Fotografie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Een van die eerste foto's wat vandag nog bestaan is die "Venster by Le Gras" deur die fotograaf Joseph Nicéphore Niépce. Die beligtingstyd was agt uur, wat verduidelik waarom sonlig aan albei kante van die geboue sigbaar is.

Fotografie is die tegniek om permanente beelde te skep deur lig op fotosensitiewe materiaal vas te vang. Die ligpatrone word vasgevang deur die fotosensitiewe materiaal vir 'n kort oomblik aan die lig bloot te stel. Die proses word uitgevoer deur óf meganiese/chemiese óf digitale toerusting, wat algemeen bekend staan as die kamera.

Die woord fotografie het ontstaan uit die Griekse woorde φως (phos, wat "lig" beteken) en γραφις (graphis, wat stilus of verfkwas beteken). Saam beteken dit "verf met lig". Sonder lig kan daar geen fotografie wees nie.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Die uitwerking van lig op sekere stowwe is reeds in die Middeleeue deur die Arabiere bestudeer. Dit het egter eers in die 16e eeu in Europa belangstelling gewek nadat Giambattista della Porta en ander omstreeks 1550 die camera obscura van 'n lens voorsien het. Die duidelike beelde wat deur 'n lens op die skerm van die camera obscura gegooi is, het die begeerte laat ontstaan om die beelde permanent vas te lê. Die geskiedenis van die fotografie word veral gekenmerk deur die ontwikkeling van die liggevoelige materiaal en nie soseer deur opsienbare verbeterings ten opsigte van die lense nie.

In 1725 het die chemikus Johann Heinrich Schulze (1687 - 1744) toevallig opgemerk dat silwersoute verdonker by blootstelling aan sonlig. Dit was egter eers gedurende die tweede helfte van die 18e eeu dat K.W. Scheele en William Lewis doelbewus navorsing gedoen het oor die liggevoeligheid van silwersoute. Scheele het die belangrike ontdekking gedoen dat blou en violet strale 'n merkbaarder uitwerking het as rooi strale. Die aantekeninge van Lewis het uiteindelik in die besit gekom van Thomas Wedgwood (1771 - 1805), wat in 1802 kontakafdrukke van blare gemaak het op papier wat in 'n silwerchloriedoplossing geweek is. Die beelde was egter nie permanent nie, en eers in 1835 het die Engelsman William Henry Fox Talbot ontdek dat afdrukke wat agterna in pekelwater geweek is, betreklik onveranderd bly, dit wil sê gefikseer is.

Intussen het die Fransman Joseph Nicéphore Niepce (1765 - 1833), 'n offisier wat in sy vrye tyd litografie (steendruk) bestudeer het, ook geëksperimenteer met silwerchloriedpapier-negatiewe. Toe hy ontdek dat Louis Jacques Mandé Daguerre (1787 - 1851) met soortgelyke ondersoeke besig was, het hulle in 1829 begin saamwerk. In 1835, twee jaar na Niepce se dood, het Daguerre die daguerreotipe bekendgestel. Daguerre het 'n silwer - of versilwerde plaat met jodium behandel en dit dan in die camera obscura belig. Deur die beligtingstyd van 'n paar uur tot nagenoeg 20 minute te verminder, het die plaat slegs 'n latente (onsigbare) beeld bevat, maar Daguerre het gevind dat die aanwending van kwikdamp die latente beeld tot 'n sigbare beeld laat ontwikkel. In 1837 het hy daarin geslaag om sy fotobeelde met pekelwater te fikseer.

Kort voor lank het Daguerra die plate en die ontwikkeling so verbeter dat beligtingstye tot enkele sekondes verminder kon word, en binne 'n paar jaar is die eerste daguerreotipes gemaak met 'n beligtingstyd van sleg 1/10 van 'n sekonde.

Die Franse regering het Daguerre se patente gekoop en aan die hele wêreld beskikbaar gestel, en teen 1840 was die belangstelling in die hele Europa gaande. In 1841 het een ateljee in Berlyn honderd portrette weekliks geneem.

