Amarna-briewe
Die Amarna-briewe (ook die Amarna-tablette of Amarna-korrespondensie genoem) is ’n hoofsaaklik diplomatieke briefwisseling tussen Antieke Egipte en sy verteenwoordigers in die Kanaänitiese Amurru tydens die Nuwe Ryk. Die briewe is by Amarna in Bo-Egipte ontdek, die moderne naam van die Egiptiese hoofstad Achetaten (el-Amarna), wat tydens die 18de Dinastie van Egipte deur farao Achenaten (1350's – 1330 v.C.) gestig is.
Inhoud
[wysig | wysig bron]Die briewe is ongewoon omdat hulle in Akkadiese wigskrif, die amptelike taal van Mesopotamië, geskryf is in plaas van in Egipties. Daar is altesaam 382 tablette: 24 is ontdek sedert die Noorweegse Assirioloog Jørgen Alexander Knudtzon sy weergawe van die korrespondensie in 1907 en 1915 gepubliseer het.[1] Die briewe strek oor byna 30 jaar.
Die Amarna-briewe is van groot belang vir die bestudering van die Bybel sowel as die Semitiese taalfamilie, want hulle werp lig op die kultuur en taal van die Kanaäniete in voorbybelse tye. Hoewel die letters in Akkadies geskryf is, is hulle deurspek van die moedertaal van die skrywers, wat ’n vroeë vorm van Kanaänities gepraat het – die taalfamilie wat later sou ontwikkel in Hebreeus en Fenisies. Hierdie "Kanaänismes" verskaf waardevolle insae in die proto-stadium van dié tale eeue voordat hulle ontstaan het.[2][3]
Die briewe
[wysig | wysig bron]
Die eerste briewe, in wigskrif en hoofsaaklik Akkadies, die diplomatieke streekstaal in dié tydperk, is omstreeks 1887 deur plaaslike Egiptenare ontdek wat dit in die geheim in die verwoeste stad Amarna opgegrawe en aan antiekhandelaars verkoop het. Toe eers ontdek is waar die briewe is, is die terrein verder verken. Die eerste argeoloë wat nog briewe ontdek het, is Flinders Petrie, wat in 1891 en 1892 altesaam 21 fragmente ontdek het. Émile Chassinat van die Franse instituut vir Oosterse Argeologie in Kaïro, het in 1903 nog twee tablette ontdek. Sedert Knudtzon se uitgawe is nog sowat 24 fragmente ontdek – óf in Egipte óf in verskillende museums.[1]
Die aanvanklike briewe wat deur plaaslike Egiptenare ontdek is, is versprei oor museums in Duitsland, Engeland, Egipte, Frankryk, Rusland en Amerika. Van hulle is 202 of 203 tablette in Berlyn, 99 in Londen,[4] 49 of 50 in Kaïro, 7 in die Louvre in Parys, 3 in Moskou en 1 in Chicago.[1]
Die argief bevat ’n skat van inligting oor kulture, koninkryke, gebeure en individue uit ’n tydperk waaroor min geskrewe bronne behoue gebly het. Dit sluit korrespondensie in uit Achenaten se bewind, asook van sy voorganger, Amenhotep III. Die tablette bevat meer as 300 diplomatieke briewe; die res is letterkundige en opvoedkundige materiaal. Dit ontbloot Egipte se betrekkinge met Babilonië, Assirië, Sirië, Kanaän, Alasjia (Siprus), Mitanni en die Hetiete. Die briewe bevat ook die eerste verwysing na ’n Nabye-Oosterse groep bekend as die Habiru, waaroor die verband met die Hebreërs – vanweë die ooreenkoms in woorde en geografiese ligging – steeds gedebatteer word.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Moran, William L. (1992). The Amarna Letters. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-4251-4.
- ↑ F.M.T. de Liagre Böhl, Die Sprache der Amarnabriefe, mit besonderer Berücksichtigung der Kanaanismen ('Die Taal van die Amarna-briewe, met spesiale aandag aan die Kanaänismes'), Leipzig 1909.
- ↑ Eva von Dassow, 'Canaanite in Cuneiform', Journal of the American Oriental Society 124/4 (2004): 641–674. Geargiveer 2 April 2015 op Wayback Machine (pdf)
- ↑ British Museum Collection
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Hoëresolusiefoto's Geargiveer 4 Januarie 2014 op Wayback Machine, van die Vorderasiatisches Museum, Berlyn
- Elektroniese weergawe van die Amarna-tablette, Akkadies in Engelse transliterasie
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Amarna-briewe.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
