NG gemeente Barberton
Die NG gemeente Barberton is ’n gemeente in die Nederduitse Gereformeerde Kerk se Oostelike Sinode.
Stigting[wysig | wysig bron]
Eintlik het hierdie gemeente 'n baie lang en veelbewoë geskiedenis wat in die tweede helfte van die 19de eeu begin toe goud in die berge rondom die teenswoordige dorp Barberton ontdek is. In die jaar 1889 is die gemeente Barberton gestig, en dit het die hele oostelike laeveld van Transvaal ingesluit. Met die Sinode van 1937 is hierdie gemeente se naam verander na Nelspruit en in 1938 het die gemeente Barberton as 'n selfstandige gemeente van Nelspruit afgestig. Later is dié gebeure as 'n "flater" en selfs "misdaad" beskryf, maar eers in 1961 is kon die twee gemeentes se stigtingsdatum omgeruil word.
Beginjare[wysig | wysig bron]
Ná die naamsverandering van Barberton na Nelspruit en die "stigting" van Barberton op 7 Januarie 1938, het die "nuwe" Barbertonse gemeente die voorreg gehad om in dieselfde jaar nog sy eerste leraar te ontvang en wel in die persoon van ds. J.H. Lourens. Dit was ook sy eerste gemeente. In 1942 word ds. Lourens veldprediker en in dieselfde jaar word ds. J.H. Kritzinger as leraar van die gemeente bevestig. Ds. Kritzinger staan omtrent vyf jaar in die gemeente. Gedurende hierdie tyd maak die gemeente geld bymekaar om 'n pastorie te bou, aangesien die huis wat hulle vir 'n pastorie het nie aan sy doel beantwoord nie. In 1947 word die sierlike en dienlike pastorie dan ook ingewy. Die leraar het nie lank die voorreg om in die nuwe huis te woon nie, aangesien hy kort ná die voltooiing daarvan 'n beroep na die gemeente Bloemhof aanneem.
Ná 'n vakature van 'n aantal maande, ontvang die gemeente sy derde predikant en hierdie keer is dit ds. A.L. Roux wat uit die gemeente Barkly-Wes hierheen kom. Ná 'n verblyf van net twee jaar neem hy 'n beroep aan na Knysna, en hy word ná 'n vakature van agt maande deur ds. L. de Clercq opgevolg.
Vooruitgang[wysig | wysig bron]
In die beginjare van sy bestaan het die gemeente in meer as een opsig gegroei. Op finansiële gebied het dit ál beter gegaan na 'n aanvanklike wurgtydperk in die begin om die uitgawes en die inkomste te laat klop. Maar met die jare het dit al beter gegaan sodat die finansies ná sowat ’n dekade reeds baie gesond was. Aangesien die kerkgebou ondoeltreffend geword het, is daar omstreeks 1950 geld bymekaargemaak vir die bou van 'n nuwe kerk.
'n Gedeelte van Swaziland het tot in die veertigerjare onder Barberton geval, maar ná die stigting van die gemeente Bremersdorp is dié gedeelte aan die nuwe gemeente oorgedra.
Regstelling[wysig | wysig bron]
Die gebeure wat aan die rol gesit is deur Barberton se geskiedkundige kerkraadsvergadering van 9 Januarie 1937 is later deur sommige beskryf as 'n "historiese flater", 'n "historiese klug" en 'n "historiese misdaad". Ná die vergadering het die Ringskommissie die gemeente besoek en gewys op die voordele van afstigting van die Nelspruit-gedeelte. So aanvaar die kerkraad die beginsel, maar as dié stap deurgevoer sou word, sou die predikant, ds. Odendaal, wat toe op Nelspruit gewoon het, na Barberton moes verhuis. Laasgenoemde was destyds sukkelend sonder 'n pastorie of kerkgebou. Ds. Odendaal is later verkwalik vir dit wat hy volgende gedoen het, maar hyself het geskryf: "Met die laste wat destyds op die gemeente gerus het, kon Barberton nie belas word sodat die finansieel kragtiger Nelspruit kon afstig nie."
Die Sinode van 1937 het dié mening gedeel en besluit gevolglik om die gemeente se naam na Nelspruit te verander, as die kerkraad dit versoek, wat dan ook gebeur het. Vroeg die volgende jaar, op 7 Januarie 1938, word die "nuwe gemeente" Barberton afgestig, maar kort hierna vertrek ds. Odendaal uit Nelspruit. So bevind die nuwe leraar, ds. A.J. Pienaar, hom in die eienaardige posisie dat hy die 50-jarige feesvieringe reël van 'n gemeente, Nelspruit, wat in werklikheid skaars 'n jaar oud is. Ds. Pienaar het dié saak met die destydse voorsitter van die Transvaalse Sinodale Kommissie, ds. William Nicol, en prof. B.B. Keet, van die teologiese fakulteit aan Tukkies, bespreek. Hulle beveel aan die Sinodale besluit van 1937 word geïgnoreer, die stigtingsdatums geruil en die gegewens in die jaarboek van die NG Kerk reggestel. So sou ds. Pienaar die eerste leraar van die nuwe gemeente Nelspruit word en Barberton opnuut 'n 50 jaar oue gemeente word.
Die fout is egter nie so maklik reggestel nie. Reeds op 14 Januarie 1939 besluit Barberton se kerkraad om 'n kommissie oor dié saak na die Ring te stuur, maar dit sou eers 20 jaar later die nodige kry. Op 10 Mei 1958 stel Barberton se kerkraad 'n kommissie saam onder voorsitterskap van ds. G.R. Keet om die saak verder te voer. Ds. I.F. Retief van Nelspruit bevestig die geskiedkundige verloop en sy kerkraad besluit om die Sinode deur die Ring van Lydenburg te vra om die saak deur middel van 'n beskrywingspunt reg te stel.
In 1961 besluit die Streeksinode van Noord-Transvaal om die versoek toe te staan. Nelspruit se stigtingsdatum word 7 Januarie 1938 en Barberton kry sy ou datum terug. Op 5 Junie 1963 slaag die twee kerkrade eindelik daarin om al die geskiedkundige dokumente en notules van die twee gemeentes uit te sorteer.
Ná hierdie regstelling kon Barberton haar eeufees in 1989 vier en Nelspruit haar halfeeufees in 1988.
Bronne[wysig | wysig bron]
- (af) Goue Jubileum Ned. Geref. Kerk Nelspruit-Moedergemeente. 1988. Nelspruit: NG Kerkraad.
- (af) Olivier, ds. P.L.. 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.
- (af) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.