Hadsund

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Hadsund
Amptelike seël van Hadsund
Seël
Leuse(s): 
Op die rand van Noord-Jutland
Hadsund is in Denemarke
Hadsund
Hadsund
Koördinate: 56°43′N 10°7′O / 56.717°N 10.117°O / 56.717; 10.117Koördinate: 56°43′N 10°7′O / 56.717°N 10.117°O / 56.717; 10.117
LandVlag van Denemarke Denemarke
StreekNoord-Jutland
MunisipaliteitMariagerfjord
Oppervlak
 • Totaal792,92 km2 (306,15 vk. myl)
Bevolking
 • Totaal4 913
Tydsone+1
 • Somertyd+2
Webwerfwww.hadsundby.dk

Hadsund is die grootste dorp van Oos-Himmerland in Noord-Jutland, Denemarke, en het 5 051 inwoners (2015)[1] (5.520 met Hadsund-Suid ingesluit). Die dorp het langs die ou veldpad tussen Aalborg en Hobro ontwikkel en is 'n verkeersknooppunt tussen Kronjylland en Himmerland. Die afstand tussen Mariagerfjord en Hadsund is betreklik klein, wat beteken het dat die brug onlangs gebou kon word. Hadsund was voorheen 'n stasiedorp en is vandag 'n handels- en nywerheidsentrum in Himmerland. Hadsund is geleë aan die oostelike deel van die Mariagerfjord Munisipaliteit in die Noord-Jutlandstreek.

Tot 2007 was Hadsund die hoofdorp van die nou ontbinde Hadsund Munisipaliteit. Die dorp is die tweede grootste in Mariagerfjord Munisipaliteit naas Hobro.

Aan die suide van Mariagerfjord, sowat 250 meter vanaf Hadsund, is Hadsund-Suid geleë, wat as 'n afsonderlike dorpsgebied beskou word. Daar bly slegs 500 inwoners.

Die dorp se geskiedenis kan teruggaan tot 1800, maar die naam self kan teruggevind word in 1467, as Haddeswnth geskryf, en later in 1700 as Hatsund. Dit het handelsregte verkry op 1 Desember 1854, maar kon nooit stadsregte verkry nie.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

1800–1854[wysig | wysig bron]

In die 19de eeu is 'n aantal nuwe dorpies in Denemarke gestig. Hierdie 'nuwe dorpe' het gewoonlik as spoorwegdorpe rondom die huidige spoorweg ontstaan. Vir die gemeenskap aan die oostelike deel van Mariagerfjord was dit heel anders na uit te sien.

Hadsund was die eerste keer in 1800 as oorvaartplek by die Mariagerfjord benut. Die pad vanaf Hobro loop hier al langs die noordkus van die fjord wat heeltemal afdraai na die waterkant by Sundhusende (die huise by die Sund) en die veerpontdok en loop dan verder weer noordwaarts na Aalborg. Dit was egter eers met die veranderinge in die landbou in die dekades omstreeks 1800 dat die behoefte begin ontstaan het om meer as net 'n veerbootoorgang by Hadsund te hê.

Met die landbou-omwenteling het produksie toegeneem, asook die behoefte vir handeldryf, waar laasgenoemde destyds slegs vir die markdorpe bestem was. Dit was ook die geval in die suidoostelike Himmerland, maar hiervandaan was die pad buitensporig ver tot by die naaste markdorp. Die afstand destyds na Aalborg was 53 km en 45 km na Hobro – 'n reis wat weens die destydse padtoestande etlike dae kon duur. Dit het gou onder die plaaslike inwoners duidelik geword dat 'n nuwe dorp hierdie leemte moes vul. Sedert omstreeks 1850 het die ou veerpontoorgang daarom geleidelik tot Hadsund ontwikkel.[2]

Die dorpsnaam[wysig | wysig bron]

Die oorsprong van die dorpsnaam Hadsund word met onsekerheid bejeën. 'n Heel waarskynlike verduideliking is dat die dorpie Haderup, wat aan die suidekant van die fjord 500 meter vanaf Hadsund-Suid is, sy naam gekry het van die smal plekkie, soos Haderup Sund wat natuurlik maklik Hadsund kon word. Die eerste keer wat Hadsund vermeld word was in die geskrewe bron, die dingswinde oor die Hindsted Herred se ding (volksvergadering) van 3 September 1467. (Die dingswinde is die dokument wat in die hertogdom Sleeswyk die resultate van 'n regsaak (letterlik: geding) aanteken; die dokument word dan deur die distriksregter, twee sandmanne (regters wat soos 'n jurie opgetree het onder die Deense koning) en agt ander getuienisse bekragtig). In 1467 word Hadsund as Haddeswnth gespel, in 1478 Hadswnd, in 1487 Hadsvnd, in 1581 Hatzsund, en in 1700 Hatsund.

