Omgewingsielkunde

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Sielkunde

Omgewingsielkunde is 'n tak van sielkunde wat die verhouding tussen mense en die eksterne omgewing ondersoek. [1] Dit ondersoek die wyse waarop die natuurlike omgewing en ons beboude omgewings ons as individue vorm. Omgewingsielkunde beklemtoon hoe mense die omgewing verander en hoe die omgewing mense se ervarings en gedrag verander. [2] Die veld definieer die term omgewing wyd, wat natuurlike omgewings, sosiale omgewings, beboude omgewings, leeromgewings en inligtingsomgewings insluit. Volgens 'n artikel op APA Psychnet is omgewingsielkunde wanneer 'n persoon 'n plan bedink, dan na 'n sekere plek toe reis en die plan deurvoer in hulle daaropvolgende gedrag. [3]

Omgewingsielkunde is eers in die laat sestigerjare as 'n aparte veld erken toe wetenskaplikes die verband tussen menslike gedrag en ons natuurlike en beboude omgewings begin bevraagteken het. Sedert sy konsepsie is die veld verbind tot die ontwikkeling van 'n dissipline wat beide waardegeoriënteerd en probleemgeoriënteerd is, wat navorsing prioritiseer wat daarop gemik is om komplekse omgewingsprobleme op te los in die strewe na individuele welstand binne 'n groter samelewing. [4] Wanneer probleme opgelos word wat mens-en-omgewing interaksies behels, hetsy wêreldwyd of plaaslik, moet 'n mens 'n model van menslike natuur hê wat die omgewingstoestande voorspel waartydens mense gunstig sal reageer. Hierdie model kan help om omgewings te ontwerp, te bestuur, te beskerm en/of te herstel wat redelike gedrag verbeter, waarskynlike uitkomste voorspel wanneer hierdie voorwaardes nie nagekom word nie, en probleemsituasies diagnoseer. Die veld ontwikkel so 'n model van menslike natuur met behoud van 'n breë en inherente multidissiplinêre fokus. Dit ondersoek uiteenlopende kwessies soos gemeenskaplike eiendomshulpbronbestuur, hoe om jou pad te vind in komplekse omgewings, die effek van omgewingstres op menslike prestasies, die kenmerke van omgewingsrestorasie en helende omgewings, menslike inligtingverwerking en die bevordering van volhoubare bewaringsgedrag. Die afgelope tyd, naas die verhoogde fokus op klimaatsverandering in die samelewing en die sosiale wetenskappe en die heropkoms van beperking-van-groei-kwessies, was daar 'n groter fokus op omgewingsvolhoubaarheidskwessies binne die veld. [5]

Hierdie multidissiplinêre paradigma het nie slegs die dinamika gekenmerk waarvoor omgewingsielkunde na verwagting sou ontwikkel het nie, maar dit was ook die katalisator om ander vakgebiede aan te lok, afgesien van navorsingsielkundiges. Geograwe, ekonome, landskapargitekte, beleidmakers, sosioloë, antropoloë, opvoeders en produkontwikkelaars het almal hierdie veld ontdek en daaraan deelgeneem. [4]

Alhoewel "omgewingsielkunde" waarskynlik die bekendste en ook die mees omvattende beskrywing van die veld is, staan dit ook bekend as menslike faktore wetenskap, kognitiewe ergonomie, ekologiese sielkunde, ekopsigologie, omgewing-gedragstudies en persoon-omgewingstudies. Verdere verwante velde sluit ondermeer in argitektoniese sielkunde, sosio-argitektuur, gedragsgeografie, omgewingsosiologie, sosiale ekologie en omgewingsontwerp navorsing.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Die oorsprong van die vakgebied kan teruggevoer word na die Romantiese digters, soos Wordsworth en Coleridge wat die aandag gevestig het op die krag van die natuur en die betekenisvolheid van menslike interaksie daarmee. Darwin het gewys op die rol van die omgewing in die vorming van evolusie. Hierdie idee is vinnig toegepas op menslike interaksies met die omgewing. 'n Uiterste Victoriaanse aanvaarding hiervan was 'omgewingsdeterministe' wat daarop aangedring het dat die fisiese omgewing en klimaat die evolusie van rasseienskappe beïnvloed het. Willy Hellpach is na bewering die eerste persoon om "omgewingsielkunde" by name te noem. Een van sy boeke, Geopsige, bespreek onderwerpe soos die wyse waarop die son en die maan menslike aktiwiteit beïnvloed, die impak van ekstreme omgewings en die uitwerking van kleur en vorm (Pol, E., 2006, Blueprints for a history of environment psychology I): From first birth to American transition. "Medio Ambiente y Comportamiento Humano", 7(2), 95-113). Van die ander groot geleerdes vanuit die grondslag van omgewingsielkunde was Jakob von Uexküll, Kurt Lewin, Egon Brunswik, en later Gerhard Kaminski en Carl Friedrich Graumann. [6]

