Wikipedia:Voorbladartikel week 29 2020
Die koninkryk Koesj (gespel Kus in die Afrikaanse Bybel) was ’n antieke koninkryk in Nubië wat aan die Nylrivier van Soedan en Egipte geleë was. Dit was gesentreer in die gebied waar die Blou- en Wit-Nyl saamvloei en val vandag in Soedan. Volgens Egiptiese bronne was die plaaslike naam k3š (kuɫuʃ of kuʔuʃ uitgespreek). Dit was ook ’n etniese term vir die plaaslike bevolking en kom voor in die naam van byvoorbeeld koning Kasjta ("die Koesjiet").
Die Koesjitiese bewindstydperk in Nubië het begin ná die einde van die Bronstydperk en die val van die Nuwe Ryk van Antieke Egipte, waarvan dit vroeër deel was. Sy hoofstad in die vroeë deel van sy bestaan was Napata (die hedendaagse Karima in Soedan). Die hoofstad is later na Meroë geskuif.
Die eerste konings van Koesj het die land se grense aansienlik uitgebrei. Nadat koning Kasjta Egipte in die 8ste eeu v.C. binnegeval het, het die Koesjitiese konings as farao's van die 25ste Dinastie regeer. Die mag van die 25ste Dinastie het onder koning Tirhaka ’n hoogtepunt bereik, maar ’n eeu nadat die Koesjiete Egipte verower het, is hulle deur die Nieu-Assiriese Ryk onder Assurbanipal verslaan en eindelik deur Psamtik I uit Egipte verdryf.
Koesj, met sy hoofstad in Meroë, het tot die 4de eeu n.C. bestaan, toe dit verswak en van die kaart af verdwyn het. Die hoofstad is eindelik beset en tot op die grond afgebrand deur die Koninkryk Aksoem. Daarna het die Nubiërs die drie (op die ou end gekerstende) koninkryke Nobatië, Makoerië en Alodië gestig. Hulle taal, Meroïties, wat van 300 v.C. af tydens die Meroïtiese tydperk gepraat is, het ook vermoedelik omstreeks dié tyd uitgesterf.
Historici verbind die bestudering van Koesj se geskiedenis baie nou met Egiptologie omdat dit so naby aan Egipte geleë was en Koesj 'n eeu lank oor Egipte regeer het. Veral toe Koesj deel van die Nuwe Ryk was, het sy kultuur in ’n groot mate veregipties.