Bronsruiter
| Die Bronsruiter | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ligging | Senaatsplein, Sint Petersburg |
| Kunstenaar | Étienne Maurice Falconet |
| Jare | 1768-1782 |
| Soort | Ruiterstandbeeld |
Die Bronsruiter (Russies: Медный всадник, Mjedni wsadnik, letterlik "Die Koperruiter") is ’n standbeeld van Pieter die Grote op ’n perd op Senaatsplein in Sint Petersburg, Rusland. Opdrag daarvoor is deur Katharina die Grote gegee en dit is deur die Franse beeldhouer Étienne Maurice Falconet gemaak. Die naam kom van die 1833-gedig met dieselfde naam deur Aleksander Poesjkin wat algemeen beskou word as een van die belangrikste werke in die Russiese letterkunde. Die standbeeld is nou een van die stad se simbole.
Die voetstuk van die standbeeld is die enorme "Dondersteen", die grootste klip ter wêreld wat nog deur mense geskuif is.[1] Dit het oorspronklik sowat 1 500 ton geweeg, maar tydens die vervoer daarvan na sy huidige staanplek is dele afgebeitel totdat dit sowat 1 250 ton geweeg het.
Standbeeld[wysig | wysig bron]
Die ruiterstandbeeld van Pieter die Grote staan op Senaatsplein (voorheen Dekabristeplein) in Sint Petersburg. Katharina die Grote, ’n Duitse prinses wat in die Huis van Romanof ingetrou het, was gretig om met Pieter die Grote vereenselwig te word sodat die Russe haar bewind as wettig kon beskou.[2] Sy het opdrag gegee dat die standbeeld gemaak word. Dit het die inskripsie gehad Petro Primo Catharina Secunda MDCCLXXXII in Latyn en Петру перьвому Екатерина вторая, лѣта 1782 in Russies – albei beteken "Katharina die Tweede aan Pieter die Eerste, 1782" en is ’n uitdrukking van haar bewondering vir haar voorganger en haar eie plek in die lyn van groot Russiese heersers. Sy het die bewind van haar man, Pieter III, in ’n staatsgreep oorgeneem en het geen wettige aanspraak op die troon gehad nie; met die standbeeld wou sy haar voorhou as Pieter se regmatige opvolger.
Falconet het in 1770 met die standbeeld begin en dit 12 jaar later, in 1782, voltooi. Die tsaar se gesig is die werk van Marie-Anne Collot, toe net 18 jaar oud. Sy het die gesig geskoei op Pieter se dodemasker en verskeie portrette van hom in Sint Petersburg.
Op 7 Augustus 1782, altesaam 14 jaar nadat die opgrawing van die voetstuk begin het, is die voltooide standbeeld op ’n seremonie met duisende toeskouers onthul. Die standbeeld beeld Pieter uit wat heroïes op sy perd sit, met sy hand uitgestrek na die Newarivier. Die kunstenaar het die perd uitgebeeld op die oomblik dat hy voor die afgrond van ’n krans op sy agterpote gaan staan. Onder sy hoewe is ’n slang, wat geïnterpreteer kan word as verraad, die bose of die vyande van Pieter en sy hervormings.[3] Die standbeeld self is sowat ses meter hoog en die voetstuk nog sewe meter.[4]
Die Dondersteen[wysig | wysig bron]
Vir die voetstuk is ’n enorme rapakiwi-granietklip, bekend as die Dondersteen (Russies: Гром-Камень, Grom-Kamen), in 1768 gevind by Lachta, sowat 6 km van die kus van die Golf van Finland.[5] Die naam "Dondersteen" kom van ’n plaaslike legende dat donderweer ’n stuk van die klip afgeslaan het. Falconet wou daar aan die vorm van die klip werk, maar Katharina het opdrag gegee dat dit eers geskuif moet word.[6] Omdat dit omtrent halfpad in die grond geanker was en die terrein moerasagtig was, moes die Russe nuwe metodes uitdink om die enorme klip uit te grawe en te skuif. Marinos Carburis, ’n Griekse luitenant-kolonel in die Russiese weermag, het onderneem om die projek te lei.[7]
