Gaan na inhoud

Hiram Maxim

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Hiram Maxim
Gebore
Hiram Stevens Maxim

5 Februarie 1840
Sangerville, Maine, Verenigde State
Sterf24 Januarie 1916 (op 75)
Londen, Verenigde Koninkryk
NasionaliteitBrittanje en Verenigde State
BeroepUitvinder
Bekend virUitvinder van die Maxim-masjiengeweer

Hiram Stevens Maxim (Sangerville (Maine), 5 Februarie 1840 – Londen, 24 November 1916) was 'n Amerikaanse uitvinder wat later na Engeland geëmigreer het en toe Britse nasionaliteit aanvaar het. Hy is bekend as die uitvinder van die Maxim-masjiengeweer, die eerste mobiele volledig outomatiese masjiengeweer, en van 'n muisval. Hy het ook 'n bykomende baanbrekersrol gespeel in die ontwikkeling van beide elektriese lig in die Verenigde State en in die lugvaart.

Biografie

[wysig | wysig bron]

Maxim is in Sangerville gebore, seun van Isaac Weston Maxim en Harriet Boston Stevens.[1] Sy pa was 'n boer, houtwerker, meulmaker en deeltydse uitvinder. Hiram het min onderrig ontvang en vanaf veertienjarige ouderdom het hy afwisselend as leerling-koetsmaker, meubelmaker en werktuigkundige gewerk. Tien jaar later het hy werk gekry by sy oom Levi Stevens se masjienwinkel in Fitchburg, Massachusetts.

Van 1866 tot 1870 het hy gewerk as 'n instrumentmaker en tekenaar vir Oliver P. Drake,[2] 'n vervaardiger van wetenskaplike instrumentasie. Gedurende hierdie tydperk het hy sy eerste uitvindings gepatenteer, 'n krultang, 'n outomatiese muisval en 'n outomatiese besproeiingstelsel. In 1867 trou hy met Louisa Jane Budden; saam het hulle drie kinders gehad – seun Hiram Percy Maxim (1868-1936) en dogters Florence en Adalaine.

Hy het toe van 1870 tot 1877 vir die Novelty Iron Works and Shipbuilding Co. gewerk. in New York waar hy gasopwekkers gemaak het en later sy eerste elektriese uitvindings gemaak het. In 1878 het hy vir die United States Electric Company (USEC) gaan werk, waar hy 'n metode uitgevind het om filamente in koolstoflampe te karboniseer.

In 1881 trou hy met sy tweede vrou, Sarah Hayes, en daardie selfde jaar verhuis hy permanent na Engeland waar hy 'n werkswinkel by Hatton Gorden, Londen, begin het. In 1883 het hy sy Maxim-masjiengeweer uitgevind en 'n Britse patent daarvoor verkry.

Nadat hy in 1899 'n Britse onderdaan geword het, is hy in 1901 deur koningin Victoria tot ridder verhef vir sy uitvindings, waarvan baie militêre toepassings gehad het; sedertdien kan hy as Sir aangespeek word. Hy is op die ouderdom van 76 oorlede.[1]

Uitvindings

[wysig | wysig bron]

Alhoewel Maxim meer as 270 Britse en Amerikaanse patente[1] op sy naam het, is die masjiengeweer wat na hom vernoem is die bekendste.

Maxim masjiengeweer

[wysig | wysig bron]
Maxim masjiengeweer gemonteer op 'n driepoot (1895).
Maxim masjiengeweer gemonteer op 'n driepoot (1895).
Foto uit die April 1895-uitgawe Cassier's Magazine, wat Hiram Maxim en die Maxim-masjiengeweer wys, saam met Louis Cassier en J. Bucknall Smith.

Vandat vuurwapens gemaak is, het skutte ‘n behoefte na 'n wapen wat meer as een skoot kon afvuur voordat hulle herlaai. ’n Masjiengeweer is so vroeg as 1718 deur die Britse prokureur James Puckle gepatenteer, maar die eerste kommersieel suksesvolle weergawe is in 1861 deur die Amerikaner Richard Gatling uitgevind. Sy Gatling Gun was egter 'n masjiengeweer wat nie outomaties gewerk het nie, maar met handkrag (deur die draai van ‘n slinger) wat die afvuur en uitstoot van patrone moontlik maak. In 1882 was Maxim in Wene waar hy 'n Amerikaanse kennis ontmoet het wat vir hom gesê het: "Hou op met jou chemie en elektrisiteit. As jy baie geld wil maak, bedink iets wat hierdie Europeërs sal toelaat om mekaar maklik dood te maak."[3] het hom die idee gegee om 'n verbeterde masjiengeweer te ontwikkel. In sy werkswinkel naby Londen het hy verskeie ontwerpe ontwikkel, op soek na 'n vuurwapen waarin die terugslag van die skoot gebruik word om die volgende patroon te laai.

Eers in 1883 het hy daarin geslaag om 'n outomatiese masjiengeweer uit te vind – 'n enkelloopwapen waarin die patrone deur 'n lang patroonband van geweefde materiaal gevoer is en meer as 600 patrone per minuut kon afvuur. Baie leërs het die Maxim-masjiengeweer kom gebruik – veral tydens die Eerste Wêreldoorlog het sy masjiengeweer groot slagtings op infanterie-troepe toegedien.

