Klerikalisme

Spotprent oor die houding van die klerikalisme ten aansien van openbare onderwys (école laïque)

Onder klerikalisme word gewoonlik verstaan die bemoeienis van die (Rooms-Katolieke) kerklike owerhede met wêreldse sake.

Verhouding tussen Kerk en staat

Gedurende die ancien régime was kerklike en sekulêre mag nou verweef met mekaar.

Onder invloed van die idees van die Verligting is die skeiding van kerk en staat aan die einde van die 18de eeu in die meeste Wes-Europese lande en die Verenigde State geïmplementeer. Hierdie skeiding kon egter nooit, of sou nooit, ten volle toegepas word nie, en die kerklike owerhede het boonop op verskeie maniere probeer om hul invloed te herwin. Dit kon daartoe lei dat die voorskrifte van die kerklike owerhede opgedwing word aan gelowiges. So kon bepaalde boeke byvoorbeeld verbied word, of bepaal word dat gelowiges nie met iemand van 'n ander geloof mag trou nie of slegs 'n lid van Katolieke organisasie mag wees, of dat hul moet stem vir 'n politieke party met 'n Katolieke grondslag. Kerkowerhede het ook probeer om die onderwys te beïnvloed. Dit het neerslag gevind in die skoolstryd, wat byvoorbeeld in Nederland en België afgespeel het. Daarbenewens het kerkowerhede probeer om staatswetgewing in ooreenstemming met kerkleerstellings te bring. In sekere lande soos Portugal en Spanje en in 'n mindere mate Ierland, het klerikalisme gedy.

Teenoor hierdie ontwikkelinge, wat op sy eie manier in elke land plaasgevind het, het sekulêre teenbewegings ontstaan, soos die sekularisasie wat in Frankryk plaasgevind het.

Die omgekeerde is ook nie ongewoon nie. In die Verenigde Koninkryk van Nederland (1815-1830) was koning Willem I nadruklik betrokke by godsdienstige aangeleenthede, sowel dié van Protestante as dié van Katolieke. In die Anglikaanse Kerk is die Britse koning of koningin byvoorbeeld formeel die hoof van die denominasie.

Verhouding tussen kerk en gelowiges

'n Ander betekenis van die woord "klerikalisme" is die eienskap waarvolgens geestelikes hulself onttrek van wêreldse sake en hul terugtrek in hul eie wêreld met hul eie waarhede, sonder om te besef wat in die werklike wêreld aangaan. In hierdie opsig is die woorde van die prefek van die Vatikaanse-gemeente vir geestelikes, Beniamino Stella van belang: "Klerikalisme is vir beide priesters en die gewone gelowige skadelik".

Verwysings

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.