Knersvlakte
Die Knersvlakte is 'n dorre streek in die noorde van die Wes-Kaap begrens deur die Hardeveld in die weste, die Bokkeveldberge in die ooste, die Kliprante in die noorde en die Olifantsrivier in die suide. Die naam verwys waarskynlik na die dorre, waterlose landskap en die smart wat reisigers in die ou dae hier te beurt geval het.
'n Deel van die Knersvlakte is met stukkies kwarts bedek en in hierdie streek groei baie endemiese plante, veral vygies. Die hele genus Argyroderma, waartoe ook die vingervygie en die bababoudjies behoort, is endemies.
Die wit kwartsgruis weerkaats die sonlig, en is nie so warm soos die donkerder rotse en grond wat in aangrensende gebiede voorkom nie. Omdat die gebied geïsoleer is van ander gebiede; en met volop kwartsstene, is daar 'n hoë vlak van endemisme in die plante wat in die Knersvlakte voorkom. Baie van hierdie plante is klein en kompak, wat vermoedelik 'n aanpassing is om hitte te absorbeer aangesien reën in 'n kort en koel winterperiode voorkom.
Ekologies word die gebied tot die ekostreek van die Sukkulente Karoo gereken. Die Knersvlakte-natuurreservaat is in 2014 deur CapeNature en die Wêreldnatuurlewefonds (WWF) gestig om die endemiese plantegroei van die Knersvlakte te beskerm.
Kalksteen
[wysig | wysig bron]Die Knersvlakte is 'n verbasend komplekse streek vanuit 'n geologiese perspektief, en versteek tussen die skalies en kwartsiete is ook 'n paar kalkstene. Dit is meer korrek om hierna te verwys as dolomiete, wat harder en fyner van korrel is, maar funksioneel is hulle soortgelyk vanuit 'n plant se perspektief. Hierdie kalkstene is aan die oppervlak slegs sigbaar in 'n relatief klein totale area van ongeveer 40 km lank en 15 km breed - en werklike blootstelling is nie meer as ongeveer 5000 ha nie, wat slegs ongeveer 25% van die totale oppervlakte van die Kaapse Skiereiland verteenwoordig. Hierdie plekke is dikwels in die omgewing van seisoenale riviere, soos die Graafwater, die Sout en die Vars. Gemiddelde jaarlikse reënval in hierdie gebied is gewoonlik baie minder as 150 mm, maar in rotsagtige gebiede word dit gewoonlik aangevul deur beduidende mis en dou, wat die totale vogopname met soveel as 300% kan verhoog. Daaglikse somertemperature is gereeld meer as 40 grade, en grondoppervlaktemperature kan so hoog as 60 of 70 grade wees. Die oorheersende lewensvorme is goed aangepas vir hierdie somerdroogheid, en bestaan meestal uit dwergblaarvetplante (soos vygies), bolle en knolle (geofiete) en eenjarige plante. Die plantegroeitipe wat op hierdie dolomiet- of kalksteenuitlopers gevind word, staan bekend as Knersvlakte Dolomiet Vygieveld.[1]
Die Knersvlakte-kalkstene huisves ten minste twaalf endemiese plantspesies (dié wat nie in enige ander plantegroei-tipe aangeteken is nie), en 'n beduidende aantal ander wie se primêre bevolkings op kalksteen is, maar wat soms ook elders voorkom (soos Bulbine wiesei, Colchicum albofenestratum en Eriospermum calcareum). [1]
Endemies op kalksteen is:
| Antimima evoluta | Dwergblaarvetplant |
| Antimima fenestrata | Dwergblaarvetplant |
| Antimima turneriana | Dwergblaarvetplant |
| Babiana carminea | Geofiet |
| Brunsvigia radula | Geofiet |
| Bulbine sp. margarethae nov | Geofiet |
| Eriospermum arachnoideum | Geofiet |
| Hesperantha sp. nov.(H. dolomitica?) | Geofiet |
| Ixia acaulis | Geofiet |
| Moraea deserticola | Geofiet |