Terwyl Daguerre besig was om sy stelsel te vervolmaak, het John Herschel in Engeland ook op hierdie gebied geëksperimenteer. Sy groot bydrae was egter dat hy 'n effektiewe fikseermiddel, natriumhipofosfiet, ontdek het, waarmee die permanensie van fotografiese afdrukke verseker kon word. William Henry Fox Talbot (1800 - 1877) het intussen sy navorsing in Engeland voortgesit, en bevindings bekend gemaak. In 1835 het hy alreeds foto's of papiernegatiewe waarop 'n silwernitraatemulsie was, met sy camera obscura geneem en dit in pekelwater gefikseer. Daarna het hy spoedig sy metode verbeter, totdat hy 'n silwerbromiedemulsie aangewend het. Laasgenoemde is nog steeds die fotografiese emulsie wat die algemeenste gebruik word. Hy het sy foto's "talbottipes" en later "Calotipes" genoem. Verder het hy die grondslag gelê vir fotomikrografie, dit wil sê fotografie deur 'n mikroskoop.

Moderne Films[wysig | wysig bron]

Die gebruik van glas in plaas van papier as basis vir fotografiese emulsies het die weg gebaan vir verdere verbeterings. In 1851 het Frederick Scott Archer (1851 - 1857) uitstekende resultate verkry deur fotografiese plate te bestryk met 'n nat kollodiumoplossing wat silwernitraat bevat. Teen 1871 het Richard Leach Maddox (1816 - 1902) 'n droë fotografiese plaat gemaak en kort daarna is vooraf vervaardigde droë plate in Engeland bemark.

Parallel met die verbetering van die emulsie het vordering in die ontwikkelaars ook plaasgevind. In 1880 is hidrokinien en in 1891 metol as ontwikkelaars in gebruik geneem. Intussen is geëksperimenteer met rolfilms van papier en in 1884 het George Eastman (1854 - 1932) sy eerste Kodak-kamera met 'n rolfilm, wat 100 foto's kon neem, vervaardig. In 1887 het H.W. Goodwin selluloïed as basis voorgestel en in 1898 is die eerste rolfilms bemark.

Fotografiese apparaat[wysig | wysig bron]

Wat die werklike fotografiese apparaat betref, is daar tussen 1850 en 1890 groot vordering gemaak. Joseph Petzval se spesiale fotografiese lens, wat in 1841 deur die Voigtländer-maatskappy bemark is, is in 1890 gevolg deur die eerste anastigmatiese lens, vervaardig deur Carl Zeiss. Die spleetsluiter het in 1861 in Engeland sy verskyning gemaak en in 1887 is die eerste irissluiter in Duitsland ontwerp. Die kamera van die middel van die 19e eeu was so groot dat hy op 'n stootwaentjie gekarwei moes word en wanneer foto's buite die ateljee geneem moes word, was verskeie draers nodig om al die apparaat te vervoer. Teen 1870 was die totale gewig van die apparaat verminder tot ongeveer 20kg en dit kon op die rug gedra word, terwyl die driepoot, waarop die kamera moes staan, gewoonlik as kierie gebruik is. Die verskyning van Maddox se droë emulsie en die gerief dat dit agterna in die donkerkamer ontwikkel kon word, het die fotograaf in staat gestel om sy apparaat in 'n gewone bagasietas te dra. Die uitvinding van die magnesiumflits het kunsmatige beligting baie vereenvoudig en die afneem van groepe vergemaklik

Die vroegste eksperimente met kleurfotografie is reeds in 1861 deur James Clerk Maxwell gedoen en die beginsels daarvan is teen 1868 deur Louis Ducos du Hauron geformuleer. Teen die einde van die 19e eeu is kleurbeelde geskep deur drie verskillende negatiewe in die kamera te belig nadat dit deur geel, blou en rooi filters gefiltreer is. Die drie negatiewe is agterna gekleur en dan gesamentlik geprojekteer, waardeur 'n kleurbeeld op 'n skerm verkry is. In 1912 het R. Fischer kleurontwikkeling uitgevind, waarby kleurvorms (wat silwerbeelde omsit in kleurbeelde) gebruik is om te reageer met die produkte van die ontwikkelingsproses en so kleurstof te vorm. Hierdie sogenaamde subtraktiewe kleurproses het gelei tot die bemarking van Kodachrome in 1935 en Agfacolor in 1936.

In die tweede helfte van die 19e eeu was die stereofotografie besonder gewild, hoewel dit vandag slegs vir wetenskaplike doeleindes aangewend word. Die driedimensionele effek van stereofotografie word verkry deur twee identiese opnames te maak vanaf 'n punt slegs 'n paar sentimeters van mekaar af en die twee foto's dan te beskou deur 'n spesiale kyker wat die een foto tot die linkeroog en die ander foto tot die regteroog beperk. 'n Natuurgetroue driedimensionele beeld word op hierdie wyse waargeneem.