Maxim het die wapenfabriek Maxim Gun Company in Crayford, in die graafskap Kent gestig om sy masjiengeweer in massa te vervaardig. Sy maatskappy sou in 1896 met die wapenvervaardigers Nordenfelt en die Vickers Corporation saamsmelt om Vickers, Sons & Maxim te vorm.

Hiram was nie die enigste Maxim wat as uitvinder aktief was nie, sy broer en seun was ook uitvinders. Sy broer Hudson Maxim het in die plofstofveld gewerk en was die uitvinder van maximite, 'n plofstof een en 'n half keer kragtiger as dinamiet. [4] Vanaf 1885 het hulle saam aan rooklose buskruit gewerk, maar dit was Hiram wat dit vervolmaak en in 1888 gepatenteer het. Sy seun Hiram Percy het die Maxim-vuurwapenkneldemper in 1905 uitgevind.

Elektriese lig

[wysig | wysig bron]

In die laat 1870's het Maxim die eerste elektriese beligting in 'n gebou in New York, die Equitable Insurance Company-gebou by 120 Broadway, ontwikkel en geïnstalleer. Sy maatskappy United States Electric (Lighting) Company was – ná Thomas Edison se maatskappy – die tweede maatskappy wat gloeilampe verkoop het. Kenmerkend van die Maxim-lamp was die M-vorm van die filament.

In sy werk aan die Maxim-lamp is hy bygestaan deur jong mans soos William Stanley Jr. en Lewis Howard Latimer en die glasblaser Ludwig Böhm, wat voorheen by Edison gewerk het. Dit het hom betrokke gemaak by die vele lang regsgedinge met Edison oor die patentregte op die uitvinding van die gloeilamp. Toe sy kompetisie met Edison dreig het om die firma bankrot te maak, het die direkteure Charles Flint aangestel, wat die maatskappy met Edward Weston's saamgesmelt het.

Ontnugter met die wending van gebeure en sy nederlae met Edison, het Maxim gekies om 'n nuwe loopbaan in Brittanje te begin.

Vlieënde masjiene

[wysig | wysig bron]
Maxim se vlieënde masjien.

Maxim se pa het voorheen 'n helikopter voorgestel wat deur twee teenroterende rotors aangedryf word, maar kon nie 'n sterk genoeg motor vind nie. Sy eerste tekeninge vir ’n helikopter dateer uit 1872, maar toe hy sy eerste “vlieënde masjien” gebou het, het hy vlerke gebruik. Werk het in 1899 begin - hy het 'n 145 voet vliegtuig gebou wat 3½ ton weeg, 'n 110 voet span, aangedryf deur twee 270 kW stoomenjins wat twee skroewe aangedryf het.

Vir toetsing by Bexley in 1894, het sy masjien langs lang relings af beweeg, en is sodoende voorkomend beveilig teen opstyging. Die doel van sy toetsrit was nie om te vlieg nie, maar om te toets of sy vliegtuig genoeg hefkrag het. Die toetsresultate het getoon dat die masjien genoeg hefkrag het om op te styg. Tydens die toets is die aanloopbaan egter erg beskadig, die "vlug" moes voortydig gestaak word om verdere rampe te voorkom. Wat seker was, was dat sy vliegtuig aërodinamies onstabiel en onbeheerbaar was, iets wat Maxim ook besef het toe hy alle verdere werk daaraan beëindig het.

Pretpark “vlieënde masjiene”

[wysig | wysig bron]

Om sy navorsing te finansier sowel as om vlieg gewild te maak, het Maxim 'n vermaakrit vir die Earl's Court-uitstalling gebou in 1904. Die aantrekkingskrag was gebaseer op die toetsbaan wat hy voorheen uitgedink het en het bestaan uit 'n groot roterende onderstel met gondels wat daaraan gekoppel is. Asof in 'n sweef, het die gondels gestyg toe die masjien draai, wat 'n vlug simuleer.

Maxim wou aanvanklik vlerke byvoeg sodat passasiers hul “vliegtuie” tydens hul vlug kan bestuur, maar dit is om veiligheidsredes deur die wet verbied. Gevolglik het Maxim belangstelling in die projek verloor en sy aantrekkingskrag 'n "eenvoudige, versierde merry-go-round" genoem. Nietemin het sy maatskappy verskeie toestelle van verskillende groottes by die Crystal Palace en by verskeie Engelse kusdorpe gebou, soos Southport, New Brighton en Blackpool, wat almal omstreeks 1904 geopen het.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Joseph W. Slade, American National Biography (1999) – Oxford University Press
  2. ↑ Geniaal – Uitvindingen die onze wereld veranderden
  3. ↑ url = http://www.nytimes.com/1985/11/26/science/100-years-of-maxim-s-killing-machine.html?sec=health&spon=&pagewanted=all , 100 YEARS OF MAXIM'S 'KILLING MACHINE', Malcolm Browne, 26 November 1985, New York Times, Aanhalingː "In 1882 was ek in Wene, waar ek 'n Amerikaner ontmoet het wat ek in Amerika geken het. Hy het gesê: 'Hang jou chemie en elektrisiteit! As jy 'n hoop geld wil maak, bedink iets wat hierdie Europeërs in staat sal stel om mekaar se kele met groter gemak af te sny."
  4. ↑ The World Book Encyclopedia – World Book Inc.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Hiram_Maxim&oldid=2607170"