. molybdophanes

Ander name

Wetenskaplike naam: Struthio camelus
Nederlandse naam: Struisvogel
Engelse naam: Ostrich
Franse naam: Autruche
Duitse naam: Strauß
Spaanse naam: Avestruz

Volstruisbesigheid

Die gebied rondom Oudtshoorn in die Wes-Kaap huisves die grootste konsentrasie volstruise in die wêreld. Dié besigheid dra ongeveer R2 miljard by tot die buitelandse inkomste vir Suid-Afrika se ekonomie, waarvan 42% van leer, 55% van vleis en 3% van vere kom (2011-syfers). Ongeveer 95% van die vleis word uitgevoer, veral na Europa en 70% van die wêreld se volstruise word in Suid-Afrika geslag.^[3]

Fotogalery

'n Eier van 'n volstruis.
'n Kuiken.
Portret van 'n volstruis in die Whipsnade-dieretuin, Bedfordshire, Engeland.
Volstruis, naby Omuramba, Kunene, Namibië.
Volstruise in die Nasionale Etoshawildtuin, Namibië.
Mannetjie en wyfie by Kaappunt, Suid-Afrika.

Bronnelys

Kennis, Volume 2, 1980, bl.220-221, ISBN 0-7981-0824-X

Sien ook

Bronne

Suider-Afrikaanse Voëls, deur Ian Sinclair (1994). Struik uitgewers: Kaapstad. ISBN 1-86825-628-6

Verwysings

↑ Speed of Animals by Infoplease.com.
↑ "Ostrich". Online Etymology Dictionary (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Maart 2017.
↑ Die Nasionale Landbougids, 2011, RainbowSA, ISBN 0-620-46521-2, ISBN 978-0-620-46521-2

Eksterne skakels

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Volstruis.

Wikispecies het meer inligting verwant aan Volstruis

Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir volstruis.

[1] Speed of Animals by Infoplease.com.

[2] "Ostrich". Online Etymology Dictionary (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Maart 2017.

[3] Die Nasionale Landbougids, 2011, RainbowSA, ISBN 0-620-46521-2, ISBN 978-0-620-46521-2

[1]

[2]

[3]