Die vloek van Boontjieskraal

Boontjieskraal: die waarheid is iewers daarbuite

Die vloek van Boontjieskraal, Die vloek oor die De Wets of kortweg die De Wet-vloek is 'n legende wat sedert 1972 in die volksmond herleef het en op die plaas Boontjieskraal in die Caledondistrik afspeel, wat al die manlike erfgename sou raak.

Die vloek

Volgens oorlewering sou Pieter Daniel de Wet (Ou Vader) op 'n donker, koue en stormagtige nag iewers tussen 1885 en 1927 weier om aan 'n verbytrekker skuiling te bied. Soms is hierdie reisiger 'n vrou, 'n man, of 'n hele gesin. Partymaal is daar selfs 'n kind betrokke, ander kere nie. Hoe dit ook al sy, omdat die oornagplek geweier is, en die gesin noodgedwonge die Swartrivier moet oorsteek, is daar iemand wat verdrink (die kind, soms die moeder en kind). Die enkele oorlewende vervloek dan Ou Vader as die oorsaak van sy verlies: elke geslag sal net een seun oplewer; en daardie seun sal 'n gewelddadige, onnatuurlike dood sterf.

Slagoffers

Die volgende oënskynlike onnatuurlike afsterwe vind in elke opkomende geslag plaas:

1. Pieter Daniel de Wet (Ou Vader) sterf deur van 'n brug af te ry met sy Model-T Ford.
2. Sy seun, Hendrik Christoffel de Wet (parlementslid), sterf in die arms van sy seun, Pieter Daniel de Wet, enkele oomblikke nadat hy in die meganika van die dorsmasjien beland.
3. Sy seun, Pieter Daniel de Wet, sterf in Junie 1959, nadat hy met sy Packard met die agterkant van 'n vragmotor bots.
4. Sy seun, Hendrik Christoffel de Wet (Henry), sterf in 1972 toe hy een aand in die reënweer beheer oor sy motor verloor en van die pad af gery het.

Só het die laaste manlike erfgenaam, ongetroud, gesterf.
Hierdie bostaande feite sal in isolasie beskou genoeg aanleiding gee tot menige sensasionele koerantopskrifte.

Weerlegging

Volgens Kersandt is hierdie wolhaarstorie gegrond op onkunde.

• In Ou Vader se geval, staan die plaasopstal wes van die Swartrivier, Kaap se kant toe. Die reisigers moes dus ooswaarts trek, na Caledon. Hy vra hom af waarom die mense nie eerder daardie aand by die huis sou bly nie. Die grootste vraag is: waar sou hierdie mense vandaan gekom het en op watter wyse sou hulle gereis het? Vir hom is dit duidelik dat, indien die onbekende reisigers daardie aand sou oornag, hulle beslis nie haastig was nie. Wat sou hulle dan besiel het om die rivier oor te steek, veral as daar 'n buurplaas, Rooiboontjieskraal, langsaan, aan die suide van die pad geleë was, en ook wes van die rivier geleë was? Dit gaan ook sy verstand te bowe dat een van die Kaapse boere, wat juis bekend was vir hul gasvryheid, juis iemand op so 'n stormagtige aand van sy grond sou verjaag. 'n Vreemdeling, ongeag wie dit ook al was, sou om kos en verblyf kon vra sonder om te vrees om weggejaag te word – betaling is as 'n belediging beskou – hoeveel te meer dan vir iemand wat bloot net skuiling wou soek? Die parlementslid, Joel Krige, het Ou Vader en sy broers as steadfast, genuine and hospitable beskryf – hoe rym dit dan met die gebeure?

Die ligging van die plaas is ook so geleë dat mense voortdurend genoodsaak kon wees om daar uit te span.

Die verhaal is ook bekend van die De Wets se welwillendheid (in Aliwal-Noord) teenoor die Jood Friedenheim wat selfmoord gepleeg het. Friedenheim het geld wat hy by die bank gaan leen het op die aandele belê en kon dit nie terugbetaal nie. Die Jode en Christene wou hom nie in hul begraafplase laat begrawe nie, omdat hy sy hand aan sy eie lewe geslaan het. Die De Wets het hom dan in hul familiebegraafplaas laat begrawe. Die Jode het uit dankbetuiging vir hierdie gebaar in die aanhoudende droogtetyd geld sonder rente aan die De Wets geleen.

Die pers vergeet ook dikwels om by te voeg dat Ou Vader verongeluk het nadat hy 'n hartaanval gekry het. Daarna het hy van die brug af gery. Hy is dus aan natuurlike oorsake dood.

• Volgens die dominee het Hendrik Christoffel de Wet die dag voor sy grusame dood gekla dat hy nie lekker voel nie; hy het ook skaars iets geëet. Dit kan ook wees, soos die dominee ook gesê het, dat Hendrik se voet net eenvoudig kon gegly het. Sy gesondheid was heel waarskynlik die grootste oorsaak van sy dood. Sy gesondheid was juis die hoofrede waarom sy seun, Pieter Daniel de Wet, na drie en 'n half jaar uit die Tenkkorps tydens die Tweede Wêreldoorlog bedank het om die plaas te bestuur. Hendrik Christoffel het ook 'n broer, Barend gehad, sodat die vloek van "elke geslag sal net een seun oplewer" nek omgedraai word.

• Pieter Daniel de Wet wou op 'n mistige oggend met sy ingevoerde Packard 'n vragmotor verbysteek. Omrede die voertuig 'n linkerhandstuur gehad het, het hy die aankomende ligte te laat gesien, teruggeswaai en teen die vragmotor gebots. Die aankomende lig was glo dié van 'n fiets. Pieter was ook net nog 'n verkeersterftestatistiek van die afgelope 14 dae: een uit ses.

• Hendrik Christoffel de Wet het, soos sy pa, gesterf by die stuk pad wat by die polisie bekend staan as "Die Pad van die Dood" (op die N2 tussen Botrivier en Caledon): vele boere, wat juis hierdie pad meermale moet gebruik as ander, kom hier om. Van Hendrik se vriende beskou die "vloek"-legende as die oorsaak waarom Henry so ongeërg en roekeloos geleef het: hy sou tog jonk sterf, so – wat daarvan?

Kersandt sluit sy betoog af dat 'n Christen hom nie met sulke vloeke, wat heksery of die okkulte is, mee ophou of in glo nie, maar dat die pers juis sulke gerugte sal gebruik om hul verkoopsyfers mee op te jaag.

Kultuurinvloed

Die fiktiewe boek van die Romanza-reeks, #liefvirjou (2016), deur Elsa Winckler, is gegrond op die vloek van Boontjieskraal.

Anton Goosen se enkelsnit "Swart Water (Die Vloek Van Boontjieskraal)" (2019) is ook op die verhaal gegrond.

Bronnelys

• (en) Kersandt, U. 2013. The Curse of Boontjieskraal. In: De Wet, D. & Kersandt, U. Boontjieskraal: Die storie van 'n plaas en sy mense. Tygerberg: Naledi ISBN 978-0-9921912-1-4, pp. 387-391.
• (af) Rinken, L. 2007. Die vloek oor die De Wets. Genealogiese Genootskap van SA (2007)