| Oxalis sp. nov. | Geofiet |
Kalksteen en dolomiet is sleutelkomponente van sement en beton, en word ook vir landboukalk gebruik. In 2013 was slegs sowat 10% van die totale Knersvlakte-kalksteenblootstelling is afgegrawe, maar die bestaande myn naby Vredendal brei steeds uit. Ongeveer 40% van die Knersvlakte Dolomiet Vygieveld word beskerm op grond wat deur CapeNature beheer word.[1]
Argeologie
[wysig | wysig bron]Twee argeologiese plekke met rotsskuilafsettings is op die plaas Varsche Rivier 260 in die suidwestelike Knersvlakte, 43 km vanaf die kus aangetref. Hulle is langs grofkorrelige, kwartsryke kalksteenkranse geleë wat deur die nie-standhoudende Varscherivier deursny word. Die gebied is droog met 'n gemiddelde jaarlikse reënval van ≤150 mm, waarvan die meeste in die winter op die berge in die ooste val. Die Varscherivier vloei hoofsaaklik in reaksie op swaar winterbuie oor die platorand, hoewel somerdonderbuie vanuit die oostelike deel van die land af en toe ver genoeg kan indring om 'n kort somervloei te veroorsaak. In die somer hou staande poele net 'n paar weke, maar in die winter kom dit langer voor. Wanneer die rivier vloei, beslaan die rivier hoofsaaklik 'n kanaal wat diep in die slik ingesny is, maar kan soms die hele vloedvlakte oorstroom wat tussen die vindplekke sowat 170 m breed is. Water is regdeur die jaar verkrygbaar in dele van die Holrivier etlike kilometers wes van die navorsingsgebied. Verskeie fonteine kom in daardie gebied voor maar die water is swawelagtig en baie swak van gehalte. Die plaaslike plantegroei bestaan uit Knersvlakte Quartz Vygieveld, wat bestaan uit sappige dwergstruike wat op die uitgebreide kwarts-gruisvlaktes groei. Net suid van die Varscherivier is 'n groot stuk Namakwalandse Stekelgrasveld wat bestaan uit beide vetplante en nie-sukkulente struike maar wat oorheers word deur die stekelgras Cladoraphis spinosa. [2]
Die plantegroei van Namakwaland kon nie baie grootlyf soogdiere onderhou nie, en dus was klein spesies, insluitend klein en medium Bovidae, die algemeenste. Steenbok en volstruis was die mees volop. Springbokke, gemsbokke en rooihartbeeste is gevind in gebiede waar meer weiding beskikbaar was, terwyl klipspringers, grysduikers en bergsebras die hooglande in die ooste bewoon het en swartrenosters gereeld die kusvlaktes besoek het. 'n Verskeidenheid van beide groot en klein karnivore, insluitend leeus, luiperds, rooikatte, swartrugjakkalse en bruin hiënas, het die gebied gereeld besoek. Kleiner diere het hase, molrotte, dassies en 'n verskeidenheid skilpaaie ingesluit.[2]
Koolstofdatering het data opgelewer van die vroeë 13de eeu nC., tussen die 5de en 8ste eeu vC en tussen 4200 en 3200 vC. opgelewer Daar is 'n verskeienheid van steen artefakte, krale van volstruiseierdop en erdewerk aangetref. Of die bewoners Khoi was of Boesmans is moeilik om te bepaal.[2]
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Nick Helme (2013). "The arid limestones of the Knersvlakte". Veld & Flora. 99 (3).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Jayson Orton, Richard G. Klein, Alex Mackay, Steve Schwortz, Teresa E. Steele (2011). "Two Holocene rock shelter deposits from the Knersvlakte, southern Namaqualand, South Africa". Southern African Humanities. 23 (1).
{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Knersvlakte.- SKEP-organisasie Geargiveer 10 Maart 2012 op Wayback Machine