In die jongste jare was die belangrikste ontwikkeling die kitsfoto, wat deur Edwin H. Land ontwikkel is en bekend staan as Polaroid. Gedurende die tweede helfte van die 19e is die ontwerp van lense al hoe meer by wyse van ingewikkelde berekenings gedoen. Tans word die rekenaar op groot skaal gebruik om ingewikkelde moderne lenskonstruksies soos die van die strek - of zoemlens moontlik te maak.

Fotografiese kameras[wysig | wysig bron]

Die kamera of camera obscura is die instrument of toestel waarmee foto's geneem word, en fotografiese film of 'n digitale stoorkaart is die medium waarop beelde vasgelê en/of gestoor word.

Fotograwe gebruik kontroles van die kamera en lens om die ligsensitiewe medium te belig (gewoonlik film of 'n beeldsensor). Met film word hierdie ligsensitiewe materiaal ontwikkel deur 'n chemiese proses om 'n negatief of 'n positief te skep.

Die kontroles is gewoonlik, maar nie altyd nie:

  • Fokus van die lens
  • Lensopening – verstelling van die diafragma met behulp van ’n f-nommer, wat die hoeveelheid lig beheer wat deur die lens val. Die lensopening het ook 'n invloed op die fokus in terme van velddiepte: hoe kleiner die lensopening, hoe minder lig word deurgelaat, maar hoe groter is die velddiepte – dus hoe meer van die onderwerp wat afgeneem word, is in fokus.
  • Sluiterspoed – verstelling van die sluiter se spoed

Digitale teenoor filmfotografie[wysig | wysig bron]

Digitale teenoor filmfotografie het 'n debatsonderwerp in die fotografiewêreld geword, asook in die rolprentbedryf, sedert die beskikbaarheid van digitale kameras teen die einde van die 20ste eeu. Beide digitale fotografie, asook digitale kinematografie, teenoor film en filmfotografie het voor- en nadele.[1][2] In die 21ste eeu het fotografie oorwegend digitaal geraak, maar tradisionele fotochemiese metodes duur voort wat vele gebruikers en toepassings bedien.

Die kwaliteit van digitale foto's kan op verskeie maniere gemeet word. Piekseltellings word vermoedelik met ruimtelike resolusie gekorreleer.[3] Die hoeveelheid prentjie-elemente (pieksels) in die beeldsensor word gewoonlik in miljoene getel en die term "megapieksels" word as 'n kwaliteitsmaatstaf gebruik. Digitale kameras het 'n veranderlike verhouding tussen finale uitsetbeeldresolusie en sensormegapiekseltelling.[4] Ander faktore wat belangrik is in digitale kameraresolusie, is die aantal pieksels wat gebruik word om die beeld op te los, die effek van die Bayerpatroon of ander sensorfilters op die digitale sensor en die beeldverwerkingsalgoritme wat gebruik word om sensorpieksels te herlei na beeldpieksels.

Digitale sensors is oor die algemeen in 'n vierkantige roosterpatroon gerangskik, wat beelde vatbaar maak vir patroonverwringing. Film word nie hierdeur geraak nie, as gevolg van die ewekansige oriëntasie van die silwersoute in sy emulsie; die voorkoms van sy silwersoute word dikwels "grein" genoem.[5]

Die resolusie van filmbeelde hang af van die oppervlakgrootte (area) van die film wat gebruik word om die beeld vas te vang (35 mm, mediumformaat of grootformaat) en die filmspoed. Beramings van die resolusie van foto's wat met 'n 35mm kamera geneem is, wissel. Meer inligting kan vasgevang word indien 'n film met fyner grein gebruik word, gekombineer met 'n spesiaalgeformuleerde ontwikkelaar.

Sien ook[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. (en) Mark Galer; Les Horvat (2005). Digital Imaging. Elsevier. ISBN 0-240-51971-X.
  2. (en) Glenn Rand; David Litschel; Robert Davis (2005). Digital Photographic Capture. Elsevier. ISBN 0-240-80632-8.
  3. (en) Marvin J. Rosen; David L. Devries (2002). Photography & Digital Imaging. Kendall Hunt. ISBN 0-7575-1159-7.
  4. (en) Jurij F. Tasič; Mohamed Najim; Michael Ansorge (2003). Intelligent Integrated Media Communication Techniques. Springer. ISBN 1-4020-7552-9.
  5. (en) Issac Amadror (2009). "3". The Theory of the Moiré Phenomenon. Springer London. ISBN 978-1-84882-180-4.[dooie skakel]