Gaan na inhoud

Proxima Centauri b

Koördinate: Sky map 14h 29m 42.9487s, −62° 40′ 46.141″
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Weergawe deur Oesjaar (besprekings | bydraes) op 05:45, 2 Februarie 2024 (→Massa, radius en temperatuur: Rooi word blou!)
(verskil) ← Ouer weergawe | bekyk huidige weergawe (verskil) | Nuwer weergawe → (verskil)
Proxima Centauri b
Eksoplaneet
’n Kunstenaarsvoorstelling van die oppervlak van Proxima Centauri b. Die Alpha Centauri-dubbelsterstelsel kan op die agtergrond gesien word – regs bo die helder ster, wat Proxima Centauri is.
’n Kunstenaarsvoorstelling van die oppervlak van Proxima Centauri b. Die Alpha Centauri-dubbelsterstelsel kan op die agtergrond gesien word – regs bo die helder ster, wat Proxima Centauri is.
Moederster Proxima Centauri
Ster se eienskappe
Sterrebeeld Sentour
Regte klimming 14h 29m 42.94853s
Deklinasie −62° 40′ 46.1631″
Skynmagnitude (m) 11,13
Afstand (ligjaar) 4,224
Metaalinhoud 0,21[1]
Ouderdom 4,85 miljard jaar[2]
Spektraaltipe M6Ve[3]
Planeet
Massa 0,123 (± 0,006)[4]
Radius 0,141 (± 0,007)[5]
Temperatuur 3 042 (± 117) K[4]
Wentelperiode 11,186+0,001−0,002[6]
Ontdekking
Datum 24 Augustus 2016
Ontdekkers Anglada-Escudé (ca) et al.
Metode Doppler-spektroskopie
Status Bevestig
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Proxima Centauri b (ook genoem Proxima b[7][8]) is ’n eksoplaneet wat voorkom in die bewoonbare sone van die rooidwergster Proxima Centauri, die naaste ster aan die Son.[9][10] Dit lê sowat 4,2 ligjare (1,3 parsek of 40 biljoen km) van die Aarde af in die sterrebeeld Sentour en is dus die naaste bekende eksoplaneet aan die Sonnestelsel.

Die ontdekking van die planeet is in Augustus 2016 deur die Europese Suidelike Sterrewag aangekondig. Dit is sowat 1,3 keer so groot soos die Aarde.[6][9][11][12] Aanvanklik is geglo die planeet kan nie bewoonbaar wees nie omdat dit 2 000 keer groter sterwinddruk ondervind as die Aarde van die Son. Volgens ’n nuwe studie in Oktober 2016 het navorsers by Frankryk se CNRS-navorsingsinstituut egter bevind daar is ’n aansienlike kans dat die planeet oppervlak-oseane en ’n dun atmosfeer het – faktore wat op lewe kan dui.[13] Meer inligting oor die fisieke eienskappe is nodig voordat ’n werklike evaluasie gedoen kan word.[14][15][16]

Navorsers dink Proxima Centauri b se nabyheid aan die Aarde bied die geleentheid om dit deur robotte te verken as deel van die Starshot-projek,[9][10] of ten minste "in die komende eeue".[10]

Eienskappe

[wysig | wysig bron]

Massa, radius en temperatuur

[wysig | wysig bron]

Die skynbare inklinasie van die planeet se wentelbaan is nog nie gemeet nie. Die minimum massa is 1,27 M🜨, wat die massa sou wees as sy wentelbaan reg van die kant af gesien sou word en die Dopplerverskuiwing dus op sy grootste sou wees.[6] Sodra sy wentelinklinasie bekend is, kan die massa bereken word. As die wentelbaan skuinser is van die Aarde af gesien, kan sy massa groter wees; die kans is 90% dat dit kleiner as 3 M🜨 is.[17] As dit ’n rotsplaneet soos die Aarde is en dieselfde digtheid het, sal sy radius minstens 1,1 R🜨 wees. Dit sal groter wees as dit ’n kleiner digtheid as die Aarde het, of ’n groter massa as die minimum massa.[18] Die planeet het ’n ewewigstemperatuur van 234 K (-39 ºC).[6]

