Lykroof
Lykroof of lykdiefstal (Engels: body snatching) is die onwettige verwydering van lyke uit grafte en lykshuise. Dit verskil van grafroof, want laasgenoemde sluit nie die verwydering van die lyk in nie, maar behels eerder die roof van voorwerpe in die graf. Die term "lykroof" dui oor die algemeen op die verwydering en verkoop van lyke, veral vir disseksie of lesings oor anatomie aan mediese universiteite. Die term behels hoofsaaklik gevalle in Brittanje en Amerika in die 17de, 18de en 19de eeu, maar daar is ook lykroof in baie ander lande aangeteken. Die eerste aangetekende geval was in 1319 in Bologna, Italië.
Die mense wat in dié tyd lyke gesteel en verkoop het, was algemeen as "resurreksioniste" bekend. Resurreksioniste in Brittanje, wat dikwels in spanne gewerk en lyke uit vars grafte gesteel het, is gehuur om mediese instellings en praktisyns van vars kadawers te voorsien vir die doel van anatomiese studies.[1]
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Voor 1832 was die enigste wettige voorraad lyke vir anatomiese studie in Brittanje dié van mense wat deur howe ter dood en vir disseksie veroordeel is. Dokters het vars lyke vir disseksie nodig gehad.[2] Die mense wat ter dood en vir disseksie verooordeel is, was gewoonlik moordenaars, rowers, verkragters en brandstigters.[3] In 1832 het die Britse parlement egter die Anatomiewet aanvaar, wat aan dokters en mediese studente die reg gegee het om geskenkte liggame te dissekteer vir opvoedings- en navorsingsdoeleindes.[4] Hoewel die wet bedoel was om die onwettige verkoop van lyke te beëindig, het dit nie naastenby genoeg lyke aan universiteite verskaf nie.[2]
Om 'n graf te versteur was 'n oortreding van die gemene reg en was net met 'n boete of gevangenisstraf strafbaar. Die roof van voorwerpe in grafte was egter onwettig. Lykrowers het dus net die lyke gesteel en enige besittings soos juwele agtergelaat,[5] anders kon hulle vervolg word. Mediese studente en personeel het nie gevra waar die lyke vandaan kom nie.[5]
Soms is mense vermoor sodat hulle lyke verkoop kon word.[5] Die term "burked" is geskep nadat William Burke, 'n Ier, skuldig bevind is aan moord op 16 mense en die verkoop van hulle lyke.[6] Hy is in 1829 gehang en gedissekteer vir sy misdade.[6]
Hoewel mediese navorsing en opvoeding in Amerika agter was by Europa, het die belangstelling in anatomiese disseksie daar ook toegeneem. Philadelphia, Baltimore en New York, met verskeie mediese universiteite, was berug vir grafroofbedrywighede.[7]
Groot, gesentraliseerde begraafplase met hekke, wat soms deur gewapende wagte bewaak is, het in Amerika ontstaan uit reaksie teen grafroof. Intussen het die toename in universitete en mediese navorsing gelei tot 'n groter aanvraag na vars kadawers.[8] In 1847 het dokters die Amerikaanse Mediese Vereniging gestig in 'n poging om te onderskei tussen die "ware wetenskap" van medisyne en "die aannames van onkunde" wat gebaseer is op opvoeding sonder die ondervinding van menslike disseksie.[7] Opleiding in anatomie het noodsaaklik geword vir mediese studente en dit het die behoefte aan kadawers verder vergroot.[8]
Griewe deur die publiek het toegeneem: Tussen 1765 en 1884 was daar minstens 25 aangetekende aksies deur skare teen Amerikaanse mediese universiteite.[7]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "Body Snatching Around The World | History Detectives | PBS". www.pbs.org. Besoek op 7 Mei 2022.
- ↑ 2,0 2,1 "East End of London history, bodysnatchers, resurrection men, the jago, boundary estate". 13 Februarie 2007. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Februarie 2007. Besoek op 6 Mei 2022.
- ↑ Ward, Richard M. (1 Januarie 2015). "The Criminal Corpse, Anatomists and the Criminal Law: Parliamentary Attempts to Extend the Dissection of Offenders in Late Eighteenth-Century England". The Journal of British Studies. 54 (1): 63–87. doi:10.1017/jbr.2014.167. ISSN 0021-9371. PMC 4374108. PMID 25821241.
- ↑ Knott, John (1985). "Popular Attitudes to Death and Dissection in Early Nineteenth Century Britain: The Anatomy Act and the Poor". Labour History (49): 1–18. doi:10.2307/27508747. ISSN 0023-6942. JSTOR 27508747.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 "body snatching | Britannica". www.britannica.com (in Engels). Besoek op 6 Mei 2022.
- ↑ 6,0 6,1 "William Burke". The University of Edinburgh (in Engels). April 2019. Besoek op 6 Mei 2022.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Sappol, Michael (2002). A traffic of dead bodies: anatomy and embodied social identity in nineteenth-century America. Princeton, N.J: Princeton University Press. ISBN 0-691-05925-X.
- ↑ 8,0 8,1 Highet, Megan (1 Desember 2005). "Body Snatching & Grave Robbing: Bodies for Science". History and Anthropology. 16 (4): 415–440. doi:10.1080/02757200500390981. S2CID 162248891.
Skakels[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
