NG gemeente Klerksdorp

Die kerkgebou van die destydse NG gemeente Klerksdorp is op 28 Oktober 1898 ingewy.

Ds. J.W.G. Strasheim was tussen 1890 en sy aftrede in 1926 leraar van drie NG gemeentes, waarvan Klerksdorp sowel as Germiston nie meer bestaan nie.

Die gemeente se kerkgebou omstreeks 1916.

Ds. J.H. Eybers, leraar van 1911 tot 1916 en daarna sy aftrede amper 29 jaar lank van die gemeente Schweizer-Reneke. Sy dogter was die digteres Elisabeth Eybers.

Ds. Pieter Andries Theron was leraar van die gemeente van 1917 tot 1957. Die foto is geneem in sy eerste jaar hier, 1917.

Ds. Theron in 1957, die jaar van sy aftrede.

Ds. A.C. Viljoen, leraar van 1953 tot hy in 1956 die eerste leraar van die dogtergemeente Klerksdorp-Noord geword het.

Ds. A.P. Swanepoel, leraar van 1957 tot sy uittrede uit die bediening twee jaar later.

Ds. J.A.B. Grobbelaar, leraar van 1969 tot 1973.

Ds. H.J. van Niekerk, leraar van 1975 tot sy aftrede op 27 November 1988.

Die NG gemeente Klerksdorp was die moedergemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die stad Klerksdorp, maar nadat die meeste NG lidmate uit die middestad weggetrek het, is dit ingelyf by die NG gemeente Klerksdorp-Suid.

Voorgeskiedenis

Voor die jaar 1885 het daar 'n gemeente van die Nederduitsch Hervormde Kerk met 'n kerkgebou in die Oudorp van Klerksdorp bestaan, wat kragtens die ywerige bemoeiinge van ds. J.C. de Vries, predikant op Zeerust, ingewy is. Daarenteen was daar 'n NG gemeente met 'n kerkgebou op Hartebeestfontein. Hierdie twee gemeentes is in die jaar 1885 verenig en het voortaan onder die naam Ned. Herv. of Geref. gemeente Hartebeestfontein bestaan.

Stigting

Met die ontdekking van goud op Klerksdorp in 1887 is, vanweë die toestroming van mense van elders, die Nuwedorp aan die ooste van Skoonspruit aangelê. Aangesien die ledetal van die gemeente so toegeneem het dat een predikant die geestelike bearbeiding nie na behore kon behartig nie, is die Ned. Herv. of Geref. gemeente van Klerksdorp in Oktober 1889 gestig. Op 22 April 1890 is prop. J.W.G. Strasheim tot herder en leraar van die gemeente bevestig. Met die stigting van die gemeente was die ledetal 1 200, dog met die agteruitgang van die goudbedryf het baie mense weggetrek om elders 'n heenkome te soek, met die gevolg dat daar ná 'n paar jaar slegs 280 lidmate oorgebly het.

Twis met die NH Kerk

Lede van die Herv. Kerk wat die Kerkvereniging afgekeur het, het later aanspraak gemaak op al die eiendomme van die vroeëre Herv. Kerk. Hierdie aanspraak is deur die uitspraak van die hooggeregshof op 5 Junie 1893 goedgekeur. Die gevolg was dat die kerkgebou, die grond en al die los goedere wat by die Kerkvereniging aan die ou Herv. Kerk behoort het, aan die eisers teruggegee is, en dat aan die Ned. Herv. of Geref. Kerk, wat alle eiendomme ná die vereniging aangekoop bly behou het, £500 uitbetaal is. Hierdie ooreenkoms is op 20 Desember 1893 op 'n buitengewone vergadering van die kerkraad bekragtig.

Op 23 Desember 1896 is op 'n gemeentevergadering besluit om 'n doelmatige kerkgebou op te rig. Pres. Paul Kruger, wat lidmaat van die Gereformeerde Kerk was, maar hom die pynlike toestand op kerklike gebied in Transvaal diep ter harte geneem het, het kragtige pogings aangewend om die twistende partye te versoen. Dit het egter duidelik geword dat hulle insigte onverenigbaar was; hy het toe sy uiterste bes gedoen om die geskille op minlike wyse uit die weg te ruim deur ruim vergoeding aan die strydende partye toe te ken.

Kerkgebou opgerig

Aangesien Klerksdorp die eerste plek was waar die saak in der minne geskik is, was die kerkraad van mening dat dit die moontlikheid om ruime hulp van die regering te verkry sou vergroot. Gevolglik het die kerkraad die regering beleefd versoek om ondersteuning in die vorm van die skenking van grond, wat dan ook geskied het. Die hoeksteen van die nuwe kerk is op Saterdag 12 Maart 1898 deur die edelgestrenge heer P.J. Joubert, adjunkpresident van die ZAR, gelê en die kerkgebou op 28 Oktober 1898 aan die diens van die Here gewy. Prof. P.J.G. de Vos van Stellenbosch het die wydingsrede gehou. Dié kerkgebou, wat tydens die Tweede Vryheidsoorlog deur die Engelse in beslag geneem is, is veel beskadig. Een eis wat ná die oorlog ingestel is, is uitbetaal.

Die Theron-saal, wat £10 000 gekos het, is op 29 Augustus 1942 ingewy. Dr. William Nicol, van 1934 tot 1948 moderator van die Transvaalse Kerk, het die inwydingsrede na aanleiding van Psalm 16:6 gehou. Van die eerste predikante wat die gemeente bedien het, was di. J.W.G. Strasheim, J.H. Eybers, P.A. Theron en D.J. Rabie.

Die kerkgebou en -perseel is 'n verklaarde provinsiale erfenisterrein.

Enkele leraars

• John Henry Eybers, 1911–1916
• Pieter Andries Theron, 1917–1957 (toe hy sy emeritaat aanvaar; sy enigste gemeente)
• Abraham Carel Viljoen, 1953–1956 (waarna eerste leraar van Klerksdorp-Noord)
• Alwyn Pieter Swanepoel, 1957–1959
• Johannes Antonie Bernardus Grobbelaar, 1969–1973
• Charles Jacobus Cassel, 1971–1974
• Christo Jordaan, 1974–1978
• Hendrik Jonathan van Niekerk, 1975 – 27 November 1988 (aanvaar sy emeritaat)

Bron

• (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.

Sien ook

• NG gemeente Elandia
• NG gemeente Klerksdorp-Doringkruin
• NG gemeente Klerksdorp-Flimieda
• NG gemeente Klerksdorp-Goudkop
• NG gemeente Klerksdorp-La Hoff
• NG gemeente Klerksdorp-Noord
• NG gemeente Klerksdorp-Oos
• NG gemeente Klerksdorp-Suid
• NG gemeente Klerksdorp-Suidheuwels
• NG gemeente Klerksdorp-Wilkruin
• NG gemeente Meiringspark
• NG gemeente Skoonspruit

Eksterne skakels

• Die kerkgebou soos te sien op Google Maps.
• (af) Casino in Ou Kerk `buite die kwessie, Beeld, 7 April 1999. URL besoek op 28 Oktober 2016.