Klavierkonsert no. 4 in G-majeur, op. 58 (Beethoven)

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Klavierkonsert no. 4 in G-majeur, op. 58
No. 4
deur Ludwig van Beethoven
Die komponis in 1815, deur Joseph Willibrord Mähler
Gekomponeer1805 (1805)–06
ToewydingAartshertog Rudolph
OpgevoerBeethoven-fondskonsert op 22 Desember 1808|22 December 1808, Wene
Bewegings
  • 3 (Allegro moderato
  • Andante con moto
  • Rondo. Vivace.)
PartituurKlavier en orkes

Ludwig van Beethoven se Klavierkonsert no. 4 in G-majeur, op. 58, is in 1805–1806 gekomponeer. Beethoven was die pianis tydens dié openbare première as deel van die fondskonsert op 22 Desember 1808 in die Theatre an der Wien in Wene.

Orkestrasie[wysig | wysig bron]

Dit is getoonset vir soloklavier en 'n orkes, wat bestaan uit 'n fluit, twee hobo's, twee klarinette, twee fagotte, twee Franse horings, twee trompette, keteltromme en strykers.

Première en ontvangs[wysig | wysig bron]

Dit is vir die eerste keer in Maart 1807 tydens 'n privaat konsert aan die huis van Prins Franz Joseph von Lobkowitz uitgevoer. Die Coriolan-ouverture en die Vierde Simfonie het tydens deselfde konsert gepremière.[1] Die openbare première was egter eers tudens 'n konsert op 22 Desember 1808 in Wene se Theater an der Wien. Beethoven het wéér die verhoog as solis betree, maar dié marathonkonsert – waartydens die Koorfantasie en die Vyfde en Sesde Simfonie ook gepremière het – was Beethoven se laaste verskyning as solis saam met die orkes. Beethoven het dié konsert aan sy vriend, student en beskermheer, die aartshertog Rudolph, opgedra.

'n Resensie in die Mei 1809-uitgawe van die Allgemeine musikalische Zeitung verklaar dat dié konsert die bewonderenswaardigste, buitengewoonste, artistieste en komplekste Beethoven-konsert ooit is.[2] Ná sy eerste uitvoering is die stuk egter tot 1836 vergeet, toe dit weer danksy Felix Mendelssohn nuwe waardering gekry het.[3]

Vandag word die werk gereeld uitgevoer en opgeneem, en dit is 'n gunsteling van konsertgehore. Dit word ook deur baie beskou as een van die toppunte van die klavierkonsertrepertorium.[4][5]

Struktuur[wysig | wysig bron]

Titelblad van die eerste uitgawe

 

I. Allegro moderato[wysig | wysig bron]

Die eerste beweging begin met die klavier wat eenvoudige akkoorde in die tonikasleutel speel voordat dit op 'n dominantakkoord tot rus kom. Die orkes tree dan in met dieselfde tema, maar in B-majeur, die majeurmediantoonsoort, wat in 'n chromatiese mediantverhouding tot die tonika staan. So betree die eerste tema.[6]

Die orkes stel die hooftema in B-majeur, wat deur die kwintsirkel daal na 'n kadens in die tonika, G-majeur. Die tema word dan weer gespeel – hierdie keer in stretto tussen hoër en laer partye. 'n Baie sterk kadens in die tonika, wat binne een maat wegkwyn, lei 'n modulerende oorgangstema met rustelose trioolbegeleiding in wat ook sweempies van stretto's bevat. Die musiek beweeg na die mineurmedianttoonsoort, B-mineur, terwyl die dinamiek daarvan tot pianissimo verminder, op welke punt materiaal uit die openingstema terugkeer. Deur 'n stygende baslyn en sekwente harmonieë keer die musiek die tonikatoonaard terug (op 'n dominantpedaalpunt) met 'n nuwe tema wat van maat 3, 4 en 5 afgelei is. Die finale kadens word vir verskeie mate vertraag voordat die materiaal uit die openingsmaat weer as die beweging se sluitingstema tevoorskyn kom, vergesel deur 'n tonikapedaalpunt oor dominantakkoorde wat forte gespeel word.

Felix Salzer het die volgende oor hierdie opening geskryf: "[It is] one of the most fascinating substitutions of the entire literature ... The whole passage appears as a most imaginative prolongation of interruption, the post-interruption phrase starting with a B-Major chord boldly substituting for the tonic. In addition, this post-interruption phrase introduces a very interesting melodic parallelism in form of an augmentation of the end of the pre-interruption phrase one step higher."[7]

Die klavier se intrede lyk soos 'n Eingang, 'n improviserende gedeelte uit Mozart se tyd wat ná die orkes se laaste onopgeloste dominantakkoord plaasvind, maar voordat die klavier die hooftema speel. Beethoven vang hierdie improvisasiestyl vas deur die ritme in die klavierparty te versnel, van agtste note, na triole, tot sestiende note, en uiteindelik in 'n toonleer wat afwaarts jaag in sekstole van sestiende note. ’n Lang voorbereiding volg dan voordat ’n tonikakadens aangekondig word, en die orkes neem weer die hooftema op.