Moederster

[wysig | wysig bron]

Die planeet wentel om ’n klas M-rooidwerg met die naam Proxima Centauri (ook net Proxima genoem). Die ster het ’n massa van 0,12 M☉ en ’n radius van 0,14 R☉.[6] Dit het ’n oppervlaktemperatuur van 3 042 K[4] en is 4,85 miljard jaar oud.[19] In vergelyking daarmee is die Son 4,6 miljard jaar oud[20] en het dit ’n oppervlaktemperatuur van 5 778 K.[21] Proxima Centauri draai rofweg elke 83 dae om sy as[22] en het ’n ligsterkte van 0,0015 L☉.[6] Nes die ander twee sterre in die driedubbele sterstelsel, bevat Proxima Centauri baie metale in vergelyking met die Son (1,62 keer soveel), iets wat gewoonlik nie aangetref word by sterre met so ’n klein massa soos Proxima nie.

Hoewel Proxima Centauri die naaste ster aan die Son is, is dit nie met die blote oog van die Aarde af sigbaar nie weens sy lae skynbare magnitude van net 11,13.[23]

Proxima Centauri is ’n opvlamster wat soms ’n drastiese toename in helderheid en hoë-energie-uitstralings ondergaan vanweë magnetiese aktiwiteit[24] wat groot sonstorms veroorsaak; dit bestraal moontlik die oppervlak van Proxima Centauri b as die planeet nie ’n sterk magneetveld of beskermende atmosfeer het nie.

Wentelbaan

[wysig | wysig bron]

Proxima Centauri b wentel elke 11,186 dae om sy moederster op ’n semi-hoofasafstand van sowat 0,05 AE, ’n afstand van ’n 20ste van dié tussen die Aarde en die Son.[6] In vergelyking daarmee het Mercurius, die naaste planeet aan die Son, ’n semi-hoofasafstand van 0,39 AE. Proxima Centauri b kry sowat 65% van die hoeveelheid bestraling van sy moederster as wat die Aarde van die Son kry. Die grootste deel van dié bestraling is in die infrarooispektrum. In die sigbare spektrum kry die eksoplaneet net 2% van die lig wat die Aarde kry; daarom sal dit nêrens op die planeet ooit ligter wees as met skemer op die Aarde nie. Proxima Centauri b kry egter sowat 400 keer meer X-straalbestraling as die Aarde.[6]

Bewoonbaarheid

[wysig | wysig bron]
Nog ’n kunstenaarsvoorstelling van Proxima Centauri b, met Proxima links op die foto en die dubbelsterstelsel Alpha Centauri op die agtergrond net regs daarvan.

Daar word tans geglo dit is onwaarskynlik dat Proxima Centauri b bewoonbaar is omdat die planeet sterwinde ondervind met ’n druk van meer as 2 000 keer dié wat die Aarde van die Son ondervind.[14][25] Hierdie bestraling en sterwind sal waarskynlik enige atmosfeer wegwaai en enige lewe sal dan net onder die oppervlak moontlik wees.[26] Die bewoonbaarheid van die planeet is egter nog nie vir seker vasgestel nie.[14][15]

Die planeet wentel in die bewoonbare sone om die ster – die deel waar vloeibare water op die oppervlak kan voorkom indien die toestande reg is. Die rooidwerg-moederster, wat ’n massa van sowat ’n agtste van die Son het, se bewoonbare sone is tussen 0,0423 en 0,0816 AE.[6]