Hadsund Bank[wysig | wysig bron]

Hadsund Bank gesien by Brogade (Brugstraat)

Die Hadsund Bank-gebou is een van Hadsund se vernaamste geboue en is in 1905 deur die argitek Morten Skøt ontwerp. Die gebou is oorspronklik deur Hadsund Bank gebruik wat in 1905 as aandelemaatskappy gestig is. Hadsund Bank word bankrot verklaar in 1931, maar die gebou is oorgeneem deur die Aalborg Diskontobank. Vandag gebruik Danske Bank die gebou.

Historiese inwonertal[wysig | wysig bron]

In Hadsund aan Himmerland se kant bly daar 4 994 (2012) inwoners en in Hadsund-Suid aan Kronjylland se kant bly daar 463 (2012).

Inwonertal vanaf 1801–2012[1][3][wysig | wysig bron]

Die rede hoekom Hadund se bevolking sedert 2011 met 62 mense gedaal het, is omrede verskeie groot maatskappye na ander stede of lande verskuif of gesluit het.

Jaar Aantal huise Aantal inwoners Wisseling
1801 9 -
1840 7 -2
1870 270 +63
1880 390 +120
1890 110 plase en huise 701 +311
1901 976 +275
1906 1 061 +85
1911 1 533 +472
1916 1 822 +289
1921 376 1 971 +149
1925 2 280 +309
1930 2 415 +444
1935 2 736 +321
1940 2 846 +110
1945 3 058 +212
1950 3 504 +446
1955 1 175 3 484 -20
1960 3 424 -60
1965 3 707 +283
1986 4 000 +293
1997 5 103 +1 103
2006 5 526 +423
2011 5 519 -7
2012 5 457 -62
2013 5 383 -74

Geografie[wysig | wysig bron]

Hadsund is geleë in die suidoostelike deel van Himmerland. Die afstand na die strand by Kattegat is 12 kilometer. Hadsund lê 45 kilometer suid van Aalborg en 30 kilometer noord van Randers.

Afstande[wysig | wysig bron]

Hadsund lê 45 kilometer suid van Aalborg, 30 kilometer noord van Randers, 25 kilometer oos van Hobro, 60 kilometer oos van Viborg, 70 kilometer oos van Skive en 90 kilometer noordwes van Grenaa. Dit is 360 kilometer (oor die Groot Gordelbrug) na Kopenhagen.

Die dorp Hadsund is deur 'n paar plaaslike sleutelplekkies omring:

Hadsund Sentrum[wysig | wysig bron]

Hadsund Markplein by Storegade.

Hadsund Sentrum is die gebied rondom die Hadsund Kerk wat die hele dorp omring. Die voetgangerstraat Storegade lê in die westelike deel van die middedorp. Hadsund Sentrum is die oudste deel van Hadsund. Daar is drie hoofstate: Alsvej, Himmerlandsgade en Storegade. Die voetgangerstraat is die ou pad van Hobro na Aalborg en is in 1990 ingewy. Op die bopunt van Hadsund se voetgangerstraat (Storegade) lê die onderdak Hadsund Winkelsentrum. In die sentrum is daar 15 winkels en 2 supermarkte.

Søndergårde[wysig | wysig bron]

Søndergårde is in die noordelike deel van Hadsund geleë. Søndergårde is in 1970 gestig as 'n dorp op sigself, maar het saamgesmelt met Hadsund, aangesien die uitbou van die nywerheids- en woongebied die twee dorpe verbind het.

Hadsund Huse[wysig | wysig bron]

Hadsund Huse (Hadsund Huise) is 'n nedersetting en 'n klein dorpie in die noordwestelike deel van Hadsund, wat omtrent 1 km vanaf die sentrum is, op die Sekundærrute 507. Dit bestaan uit 'n woonbuurt en in die suidelike deel van Hadsund Huse lê Solbakken wat bestaan uit 8 geel woonstelblokke met 3 verdiepings elk. Dit is geleë in Hadsund-parogie, Hindsted Distrik, vanaf 1970–2007 die provinsie van Noord-Jutland, en vanaf 2007 Noord-Jutland in Mariagerfjord Munisipaliteit. Die woonbuurt bestaan uit 102 woonhuise en ongeveer 300 inwoners in 2012.

