Khan
Khan (Mongools: хан chan, Turks: han, Oudturks: kan, Chinees: 汗 hán; uitgespreek /kɑːn/) is ’n historiese titel van onsekere oorsprong wat in Middeleeuse Sentraal-Asiatiese gemeenskappe gebruik is om na ’n heerser of militêre leier te verwys. Dit is die eerste keer deur die Blouturke gebruik as ’n variant van khagan (keiser) vir ’n ondergeskikte leier. In die Seldjoekse Ryk was dit die hoogste adellike titel, net onder malik en emir (koning).
In die Mongoolse Ryk was dit die leier van ’n horde (oeloes), terwyl die hoofleier van die Mongole as die "khagan", of "groot khan", bekend was. Daarna het die titel se belangrikheid afgeneem. In Safawidiese Persië was dit die titel van ’n provinsiale goewerneur en in Mogol-Indië was dit ’n adellike titel vir howelinge. Later het dit ’n van geword.[1] Khan en sy vroulike vorms kom in baie persoonlike name voor, sonder enige aanduiding van adelikheid, hoewel dit steeds ’n algemene van onder adellikes ook is.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Die presiese oorsprong van die titel is onbekend. Tydens die bestaan van die Mongoolse Ryk het verskeie Mongoolse en Turkse volke van Sentraal-Asië egter nuwe belangrikheid aan die titel gegee en dit het later na Noord-Asië versprei, waar plaaslike volke dit aangeneem het.
Khagan was ’n hoër titel en het "khan van khans" beteken. Dit was die titel van die Chinese keiser Taizong van Tang ("hemelse khagan"), wat van 626 tot 649 regeer het,[2] asook van Djengis Khan se opvolgers wat van 1229 af oor die Mongoolse Ryk regeer het. Djengis Khan self is eers ná sy dood khagan genoem.[3] So was Möngke Khan (1251-1259) en Ögedei Khan (1229-1241) khagans, maar nie Tsjagatai Khan nie, want hy is nie deur ’n koeroeltai (politieke raad) as Mongoolse heerser aangewys nie.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ J.A. Boyle (1978). "Khān". In van Donzel, E.; Lewis, B.; Pellat, Ch. & Bosworth, C.E. (reds.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume IV: Iran–Kha. Leiden: E.J. Brill. p. 1010.
- ↑ Fairbank, John King. The Cambridge History of China. Cambridge University Press, 1978. p. 367
- ↑ http://altaica.ru/LIBRARY/rachewiltz/Rachewiltz_Qan.pdf
Skakels[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
