Holstein Fries
Die Holstein Fries is 'n internasionale ras of groep melkbeesrasse. Dit het sy oorsprong in die Nederlandse provinsies Noord-Holland en Friesland en in Sleeswyk-Holstein in Noord-Duitsland. Dit is die dominante ras in industriële melkboerdery wêreldwyd, en word in meer as 160 lande aangetref.[1]
Dit is onder baie name bekend, onder andere Holstein, Fries en Swart-en-Wit.
Oorsprong[wysig | wysig bron]
Die Frieskoei is geskep nadat telers Friese en Bataafse beeste gekruis het, dit het tot 'n groot melkras gegroei. Nederlandse koeie was in die 19de eeu gewild in die buiteland vanweë hul hoë melkproduksie. In die Verenigde State het Hollandse koeie voortgegaan om geteel te word. Hierdie koeie is Holstein-Friesian genoem. In die tweede helfte van die 20ste eeu het hierdie Amerikaanse afstammelinge van Nederlandse koeie na Nederland teruggekeer, omdat hulle nou meer melk as die Nederlandse MRIJ- en FH-rasse geproduseer het. Sedertdien is die swart-en-wit Holstein-Friesian die belangrikste beesras in Nederland.
Sedert die uitbreiding van die Nuwe Wêreld het 'n vraag na melk in Noord-Amerika en Suid-Amerika ontwikkel, en melkveetelers in daardie streke het aanvanklik hul vee uit Nederland ingevoer. Nadat sowat 8 800 Friese (swartbont Duitse koeie) egter ingevoer is, moes Europa weens siekteprobleme opgehou om melkdiere uit te voer.[2]
Vandag word die ras vir melk gebruik in die noorde van Europa, en vir vleis in die suide van Europa. Na 1945 het Europese beesteling en suiwelprodukte toenemend tot sekere streke beperk geraak as gevolg van die ontwikkeling van nasionale infrastruktuur. Vandag se Europese rasse, nasionale afgeleides van die Nederlandse Fries, het baie verskillende diere geword as dié wat ontwikkel is deur telers in die Verenigde State, wat Holsteins net vir suiwelproduksie gebruik.
Gevolglik het telers gespesialiseerde suiwel-Holsteins uit die Verenigde State ingevoer om hulle met Europese swart-en-wittes te kruis. Vandag word die term "Holstein" gebruik om Noord- of Suid-Amerikaanse voorraad en die gebruik van daardie voorraad in Europa, veral in Noord-Europa, te beskryf. "Fries" word gebruik om diere van tradisionele Europese afkoms te beskryf wat vir beide suiwel- en beesvleisgebruik geteel word. Kruisings tussen die twee word beskryf as "Holstein-Fries".
Kenmerke[wysig | wysig bron]
Holsteins het kenmerkende merke, gewoonlik swart-en-wit of rooi-en-wit van kleur, wat tipies gevlekte patrone vertoon.[3] In seldsame gevalle het sommige beide swart en rooi kleur met wit. Rooi faktor veroorsaak hierdie unieke kleur. 'Blou' is ook 'n bekende kleur. Hierdie kleur word geproduseer deur wit hare gemeng met die swart hare wat die koei 'n blouerige tint gee. Hulle is bekend vir hul hoë suiwelproduksie, gemiddeld 10 220 kg melk per jaar. Van hierdie melk is 858 pond (3,7%) bottervet en 719 pond (3,1%) is proteïen.[4]
’n Gesonde kalf weeg 40 tot 50 kg of meer by geboorte. ’n Volwasse Holstein-koei weeg tipies 680–770 kg (1500–1700 lb), en staan 145–165 cm hoog by die skouer. Holsteinverse moet teen 11 tot 14 maande oud gedek word, wanneer hulle 317–340 kg of 55% van volwasse massa weeg. Oor die algemeen beplan telers dat Holsteinverse vir die eerste keer tussen 21 en 24 maande oud en 80% van volwasse liggaamsmassa kalf. Die dragtigheidsperiode is ongeveer nege en 'n half maande.[5]
Rooi-en-wit Holsteins[wysig | wysig bron]
Die uitdrukking van rooi kleur wat die swart in Holsteins vervang, is 'n funksie van 'n resessiewe geen.[6] Gestel die alleel 'B' staan vir die dominante swart en 'b' vir die resessiewe rooi, sal beeste met die gepaarde gene 'BB', 'Bb' of 'bB' swart-en-wit wees, terwyl 'bb' beeste sou wees rooi-en-wit.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "Gateway to dairy production and products". FAO (fao.org). Besoek op 20 Julie 2020.
- ↑ CIV, France, a tradition of animal husbandry. Animal husbandry and environment Geargiveer 12 April 2013 op Wayback Machine. Civ-viande.org. Verkry op 2011-11-03.
- ↑ Fontanesi, L.; Scotti, E.; Russo, V. (15 September 2011). "Haplotype variability in the bovine MITF gene and association with piebaldism in Holstein and Simmental cattle breeds". Animal Genetics. 43 (3): 250–256. doi:10.1111/j.1365-2052.2011.02242.x. ISSN 1365-2052. PMID 22486495.
- ↑ Holstein Association USA, The World's Largest Dairy Breed Association. Holsteinusa.com. Verkry op 2011-11-03.
- ↑ Breeds of Livestock – Holstein Cattle. Ansi.okstate.edu (2000-02-23). Verkry op 2011-11-03.
- ↑ livestock equipment for the profitable farm. AgSelect.com. Retrieved on 2011-11-03.