Hoewel die planeet in sy ster se bewoonbare sone voorkom, word die moontlikheid van lewe bevraagteken weens verskeie moontlik gevaarlike toestande. Die planeet is naby genoeg aan sy moederster dat dit ’n sinchroniese rotasie het.[27][28] Dan sal die kant wat permanent na die ster wys skroeiend warm wees, terwyl die ander kant gevries en pikdonker is.[29][30] Wetenskaplikes glo in so ’n geval sal die enigste bewoonbare sones op die planeet, as daar eniges is, op die grens tussen die twee uiterstes wees. Net hier sal toestande reg kan wees vir vloeibare water om voor te kom.[28] Proxima Centauri b se wentelbaan-eksentrisiteit is egter nie vir seker bekend nie, net dat dit onder 0,35 is[31] – groot genoeg sodat dit moontlik in ’n baanresonansie van 3:2 is, nes Mercurius in ons Sonnestelsel. ’n Dag op Proxima b sal dan moontlik so lank wees as sowat 7,5 dae op Aarde.[16][32][33]

’n Groot deel van die planeet kan bewoonbaar wees as dit ’n atmosfeer het wat dik genoeg is om hitte na die kant te versprei wat weg van die ster af wys.[28] Vloeibare water sal dalk net voorkom in die sonnigste dele van die planeet se oppervlak.[16][33]

In Oktober 2016 het navorsers van Frankryk se CNRS-navorsingsinstituut gesê daar is ’n aansienlike kans dat die planeet oseane op sy oppervlak en ’n dun atmosfeer het.[13]

Verkenning

[wysig | wysig bron]

