NG gemeente Crosby-Wes

Ds. W.E.H. Söhnge, eerste leraar van Hurst Hill van 1950 tot sy aftrede op 19 Maart 1972.

Die NG gemeente Crosby-Wes was 'n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die weste van Johannesburg wat in 2004 by die NG gemeente Vergesig ingelyf is toe daar net 160 lidmate oorgebly het. Dit is die jongste van sewe regstreekse of onregstreekse inlywings by Vergesig, wat in 1993 ontstaan het uit die samesmelting van Brixton en Johannesburg-Wes.

Agtergrond

Die kerkgebou, begin 2018, nadat dit in 'n Moslemseunskool omskep is, die toring se spits verwyder is en die vensters vervang is.

Ds. W.E.H. Söhnge het die kerk se hoeksteen op 22 April 1950 gelê

,

Toe die gemeente Langlaagte in 1892 van die eerste NG gemeente aan die Rand, Johannesburg, afgestig is, het dit as Witwatersrand-Wes bekend gestaan omdat dit vier dorpies wes van die latere middestad beslaan het, naamlik Maraisburg, Langlaagte, Florida en Fordsburg. Reeds in 1896 was dit vir die Ringskommissie van Potchefstroom nodig om die hele oostelike deel van Langlaagte as Fordsburg af te stig. Binne wat uiteindelik die munisipale grense van Johannesburg sou word, het Fordsburg 'n gebied beslaan waarin die volgende gemeentes uiteindelik van dié moedergemeente sou afstig: Melville (in 1920 as Vrederus), Cottesloe (in 1927 as Vrededorp), Brixton (1938) en Mayfair (1953). Van Melville is Aucklandpark in 1958 afgestig en van Brixton Johannesburg-Wes in 1944 en van dié kleindogter van Fordsburg in 1946 Crosby. Geen gemeentes is van Cottesloe óf Mayfair afgestig nie.

Die eerste afstigting van Langlaagte ná Fordsburg was eers in 1921 met die selfstandigwording van Waterval, 'n behoefte wat egter reeds sedert 1905 gevoel is. Waterval was 'n geweldige uitgestrekte gemeente en toe die lidmaattal teen 1932 tot meer as 1 650 toeneem, is twee dogtergemeentes kort na mekaar afgestig, naamlik Linden op 8 Oktober 1936 en Westdene op 14 April 1938. Danksy afstigtings uit die moedergemeente en mettertyd ook uit die dogters en kleindogters, sou Waterval se nageslag uiteindelik amper 20 tel.

Omdat Fordsburg naasaan die middestad geleë is, 'n gebied waaruit Afrikaanssprekendes reeds dekades lank aan die verhuis is, het Fordsburg en ses van haar nasate ophou bestaan. Vyf het uiteindelik deel van Vergesig geword: Fordsburg, Cottesloe, Brixton, Mayfair, Johannesburg-Wes en Crosby, terwyl Aucklandpark eers in 1995 by Johannesburg ingelyf is en toe in 2003 by Melville. Langlaagte se ander dogter, Waterval, het nog net drie nasate verloor: Kriel wat by Florida ingelyf is, Crosby-Wes by NG gemeente Vergesig en Claremont by die moedergemeente.

Afstigting

Die Suffah Learning Institute for Boys het ook die kerksaal oorgeneem.

Ds. Söhnge het die kerksaal se hoeksteen op 16 Oktober 1954 gelê.