Carburis het opdrag gegee dat die werkers tot die winter wag wanneer die grond gevries was en dan die groot klip oor die bevrore grond na die see te trek vir vervoer na die stad. Hy het ’n metaalslee ontwikkel wat oor bronsballe van sowat 13,5 cm breed oor ’n spoor beweeg het. Die proses het op ’n soortgelyke manier gewerk as koeëllaers, wat later uitgevind is. Wat die taak nog indrukwekkender maak, is dat net mense al die werk gedoen het; geen diere of masjiene is gebruik om die klip van sy oorspronklike ligging na Senaatsplein te skuif nie.[7] Dit het 400 man nege maande gekos om dit te skuif, terwyl meesterklipbeitelaars die klip aanhoudend vorm gegee het.[8] Die spoor van 100 meter moes aanhoudend uitmekaargehaal en weer gelê word.[7] Intussen is ’n groot barg spesiaal vir die klip gebou. Dit moes weerskante deur twee oorlogskepe ondersteun word.[7] Ná ’n kort seereis het die klip in 1770 sy bestemming bereik ná twee jaar se werk. ’n Medalje is uitgereik om dit te vier.[6]
Beleg van Leningrad[wysig | wysig bron]
Volgens ’n 19de-eeuse legende sal Sint Petersburg se vyande hom nie kan verower so lank as wat Die Bronsruiter in die middel van die stad staan nie. Tydens die 900 dae lange Beleg van Leningrad (die stad se naam van 1924 tot 1991) tydens die Tweede Wêreldoorlog deur die invallende Duitse magte is die standbeeld met sandsakke en ’n houtstellasie bedek. Dit is nooit in die 900 dae gebombardeer of andersins beskadig nie.[3]
Getrou aan die legende is Leningrad nooit verower nie.
Gedig[wysig | wysig bron]
Die Bronsruiter is die naam van ’n 1833-gedig deur Aleksander Poesjkin wat algemeen beskou word as een van die belangrikste letterkundige werke in Russies. Vanweë die gewildheid van die gedig het mense die standbeeld "Die Bronsruiter" begin noem. ’n Belangrike tema in die gedig is konflik tussen die staat se behoeftes en die gewone burgers s'n.
In die gedig beskryf Poesjkin die lot van die arm man Ewgeni en sy geliefde Parasja tydens hewige oorstromings van die Newarivier. Ewgeni vloek die standbeeld, want hy is woedend dat Pieter die Grote die stad op so ’n ongeleë plek gebou en indirek sy geliefde se dood veroorsaak het. Die ruiter word lewend en jaag Ewgeni deur die stad. Die gedig eindig met die ontdekking van die jong man se lyk in ’n geruïneerde hut wat naby die kant van die rivier dryf.
In 1903 het die kunstenaar Alexandre Benois ’n uitgawe van die gedig met sy eie illustrasie gepubliseer en in die proses ’n kunswerk geskep wat beskou is as ’n meesterstuk in Art Nouveau.
Galery[wysig | wysig bron]
-
Die Bronsruiter in die winter. -
Die kant met die Latynse inskripsie. Aan die ander kant is dieselfde inskripsie in Russies. -
Alexandre Benois se illustrasie vir die gedig.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Adam 1977, p. 42−45
- ↑ "St. Petersburg in Architecture: The Bronze Horseman" (in Engels). University of Michigan Taubman College of Architecture + Urban Planning. 2003. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 September 2008. Besoek op 22 April 2007.
- ↑ 3,0 3,1 "The Bronze Horseman" (in Engels). Saint-Petersburg.com. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Desember 2019. Besoek op 22 April 2007.
- ↑ "Saint Petersburg". TourArena. 2001. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 September 2007. Besoek op 22 April 2007.
- ↑ "Lakhta" (in Engels). Saint Petersburg Encyclopaedia. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Februarie 2012. Besoek op 22 April 2007.
- ↑ 6,0 6,1 "Thunder-Stone" (in Engels). Saint Petersburg Encyclopaedia. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Februarie 2012. Besoek op 22 April 2007.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 "Transport du piédestal de la statue de Pierre le Grand". La Nature magazine, second semester 1882. (in Frans). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Desember 2018. Besoek op 22 April 2007.
- ↑ "Bronze Horseman" (in Engels). Optima. 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Oktober 2019. Besoek op 23 April 2007.
Verdere leesstof[wysig | wysig bron]
- Alexander M. Schenker, The Bronze Horseman: Falconet's Monument to Peter the Great, Yale University Press, New Haven CT, 2003 ISBN 0-300-09712-3.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Bronsruiter.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
