A.J.J. Visser

A.J.J. Visser, omstreeks 1968.

Abraham Jacobus Johannes Visser (31 Mei 1925 – 15 November 2008) was ’n Afrikaanse digter.

Lewe en werk

Abraham Jacobus Johannes Visser is op 31 Mei 1925 op Laingsburg in die Karoo gebore en gaan skool op Montagu. Hy studeer vanaf 1945 tot 1948 aan die Universiteit van Stellenbosch, waar hy hom as onderwyser bekwaam en in 1947 ’n B.A.-graad en in 1948 ’n Senior Onderwysdiploma verwerf. Vanaf 1949 gee hy vir vyftien jare onderwys aan verskeie Bolandse skole, onder andere in Vredenburg. Dan aanvaar hy in 1964 ’n pos as dosent aan die Fakulteit Opvoedkunde van die Universiteitskollege Durban en in 1968 ’n soortgelyke posisie aan die Onderwyskollege Graaff-Reinet. Hierna word hy in 1969 senior lektor en in 1970 hoof van die Departement Handel, Tale, Onderwysopleiding en Drukkerskursusse aan die Witwatersrandse Kollege vir Gevorderde Tegniese Onderwys in Johannesburg. In 1976 word hy inspekteur van skole in die Departement van Nasionale Opvoeding in Pretoria, waarna hy op 1 April 1980 aangestel word as Adjunk-Direkteur van Onderwys in die destydse Suidwes-Afrika (tans Namibië). Na agtien maande keer hy terug na die Departement van Onderwys en Kultuur in Pretoria, waar hy voorsitter is van die keurraad tot met sy aftrede in 1985.

In sy loopbaan dien hy op verskeie komitees met betrekking tot onderwysopleiding en na sy aftrede is hy steeds betrokke by die korrespondensie-kollegeraad. Hy is in Desember 1950 met mej. C.W. (Wilna) de Villiers getroud en die egpaar het twee dogters, Estelle en Maretha. Na aftrede woon hy en sy vrou vir ’n ruk in die aftree-oord Afsaal in Linden in Johannesburg, maar verhuis dan weer terug na Pretoria. Vanaf 1972 dien hy in die kommissie verantwoordelik vir die hersiening van die gesangebundel van die N.G. Kerk. Hy is op 15 November 2008 in Pretoria oorlede.

Skryfwerk

Reeds op skool begin hy gedigte skryf en debuteer dan op universiteit in die Stellenbosse Student. Vanaf 1950 lewer hy gereeld bydraes vir Helikon, Standpunte, Die Huisgenoot en Tydskrif vir Letterkunde en hy tree op as letterkundige adviseur van Tydskrif vir Letterkunde tussen 1962 en 1964. Hy debuteer met “Kaleidoskoop”, waarin hy fokus op die lewe se pyn en vreugde, telkens met ’n verrassende en raak siening. Die gedigte is hoofsaaklik op die menslike bestaan gerig en selfs die talle gedigte oor diere het meermale nie die dier self as hoofonderwerp nie, maar aspekte van die menslike. Hoogtepunte in die bundel, veral as gevolg van die sterk beelding daarin, is die gedigte “Besoek aan ou familiekerkhof” (waarin die oorlewende in ’n gesin baie bewus raak van eie sterflikheid), “Wasdag” (waar die wasvroue geteken word in hulle gemeensaamheid in arbeid maar verwydering in geneentheid) en “Michelangelo” (met sy weergawe van hoe die kunstenaar in sy werk iets van die ewigheid vasvang). “Gedagtes tydens die laaste inskrywing in sy dagboek” probeer om die lotgevalle uit te beeld van trekkers na die vreemde om daar ’n heenkome te vind. Die bundel skiet egter daarin tekort dat meeste van die gedigte nog in dele of in die geheel onaf is, met veral ’n onvermoë om ’n sterk begin bevredigend te laat ontknoop tot ’n samevatting, onthulling of konklusie aan die einde. “Labirint” is soortgelyk aan sy debuut en hierdie bundel toon nie wesenlike vooruitgang nie. Die titel van die bundel vind uiting in die tema van hoe die mens die goddelike patroon verwar tot ’n doolhofbestaan, telkens met gebruik van surrealistiese beelde. Enkele gedigte beïndruk met die vernuf en vindingrykheid daarvan. Die reeks gedigte “Doolhof van die hart” bespreek die visie van onvermydelike afrekening tussen blank en swart in Afrika, wat slegs deur liefde van tragedie gered kan word. In “Lig en donker” word eenvoudige boeremense uitgebeeld, soos die ou oom en tannie wat in “Oud-boere se dorpsaand” op hulle slaaptyd en die dood wag, terwyl “Aandgodsdiens” ’n uitbeelding is van die eenvoudige geloof van die oupa. Die gedig “Kees in die kou” word voorgeskryf vir graad twaalf-leerlinge in die Wes-Kaap. Sy gedigte word in meer as twintig bloemlesings opgeneem, waaronder “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”, “Goudaar”, “Woordpaljas”, “Digters en digkuns”, “Voorspraak” en D.J. Opperman se “Nuwe Kleuterverseboek”. Verskeie opvoedkundige studies verskyn in vaktydskrifte soos Die Unie en Tydskrif vir Tegniese en Beroepsonderwys.

Later spits hy hom veral toe op kinderverse wat in die bundels “Stories klein en versies fyn”, “Hier kiep-kiep en hiep-hiep daar” en “Die harlekyn verskyn” gepubliseer word. Hy stel “Só klink Afrikaans” saam, ’n bloemlesing vir kinders onder tien wie se moedertaal nie Afrikaans is nie. Verder skryf hy ook kinderverhale wat in Die Kleinspan, Die Jongspan en Die Klein Burger verskyn en in die jeugprogramme van die SAUK uitgesaai word

Publikasies

Jaar	Publikasies
1957	Kaleidoskoop
1959	Labirint
1966	Stories klein en versies fyn
1967	Lig en donker
1981	Hier kiep-kiep en hiep-hiep daar
1983	Die harlekyn verskyn
	Samesteller
1971	Só klink Afrikaans

Bronnelys

Boeke

• Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Elsiesrivier Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964
• Antonissen, Rob “Kern en tooi” Nasou Beperk Eerste uitgawe Eerste druk Elsiesrivier 1963
• Askes, H. en Landman, J.N. (samestellers) “Voorspraak” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe Tiende druk 1994
• Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970
• Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns” Perskor-Uitgewers Kaapstad Vyfde uitgawe Sewende druk 2007
• Nienaber, P.J.; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963
• Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
• Pheiffer, R.H. “Woordpaljas” Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Derde uitgawe Derde druk 1993
• Visser, A.J.J. “Lig en donker” Koeberg-Uitgewers (Edms.) Bpk. Bellville 1967

Tydskrifte en koerante

• Anoniem “Skep steeds na baie jare” “Die Transvaler” 26 Januarie 1989

Internet

• Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2000/12/13/4/13.html
• Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/vissera.html
• Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cvajjvisser.htm Geargiveer 13 September 2014 op Wayback Machine
• Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-no2002004737/

Ongepubliseerde dokumente

• Visser, A.J.J. Lewenskets Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein