AP Morgenthal

Ds. A.P. Morgenthal.

Ds. Andreas Petrus (AP) Morgenthal (Middelburg, Kaap, 27 Desember 1911 - Port Elizabeth, 6 Desember 1997) was van 1937 tot 1977 'n leraar in die Nederduitse Gereformeerde Kerk en het tydens sy 40 jaar lange bediening in ses gemeentes gearbei.

Opleiding

Andreas Morgenthal is in 1911 op Middelburg, Kaap, gebore as een van drie kinders en het ook in 1931 daar gematrikuleer. Sy vader was 'n algemene handelaar op die dorp. Hy behaal hierna in 1933 sy B.A.-graad en in 1936 'n meestersgraad in sosiologie aan die Universiteit van Stellenbosch, en word op 3 Desember 1937 tot die bediening toegelaat. As student het hy aktief deelgeneem aan verskeie kultuurorganisasies en veral uitgestaan as 'n sterk redenaar in debatsverenigings. Op Stellenbosch het by hom 'n sterk gevoel ontstaan vir die Afrikaner se geskiedenis en die rol van die godsdiens as steunpilaar in die land en die Afrikanervolk se ontwikkeling, aldus sy seun Theuns Morgenthal in sy lewenskets in die 1999 Jaarboek van die Nederduitse Gereformeerde Kerke.

Eerste gemeentes

Ds. Morgenthal se vier dekade lange diens in die NG Kerk het begin toe hy as proponent in die NG gemeente Grahamstad gewerk het. op 5 November 1938 is hy as hulpprediker in die NG gemeente Port Elizabeth-Sentraal bevestig met opdrag die bediening in Newton Park. Op 9 September 1939 is hy in die NG gemeente Pearston bevestig waar hy bykans vier jaar lank die Woord bedien het. Hy het dié gemeente as sy eerste liefde beskou vanweë sy afkoms uit die Karoo.

Op 14 April 1943 is hy in Tiervlei bevestig, die gemeente wat in latere jare sou bekendstaan as Parowvallei. Dit was 'n moeilike tyd tydens die Tweede Wêreldoorlog weens die politieke struwelinge. Boonop het stedelike verval en armoede die predikant van dié werkersklasgemeente se werk geensins makliker gemaak nie.

Latere gemeentes

Die NG gemeente Pietermaritzburg se tweede Voortrekkerkerk is in 1861 ingewy. Dit is in 1955, tydens ds. Morgenthal se bediening, gesloop om plek te maak vir die derde kerk, wat sedert 2008 deel van die Voortrekker-museumkompleks is.

In 1945 het ds. Morgenthal 'n beroep ontvang na die NG gemeente Windhoek as opvolger van ds. K.W. le Roux. Hy het die eerste beroep bedank, maar die tweed aanvaar. Volgens sy seuns was sy werk in Windhoek geseënd en het hy dit "die hoogtepunt in sy lewe" genoem. Van dié tyd het hy later geskryf: "Ek het die Suidwesters leer ken as gehard, vasberade, gasvry en kerkliewend. Hulle is mense wat hul land wat hul mak gemaak het, liefhet. Met harde werk en uithouvermoë, ondanks baie terugslae, het hulle volhard. Ek glo dat sulke mense geroepe sal voel om daardie land te behou vir die christendom en beskawing."

Op 9 Desember 1948 is hy in die NG gemeente Pietermaritzburg bevestig. Tydens sy elf jaar lange bediening is die tweede Voortrekkerkerk van 1861 gesloop om plek te maak vir die gemeente se derde kerk, wat sedert 2008 deel is van die Voortrekker-museumkompleks. Die hoogtepunt van dié bediening was die stryd om die verkryging van die grond wat oorspronklik aan die Voortrekkers geskenk is vir die bou van die Geloftekerk. Dit het eindelik uitgeloop op 'n hofgeding teen die stadsraad van Pietermaritzburg waarna die helfte van erf 33, waarop die latere Geloftekerk gebou is, aan die gemeente verkoop is vir £8 000.

In 1959 aanvaar hy 'n beroep na die moedergemeente op Mosselbaai en bly daar tot 1969 toe hy die eerste keer sy emeritaat aanvaar en hom op 'n kleinhoewe in Port Elizabeth gaan vestig het. Hy het in dié tyd aktief in die Kerk gebly en talle vakante gemeentes in en om Port Elizabeth bedien. Sy seun skryf: "Hy het veral besondere seèn in sy hopsitaalbedieningswerk, asook in die Engelstalige gemeente en die Indiërgemeente in Malabar, sowel as in die Kleurlinggemeenskap, ervaar.

Laaste aftrede en dood

In dié tyd het hy ook tydelik op Jansenville uitgehelp. Toe hy hom in 1971 weer beroepbaar stel, het die NG gemeente Jansenville die toe sowat 60-jarige ds. Morgenthal beroep. Hy arbei sowat ses jaar hier tot sy uiteindelike aftrede op 25 November 1977. Ná sy aftrede het hy en sy vrou weer in Port Elizabeth gaan woon. Al was hy reeds oud, het ds. Morgenthal voortgegaan met sy prediking. Sy laaste boodskap het hy gelewer op 20 Julie 1991, toe hy 80 was, oor Gen. 33:9 en 11: "Ek besit baie" en "ek het alles". Sy seun skryf oor sy vader se aftrede: "Hy het hom tot op sy laaste dag met 'n helder verstand in sy studie verlustig. Hy kon onderhoudend oor haas enige onderwerp gesels. Dit was veral die politiek waarvan hy verbasend baie geweet het en ure oor kon gesels. Hy het dit ook geniet om in sy tuin te werskaf en het genot daaruit geput om enige stukkie hout in 'n bruikbare meubelstuk te verander."

In Port Elizabeth is hy in Desember 1997 onverwags ná die terugkeer van die besigtiging van 'n aftree-woonstel in sy gemakstoel aan 'n hartaanval gesterf het. Hy is op 10 Desember 1997 uit die NG gemeente Parkheuwel begrawe en is oorleef deur sy vrou, vier kinders en 10 kleinkinders.

Gesinslewe en waardering

Die grafsteen van ds. Morgenthal en sy vrou, Anna, in die Forest Hill-bergraafplaas in Port Elizabeth.

Ds. Morgenthal is op 9 Januarie 1939 getroud met Anna Kotzé, 'n onderwyseres. Uit dié huwelik is twee seuns en twee dogters gebore.

Hy was 'n dinamiese werker wat op die volle spektrum van die evangeliebediening sy merk gemaak het, aldus dr. M.M. Nieuwoudt in sy gedenkboek ter viering van die NG gemeente Windhoek se vyftigjarige bestaan. "Dis duidelik dat sy paar jaar in Windhoek juis die gemeentelike en kerkraadsorganisasie in vaste voue gelê het." Ds. Morgenthal was van 1951 tot 1957 skriba van die Sinode in Natal. Sy seun skryf: "Ds. Morgenthal se gemeentewerk staan in die teken van ernstige en kragdadige prediking met 'n onversadigbare ywer. Sy Skrifuitleg was suiwer en het van grondige studie en voorbereiding getuig. Selfs nadat hy finaal geëmeriteer het, het hy nog alles gemeet aan die maatstawwe in Gods Woord."

Bronne

• (af) Gaum, dr. Frits (red.). 1999. Jaarboek 1999 van die Nederduitse Gereformeerde Kerke. Kaapstad: Tydskriftemaatskappy van die Ned Geref Kerk.
• (af) Nieuwoudt, dr. M.M. 1979. Van plaaswyk tot stadsgemeente. Windhoek: Die Ned. Geref. Kerkraad.