Hadsund-Suid[wysig | wysig bron]

Hadsund-Suid, oorspronklik Sønder Hadsund, lê direk suid van die Hadsundbrug (so 250 m) en het ongeveer 500 inwoners. Die dorp is in ongeveer 1880 gestig. In Hadsund-Suid is daar die Hadsund Syd Station en Færgekroen Hotel Syd.

Klimaat[wysig | wysig bron]

Die lente in Hadsund is redelik droog en sonnig, met gemiddelde dagtemperature tussen 5 tot 10 °C. Die kanse is egter goed vir ryp en dagtemperature styg selde bo 15 °C. In die somer styg die kwik bedags tot omtrent 20 °C, soms tot 25 °C, maar selde bo 30 °C. Vir somernagte kan so 12 °C verwag word. Herfs word gekenmerk met dagtemperature tussen 6 en 12 °C en 'n bietjie reën. September kan laatsomerweer kry, terwyl dit in November soms sneeu. In die winter is die gemiddelde dagtemperatuur -3 tot 2 °C en selde laer as -10 °C. Die neerslag wissel tipies tussen reën, ysreën en sneeu.[4]

Natuur[wysig | wysig bron]

Hadsund is omring deur woude. Buitekant die dorp is die Marienhøj-plantasie; hierdie beskermde woud lê suid van Lindale, en strek tot in Hadsund. In die middel van die dorp is Hadsund Dyrehave (Hadsund Hertpark), wat 'n diereparkie is met sowel tafels en banke. Dit het 21 damherte, 8 sikaherte en 10 bokke.

Infrastruktuur[wysig | wysig bron]

Vervoer[wysig | wysig bron]

Die dorp word van openbare busdienste van Noord-Jutland se gemeenskapsbus nr. 54, 55, 58, 115, 234, 235, 237 en 54N voorsien. Roete 888 loop tussen Aalborg en Kopenhagen en stop een keer per dag by die Hadsund Bushalte.

Openbare vervoer[wysig | wysig bron]

  • 54 Aalborg – Terndrup – Hadsund
  • 58 Hobro – Hadsund – Øster Hurup
  • 55 Aalborg – Kongerslev – Bælum – Hadsund
  • 115 Arden – Rostrup – Astrup – Hadsund
  • 234 Hobro – Mariager – Hadsund
  • 237 Randers – Gjerlev – Havndal – Hadsund
  • 235 Randers – Spentrup – Mariager – Assens – Hadsund
  • 54N [Aandbus] Aalborg – Terndrup – (Kongerslev/(Hadsund).

[5]

Strate[wysig | wysig bron]

Hoofstrate[wysig | wysig bron]

Hadsund se strate. (Die hoofstrate.)
  • 1 Himmerlandsgade
  • 2 Alsvej.
  • 3 Mariagervej.
  • 4 Vestergade / Hobrovej.
  • 5 Østergade.
  • 6 Ringvejen.
  • 7 Ålborgvej.
  • 8 Doktorbakken / Tinggade.
  • 9 Jernbanegade.
  • 10 Nørregade.

Gade = straat; vej = weg; bakken = heuwel.

Storegade[wysig | wysig bron]
Storegade (Hoofstraat) by die kruising van Mejerigade (Melkerystraat)

Storegade is die naam van Hadsund se voetgangerstraat. Die voetgangersgebied is Hadsund se oudste straat en dateer voor die 1800's. Storegade was ook Hadsund se hoofstraat tot in die 1970's, toe dit vervang is deur die huidige Himmerlandsgade na Aalborg. Storegade word egter eers in die vroeë 1950's geplavei voordat dit later geteer is. In 1990 word Storegade 'n voetgangerstraat; die teer en sypaadjies word opgekap sodat die hele straat weer plavei kon word. Weerskante van die straat is daar vandrenne (waterkerings) waar die water tot aan die einde van die hele voetgangerstraat afloop.

Tegniese aanlegte[wysig | wysig bron]

Hadsund Dorpsverwarming[wysig | wysig bron]

Hadsund se biomassa-
verbrandingsaanleg

Hadsund Dorpsverwarming is geleë in die noordelike nywerheidsdeel van Hadsund. Hadsund Dorpsverwarming bestaan uit Hornbech Centralen in Hornbechsvej. Hadsund Warmtesentrale lê in die middel van Hadsund en voorsien aan omtrent 1 300 installasies. Hedepark Centralen is in Gyvelvej in Hadsund en voorsien aan sowat 180 installasies. Transbjerholt Centralen is in Gammel Visborgvej in Hadsund en voorsien aan ongeveer 320 installasies. Die biomassaverbrandingsaanleg (flisanlægget) is die grootste sentrale en kan in Hadsund se hele warmtebehoefte voorsien sonder die gebruik van olie.[6]

Hadsundhawe[wysig | wysig bron]

Hadsund Handelshawe gesien by die Hadsundbrug.

Hadsund Handelshawe is aan die weste van die Hadsundbrug geleë en bestaan uit 'n vraghawe. Die handelshawe is in 1860 gebou vir groot skepe wat byvoorbeeld hout of graan verskeep.[7] Dit is aangelê met 'n spesiale skeepsbrug na die Kopenhaagse stoomboot, Ydun.[8] Trip Trap se voormalige hoofkantoor was by die handelshawe geleë.

Hadsund se vissershawe lê oos van die Hadsundbrug; Hadsund het ook twee marinas.

Onderwys[wysig | wysig bron]

In Hadsund gaan 'n mens die eerste 10 jaar skool by Hadsund Folkeskole, waarna tussen Tech College Mariagerfjord of Hadsund Erhvervsklasse gekies kan word. Sou 'n mens egter na 'n gimnasium (middelbare skool vir universiteitsvoorbereiding) toe wil gaan, is die naaste een in Hobro, waar die Mariagerfjord Gymnasium geleë is.

Skole[wysig | wysig bron]

  • Hadsund Folkeskole (Verpligte openbare skool)
  • Tech College Mariagerfjord (Middelbare tegniese skool)
  • Mariagerfjord 10 Klassecenter
  • Hadsund Produktionsskole (Hoër voorbereidingskool)
  • Hadsund Erhvervsklasse (Middelbare beroepskool)

Sake[wysig | wysig bron]

DLG Himmerland is in die suidwestelike deel van Industri Nord geleë. Die DLG-toring is die hoogste gebou in Hadsund.

Op die moreneplato in die noordelike deel van die dorp kry mens die dorp se noordelike en grootste nywerheidsdeel, Industri Nord, waar verskillende middelslag tegnologiebedrywe is. Die grootste is Nilfisk-ALTO, wat onder andere skoonmaaktoestelle vervaardig. Suidoos daarvan het Beauté Pacifiques hul eie mediese dermatologiese kliniek. Noord van Industri Nord is Hedegaard Foods wat 'n onderneming van eiers en eierprodukte is.

Oos van die dorp lê Hadsund se oostelike nywerheidsdeel, Industri Øst, waar onder andere die sakeondermenings XL-Byg, JYSK en die 2012-somergeopende winkel van Jem & fix geleë is.[9]

Die tuinmeubelmaker Trip Trap word in Hadsund in 1973 gestig, maar verskuif na Aalborg in 2012. Die elektriese motorfabrikant Whisper Electronic Car A/S word ook in Hadsund gestig, maar het nou na Noorweë verskuif.

Grootste ondernemings[wysig | wysig bron]

Nr. Grootste ondernemings in Hadsund Aantal voltydse aanstellings Nota
1. Nilfisk-ALTO 750 In Hadsund.
2. Hedegaard Foods 195[10] In Hadsund.
3. Hans Jensen Lubricators 75[11] In Hadsund maar het ook 'n kantoor in Sjina.
5. Hadsund Kreaturslagteri 50[12] In Hadsund.
6. Beauté Pacifique 50[13] In Hadsund.
*. Metafix A/S 49[14] In Hadsund.
*. Bjarne Brath 40[15] In Hadsund maar het ook kantore in Terndrup en Aalborg.
*. Rikki Tikki Company 39[16] In Hadsund-Suid en 'n pakhuis in Hadsund se noordelike nywerheidsdeel.

Sport, kultuur en besienswaardighede[wysig | wysig bron]

Besienswaardighede[wysig | wysig bron]

'n Paar kilometer wes van Hadsund staan die Havnø Mølle, gebou in 1842, wat Noord-Jutland se oudste windmeul is. Die meul het behoue gebly en word in die 1990's ten volle gerestoureer.[17] 10 kilometer noordoos van Hadsund lê Øster Hurup met prag strande, kampeerterreine en somerhuisomgewing. By die Hadsund Kultuursentrum is die Hadsund Biblioteek geleë wat onderhorig is aan die Mariagerfjord Biblioteek. Die eerste biblioteek in Hadsund het in 1911 oopgemaak. Die dorp het ook 'n jeugherberg.

Hadsund-wedloop[wysig | wysig bron]

Die jaarlikse Hadsund-wedloop begin by die Hadsundmarkplein. Die eerste wedloop is in 1991 gehou en die twintigste wedloop is in 2011 gevier.[18] Daar is drie verskillende roetes van onderskeidelik 2,8 km, 5,8 km en 9,8 km. Alle roetes begin by die Hadsundmarkplein vanaf begin September om 17:30 tot 18:15. In 2012 was daar 879 deelnemers, wat die grootste aantal drawwwers tot dusver was.

Sport[wysig | wysig bron]

In Hadsund is daar etlike sportverenigings, onder andere die Hadsund Boldklub, wat sokker en handbal aanbied. In Hadsund vind mens ook Hadsund Hallerne wat sportsale is waar mens verskillende aktiwiteite kan beoefen.

Sportklubs[wysig | wysig bron]

Bekende boorlinge[wysig | wysig bron]

  • Hans Kirk (1898–1962), skrywer.
  • K. Axel Nielsen (1904–1994), politikus
  • Kjeld Olesen (1932-), politikus en voormalige minister.
  • Holger Graversen (1936-), politikus.
  • Svend Axelsson (1937-), modernistiese argitek.
  • Karl Christensen (1941-), burgemeester van Hadsund.
  • Børge Dahl (1944-), Deense hooggeregshofregter.
  • Søren-Peter Olesen (1955-), professor, siviele ingenieur, arts.
  • Per Husted (1966-), politikus.
  • Ebbe Sand (1972-), voormalige sokkerspeler.
  • Peter Sand (1972-), sokkerspeler.
  • Dorte Dalum Jensen (1978-), sokkerspeler.
  • Majken Thorup (1979-), voormalige swemmer.
  • Thor Kristensen (1980-), voormalige roeier.
  • Sine Christiansen (1985-), roeier.
  • Peter Rosenmeier (1989-), tafeltennisspeler.

Susterstede[wysig | wysig bron]

Hadsund het 7 susterstede.[25]

Leesstof[wysig | wysig bron]

Hadsund by Mariagerfjord

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. 1,0 1,1 Statistikbanken Tabel BEF44
  2. http://www.coast-alive.eu/node/13463 Geargiveer 30 Desember 2013 op Wayback Machine Coast Alive
  3. "Hadsundby/Historie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Mei 2012. Besoek op 15 April 2013.
  4. http://www.dmi.dk/dmi/index/danmark/klimanormaler.htm Geargiveer 16 Julie 2011 op Wayback Machine Klimanormaler for Danmark, 2 Mei 2009
  5. Nordjyllands Trafikselskabs hjemmeside
  6. "Hadsund Fjernvarmes hjemmeside". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Julie 2013. Besoek op 4 Mei 2013.
  7. Friii Nordjyske[dooie skakel]
  8. Den Store Danske
  9. "Jem & Fix til Hadsund". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 April 2015. Besoek op 16 April 2013.
  10. (da) http://www.hedegaard-foods.dk/ Geargiveer 15 September 2017 op Wayback Machine Hedegaard Foods tuisblad
  11. (da) http://hjlubri.dk/ Hans Jensen Lubricators tuisblad
  12. (da) http://www.hadsund-kreaturslagteri.dk/ Geargiveer 4 Junie 2013 op Wayback Machine Hadsund Kreaturslagteri se tuisblad
  13. (da) http://www.beaute-pacifique.com/forside.aspx Beauté Pacifique se tuisblad
  14. (da) http://www.metafix.dk/ Metafix se tuisblad
  15. (da) http://www.bjarnebrath.dk/ Bjarne Brath se tuisblad
  16. (da) http://www.rikkitikki.dk/forside/ Geargiveer 5 Januarie 2013 op Wayback Machine Rikki Tikki Company se tuisblad
  17. Havnø Mølles Venner (14 Junie 2012). "Milepæle i Havnø Mølles historie". Besoek op 14 September 2012.[dooie skakel]
  18. Alle inligting omtrent die Hadsund-wedloop
  19. (da) Hadsund Sokkerklub se tuisblad
  20. (da) Hadsund Gholfklub se tuisblad
  21. (da) Hadsund Jagklub se tuisblad
  22. (da) Hadsund Roeiklub se tuisblad
  23. (da) Hadsund Skydeklub se tuisblad
  24. (da) Sportsdykkerklubben Cimbrerne se tuisblad
  25. (da) Mariagerfjord Kommune se susterstede Geargiveer 5 Oktober 2015 op Wayback Machine

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]