Die ontdekking van Proxima b was belangrik vir Breakthrough Starshot, ’n onlangse projek wat ten doel het om ’n vloot miniatuur-verkenningstuie na die Alpha Centauri-stelsel te stuur. Die projek, onder leiding van Breakthrough Initiatives, ’n navorsingsmaatskappy wat deur die Russiese entrepreneur Joeri Milner befonds word, beplan om ’n vloot onbemande miniatuur-verkenningstuie met die naam StarChips te vervaardig en na Alpha Centauri te stuur.[34] Hulle sal teen tot 20% die spoed van lig kan reis[35][36] en die stelsel 20 jaar later bereik. Inligting wat hulle terugstuur, sal vier jaar later op die Aarde ontvang word.[9]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Schlaufman, K. C.; Laughlin, G. (September 2010). "A physically-motivated photometric calibration of M dwarf metallicity". Astronomy and Astrophysics. 519: A105. arXiv:1006.2850. Bibcode:2010A&A...519A.105S. doi:10.1051/0004-6361/201015016.
  2. ↑ Kervella, Pierre; Thevenin, Frederic (15 Maart 2003). "A family portrait of the Alpha Centauri system: VLT interferometer studies the nearest stars" (in Engels). ESO. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Maart 2020. Besoek op 5 September 2016.
  3. ↑ Torres, C. A. O.; Quast, G.R.; Da Silva, L.; De la Reza, R.; Melo, C.H.F.; Sterzik, M. (Desember 2006). "Search for associations containing young stars (SACY). I. Sample and searching method". Astronomy and Astrophysics. 460 (3): 695–708. arXiv:astro-ph/0609258. Bibcode:2006A&A...460..695T. doi:10.1051/0004-6361:20065602.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Ségransan, D.; Kervella, P.; Forveille, T.; Queloz, D. (2003). "First radius measurements of very low mass stars with the VLTI". Astronomy and Astrophysics. 397 (3): L5–L8. arXiv:astro-ph/0211647. Bibcode:2003A&A...397L...5S. doi:10.1051/0004-6361:20021714.
  5. ↑ Demory, B.-O.; Ségransan, D.; Forveille, T.; Queloz, D.; Beuzit, J.-L.; Delfosse, X.; Di Folco, E.; Kervella, P.; Le Bouquin, J.-B. (Oktober 2009). "Mass-radius relation of low and very low-mass stars revisited with the VLTI". Astronomy and Astrophysics. 505 (1): 205–215. arXiv:0906.0602. Bibcode:2009A&A...505..205D. doi:10.1051/0004-6361/200911976.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 Anglada-Escudé, G.; Amado, P. J.; Barnes, J.; Berdiñas, Z. M.; Butler, R. P.; Coleman, G. A. L.; de la Cueva, I.; Dreizler, S.; Endl, M.; Giesers, B.; Jeffers, S. V.; Jenkins, J. S.; Jones, H. R. A.; Kiraga, M.; Kürster, M.; López-González, M. J.; Marvin, C. J.; Morales, N.; Morin, J.; Nelson, R. P.; Ortiz, J. L.; Ofir, A.; Paardekooper, S.-J.; Reiners, A.; Rodríguez, E.; Rodrίguez-López, C.; Sarmiento, L. F.; Strachan, J. P.; Tsapras, Y.; Tuomi, M.; Zechmeister, M. (25 Augustus 2016). "A terrestrial planet candidate in a temperate orbit around Proxima Centauri" (PDF). Nature (in Engels). 536 (7617): 437–440. doi:10.1038/nature19106. ISSN 0028-0836.
  7. ↑ "Earth-like planet discovered orbiting sun's neighbor" (in Engels). CNN. 24 Augustus 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2017. Besoek op 24 Augustus 2016. A planet named Proxima b has been discovered orbiting the closest star to our sun.
  8. ↑ Davis, Nicola (24 Augustus 2016). "Discovery of potentially Earth-like planet Proxima b raises hopes for life". The Guardian (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 April 2020. Besoek op 24 Augustus 2016.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Chang, Kenneth (24 Augustus 2016). "One Star Over, a Planet That Might Be Another Earth". New York Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2020. Besoek op 24 Augustus 2016.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Strickland, Ashley (24 Augustus 2016). "Closest potentially habitable planet to our solar system found". CNN Health (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 25 Augustus 2016.
  11. ↑ "Planet Found in Habitable Zone Around Nearest Star" (in Engels). European Southern Observatory. 24 Augustus 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Mei 2020.
  12. ↑ ""Found! Potentially Earth-Like Planet at Proxima Centauri Is Closest Ever "" (in Engels). Space.com. 24 Augustus 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2020.
  13. ↑ 13,0 13,1 "Planet in star system nearest our Sun 'may have oceans'", Phys.org, URL besoek op 6 Oktober 2016
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Clery, Daniel (26 Augustus 2016). "The exoplanet next door". Science News. Besoek op 28 Augustus 2016. Researchers have already found hundreds of similarly sized planets, and many appear to be far better candidates for hosting life than the one around Proxima Centauri, called Proxima b.