Dit was met groot geesdrif en entoesiasme dat 'n ruim aantal lidmate en belangstellendes op die aand van 19 Oktober 1949 in die kookkunssentrum van die hoërskool in Crosby (die latere Hoërskool D.F. Malan, wat in die dekade ná 1990 gesluit het) in die westelike deel van Johannesburg byeengekom het vir die plegtige afstigting van 'n deel van die moedergemeente Westdene tot selfstandige gemeente. Etlike maande vantevore is daar in die bogenoemde lokaal 'n begin gemaak met afsonderlike eredienste om die gedagte van afstigting op die proef te stel. Die gevolg was dan ook 'n eenparige en blymoedige gesindheid wat so treffend tot uiting gekom het by die afstigtingsverrigtinge self. Met 'n getal van 691 lidmate en 1 162 siele kon die nuwe gemeente onder die naam van Hurst Hill die lewe ingaan. Ná die voorstelling van die eerste ouderlinge en diakens (naamlik oudll. T.G. Erasmus. F.J. Griesel, A.J.B. de Villiers, C.C. Booysen, H. van Wyk, S.J. Venter, J.W. Schmidt, D.J.C. Oosthuizen, en diakens W.J. Lamprecht, M. Marais, J.G. van As, F.J.B. Heydenrych, A.J. van Wyk, J.J. van Rensburg, J. Geyer, N.J.J. Joubert en P. Blackie) het die kerkraad op sy eerste gekombineerde vergadering dadelik oorgegaan tot die beroeping van die eerste leraar, ds. W.E.H. Söhnge, medeleraar van Westdene.

Die eerste leraar was skaars bevestig of die kerkraad besluit om onmiddellik te begin bou aan 'n doeltreffende kerksaal, aangesien daar in die hele gemeente geen saal bestaan het nie. Onder die bekwame leiding van oudl. W.J. Lamprecht kon daar op die koste-plus-basis 'n baie mooi en sierlike saal met 400 sitplekke teen 'n baie billike prys van ongeveer £6 100 (insluitende die prys van die standplaas en 'n pragtige vleuelklavier) opgerig word. Nadat die hoeksteen op 22 April 1950 deur die plaaslike leraar gelê is, is die kerksaal op 4 Augustus 1950 plegtig ingewy. Ds. H.J. Piek, Armesorgsekretaris van die Transvaalse Kerk en van 1942 tot 1949 leraar van Johannesburg-Oos, het die wydingsrede uitgespreek na aanleiding van Ps. 16:6: "Die meetsnoere het vir my in lieflike plekke geval!" Vir die gemeente was dit 'n dag van besondere vreugde dat die saal in gebruik geneem kon word minder as tien maande na die afstigting.

Intussen het die gemeente 'n volle jaar lank week na week vir sy eredienste en sakramente in die kookkunssentrum van die skool, te midde van stowe en kastrolle, byeengekom. Die gemeente het mooi saamgebou, sodat die skuld op die kerksaal einde Julie 1951 met meer as die helfte, veral deur spesiale maandelikse gawes en funksies van tyd tot tyd, verminder kon word.

Eindelik het die gemeente 'n toringkerk in Dunboynelaan laat bou wat, nadat die lidmate in 2004 by Vergesig ingeskakel het, in laasgenoemde se besit gebly het vir gebruik tydens trouens, begrafnisse en ander spesiale geleenthede, hoewel dit aan 'n ander kerkgenootskap verhuur is. Later is die kerk verkoop en die orrel uitgehaal.

Enkele leraars

• Wilhelm Ernst Heinrich Söhnge, 1950 - 19 Maart 1972 (aanvaar sy emeritaat)
• Abraham David Theron, 1977 – 1982
• Willem Adolf Krige de Vos, 4 Julie 1982 - 1993
• Bernardus Johannes Janse van Rensburg, 1993 - ? (deeltyds)

Ligging

Die kerkgebou is in Dunboynelaan in Hurst Hill geleë.

Bronne

• Smit, ds. A.P. 1948. Ons Kerk in die Goudstad (1887 - 1947). Kaapstad: Kerkrade van Johannesburg, Fordsburg, Johannesburg-Oos en Jeppestown.
• Olivier, ds. P.L. (samesteller), 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.
• Dreyer, eerw. A. 1932. Jaarboek van die Nederduits-Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika vir die jaar 1933, Kaapstad: Jaarboek-Kommissie van die Raad van die Kerke.