II. Andante con moto[wysig | wysig bron]

Die tweede beweging word soms geassosieer met die mite van Orpheus (die klavier) wat die Furies (die strykers, wat in unisoon speel) by die poorte na Hades tem – 'n voorstel van Beethoven se 1859-biograaf Adolf Bernhard Marx.[8] Die beweging se stil E-mineur- einde lei sonder onderbreking na die C-majeur-akkoorde van die finale beweging.

III. Rondo (vivace)[wysig | wysig bron]

In teenstelling met die voorafgaande bewegings is die derde beweging, in tradisionele rondovorm, eenvoudiger en gekenmerk deur 'n baie ritmiese tema. Die hooftema begin, rustig deur die orkes ingelei, in die subdominanttoonsoort van C-majeur voordat dit herstel om 'n kadens te bereik met die klavier in die tonikatoonsoort van G-majeur.

Cadenzas en verwerkings[wysig | wysig bron]

Cadenzas vir die Vierde Klavierkonsert is deur 'n aantal pianiste en komponiste geskryf. insluitend Beethoven self (twee afsonderlike stelle kadensas), Johannes Brahms, Clara Schumann, Ferruccio Busoni, Hans von Bülow, Ignaz Moscheles, Camille Saint-Saëns, Anton Rubinstein, Wilhelm Kempff, Nikolai Medtner, Eugen d'Albert, Leopold Godowsky, Wilhelm Backhaus, Samuil Feinberg en Manuel M. Ponce.

In 1999 het John Eliot Gardiner die vierde klavierkonsert as kamerwerk vir klavier en strykkwintet opgeneem met Robert Levine as die pianis. Die werk is herontdek en gerekonstrueer deur Hans-Werner Kuthen op grond van oorspronklike bronne.[9]

Bekende opnames en uitvoerings[wysig | wysig bron]

Bekende opnames en uitvoerings van dié klavierkonsert sluit in:

  • Beethoven piano concertos. 1999. [CD]. Robert Levine en die Orchestre Révolutionnaire Et Romantique onder leiding van John Eliot Gardiner (periode-instrumente) – die werk is deur die BBC Magazine as die beste album vir 2015 aangewys.
  • The Beethoven Journey (Piano Concerto 1–5). 2015. Leiv Ove Andsnes en die Mahler Kamerorkes onder leiding van Andsnes self
  • Arthur Rubinstein (1967), met die Londense Filharmoniese Orkes onder leiding van Antal Dorati [YouTube-video]
  • Krystian Zimerman (1989), met die Weense Filharmoniese Orkes onder leiding van Leonard Bernstein [YouTube-video]
  • Daniil Trifonov (2021), met die New York Filharmoniese Orkes onder leiding van Jaap van Zweden [YouTube-video]
  • Murray Perahia (2015), met die Londense Simfonie-orkes onder leiding van Bernard Haitink [YouTube-video]
  • Hélène Grimaud (2001), met die Orchestre de Paris onder leiding van Christoph Eschenbach [YouTube-video]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Steinberg, M. 1995. The symphony: A listeners guide. New York: Oxford University Press, bl. 19–24.
  2. ↑ Allgemeine musikalische Zeitung van 17 Mei 1809, bl. 523.
  3. ↑ Classic FM. 2024. Beethoven – Piano concerto no. 4 in G. Geraadpleeg op 4 Januarie 2024.
  4. ↑ Wilson, C. 2005. Notes on Beethoven: 20 crucial works. Grand Rapids (Michigan): Eerdmans Publishing, bl. 44.
  5. ↑ Swafford, J. 1992. The vintage guide to classical music – An indispensable guide for understanding and enjoying classical music. New York: Vintage Books, bl. 192.
  6. ↑ Timothy Judd (16 November 2020). "Beethoven's Fourth Piano Concerto: An Intimate and Sublime Dialogue". The Listeners' Club. Besoek op 18 Maart 2022.
  7. ↑ Salzer, F. 1962. Structural hearing: Tonal coherence in music. New York: Dover Publications, bl. 195.
  8. ↑ Jander, O. 1985. Beethoven's 'Orpheus in Hades': the Andante con moto of the Fourth Piano Concerto. 19th-Century Music 8 (3): 195–212. DOI: https://doi.org/10.2307/746511.
  9. ↑ Archiv Produktions. 1999. Beethoven: The piano concertos. Orchestre Révolutionnaire Et Romantique, Robert Levin, John Eliot Gardiner.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Klavierkonsert_no._4_in_G-majeur,_op._58_(Beethoven)&oldid=2643348"