  15. ↑ 15,0 15,1 Amos, Jonathan (24 Augustus 2016). "Neighbouring star Proxima Centauri has Earth-sized planet". BBC News (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Desember 2019. Besoek op 25 Augustus 2016. Just how "habitable" this particular planet really is, one has to say is pure speculation for the time being.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Ribas, Ignasi; Bolmont, Emeline; Selsis, Franck; et al. (25 Augustus 2016). "The habitability of Proxima Centauri b: I. Irradiation, rotation and volatile inventory from formation to the present" (PDF). Astronomy & Astrophysics. Besoek op 28 Augustus 2016.
  17. ↑ Marchis, Franck (24 Augustus 2016). "Proxima Centauri b: Have we just found Earth's cousin right on our doorstep?" (in Engels). The Planetary Society. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 April 2020. Besoek op 24 Augustus 2016.
  18. ↑ A Potentially Habitable World in Our Nearest Star Geargiveer 2 Mei 2019 op Wayback Machine. Planetary Habitability Laboratory. 24 August 2016.
  19. ↑ Mathewson, Samantha (24 Augustus 2016). "Proxima b By the Numbers: Possibly Earth-Like World at the Next Star Over" (in Engels). Space.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Oktober 2019. Besoek op 25 Augustus 2016.
  20. ↑ Fraser Cain (16 September 2008). "How Old is the Sun?". Universe Today. Besoek op 19 Februarie 2011.
  21. ↑ Fraser Cain (15 September 2008). "Temperature of the Sun". Universe Today. Besoek op 19 Februarie 2011.
  22. ↑ "Proxima b is our neighbor ... better get used to it!" (in Engels). Pale Red Dot. 24 Augustus 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 24 Augustus 2016.
  23. ↑ Jao, Wei-Chun; Henry, Todd J.; Subasavage, John P.; Winters, Jennifer G.; Gies, Douglas R.; Riedel, Adric R.; Ianna, Philip A. (2014). "The Solar Neighborhood. XXXI. Discovery of an Unusual Red+White Dwarf Binary at ~25 pc via Astrometry and UV Imaging". The Astronomical Journal. 147 (1): 21. arXiv:1310.4746. Bibcode:2014AJ....147...21J. doi:10.1088/0004-6256/147/1/21. ISSN 0004-6256.
  24. ↑ Christian, D. J.; Mathioudakis, M.; Bloomfield, D. S.; Dupuis, J.; Keenan, F. P. (2004). "A Detailed Study of Opacity in the Upper Atmosphere of Proxima Centauri". The Astrophysical Journal. 612 (2): 1140–1146. Bibcode:2004ApJ...612.1140C. doi:10.1086/422803.
  25. ↑ Garraffo, Cecilia; Drake, Jeremy J.; Cohen, Ofer (28 September 2016). "The Space Weather of Proxima Centauri b". arXiv:1609.09076.
  26. ↑ O'Neill, Ian (7 Oktober 2016). "Eyeballing Proxima b: Probably Not a Second Earth". Discovery News. Space.com. Besoek op 10 Oktober 2016.
  27. ↑ Witze, Alexandra (24 Augustus 2016). "Earth-sized planet around nearby star is astronomy dream come true". Nature (in Engels). pp. 381–382. doi:10.1038/nature.2016.20445. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Mei 2020. Besoek op 24 Augustus 2016.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 Singal, Ashok K. (2014). "Life on a tidally-locked planet". Planex Newsletter. 4 (2): arXiv:1405.1025. arXiv:1405.1025. Bibcode:2014arXiv1405.1025S.
  29. ↑ Barnes, Rory, ed. (2010), Formation and Evolution of Exoplanets, John Wiley & Sons, p. 248, ISBN 3527408967, https://books.google.com/books?id=-7KimFtJnIAC&pg=PA248. 
  30. ↑ Heller, R.; Leconte, J.; Barnes, R. (April 2011). "Tidal obliquity evolution of potentially habitable planets". Astronomy & Astrophysics. 528: 16. arXiv:1101.2156. Bibcode:2011A&A...528A..27H. doi:10.1051/0004-6361/201015809. A27.{{cite journal}}: CS1 maint: postscript (link)
  31. ↑ "Numerical simulation of possible surface temperatures on Proxima b (synchronous rotation)" (in Engels). ESO. 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2019. Besoek op 24 Augustus 2016.
  32. ↑ Makarov, Valeri V. (Junie 2012), "Conditions of Passage and Entrapment of Terrestrial Planets in Spin-orbit Resonances", The Astrophysical Journal 752 (1): 8, doi:10.1088/0004-637X/752/1/73, 73, Bibcode: 2012ApJ...752...73M. 
  33. ↑ 33,0 33,1 The habitability of Proxima Centauri b - II. Possible climates and observability Geargiveer 24 Augustus 2016 op Wayback Machine. URL besoek op 25 Augustus 2016.
  34. ↑ Gilster, Paul (12 April 2016). "Breakthrough Starshot: Mission to Alpha Centauri". Centauri Dreams (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Augustus 2017. Besoek op 14 April 2016.
  35. ↑ Staff (12 April 2016). "Breakthrough Starshot". Breakthrough Initiatives (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Mei 2020. Besoek op 12 April 2016.
  36. ↑ Overbye, Dennis (12 April 2016). "Reaching for the Stars, Across 4.37 Light-Years; A Visionary Project Aims for Alpha Centauri, a Star 4.37 Light-Years Away". New York Times (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 April 2020. Besoek op 12 April 2016.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Proxima_Centauri_b&oldid=2649554"