Die einde van die Tweede Wêreldoorlog het die noodsaaklikheid van leiding aangaande die dringende heropbouiings program na die vernietiging van die oorlog teweeggebring. Om aan die regering se beplanningsvereistes te voorsien, het baie lande navorsingsentrums opgerig wat 'n studie gemaak het van die wyses waarop mense ruimtes benut. In die VK het die Bounavorsingsentrum ruimtegebruik in huise en later geraasvlakke, verwarming en beligtingsvereistes bestudeer. Die glasmaker Pilkingtons het 'n daglig-navorsingseenheid, gelei deur Thomas Markus, op die been gebring om inligting te verskaf oor die invloed van natuurlike beligting in geboue en riglyne oor dagligvereistes. Peter Manning het dit verder ontwikkel by die Pilkington Navorsingseenheid aan die Universiteit van Liverpool in die 1960's. Hy het kantore bestudeer en een van die eerste mense in diens geneem wat 'n Ph.D in omgewingsielkunde verwerf het, Brian Wells. Markus het voortgegaan om die Bouprestasie-navorsingseenheid by die Universiteit van Strathclyde in 1968 op te rig met die sielkundige David Canter wat onder begeleiding van Wells en Manning was vir sy Ph.D by die Pilkington Navorsingseenheid. Canter het toe na die Universiteit van Surrey gegaan om daar in 1971 'n Omgewingsielkunde-program saam met die Departement Sielkunde op te stel. Die hoof van daardie departement was Terence Lee wat sy PhD oor die konsep van "buurt" onder toesig van sir Frederick Bartlett aan die Universiteit van Cambridge gedoen het.

Tesame met hierdie ontwikkelinge het mense in die VSA begin om hierdie kwessies binne en tydens omgewingsontwerp te oorweeg. Een van die eerste areas was die oorweging vir en van psigiatriese hospitale. Psigiaters het saam met argitekte gewerk om die ervaring van pasiënte wat geestesongesteld was in berekening te bring. Robert Sommer het sy boek oor 'Persoonlike ruimte' geskryf en Edward T Hall het as 'n antropoloog kommentaar gelewer oor die wyses waarop mense ruimtelik met mekaar in verhouding tree. Amos Rapoport het groot belangstelling onder argitekte gewek met sy boek 'Huisvorm en kultuur', wat aantoon dat die vorm van geboue nie net funksioneel was nie, maar ook allerhande kulturele invloede gehad het. Dit het bygedra tot die ontstaan van 'post-modernisme' in argitektuur, wat die simboliese eienskappe van argitektuur baie ernstig opgeneem het. Hierdie vroeë ontwikkelings in die 1960's en 1970's is dikwels gesien as deel van 'argitektoniese sielkunde'. Dit was toe Harold Proshansky en William Ittelson die omgewingsielkunde-program by die 'City University of New York Graduate Centre' opgestel het wat die term Architectural Psychology' vervang het met 'Environmental Psychology', die wyd gebruikte term vir die studie van die wyses waarop mense sin gemaak het van en interaksie gehad het met, hul omgewings. Dit is geïnstitusionaliseer toe Canter 'The Journal of Environmental Psychology' in 1980 saam met Kenneth Craik, 'n persoonlikheidsielkundige aan die Universiteit van Kalifornië in Berkeley, gestig het. President Nixon se veldtog om die verwoesting van die omgewing teen te werk, het verdere stukrag gegee aan 'n verandering in die vakgebied wat verskeie aspekte van geboue oorweeg het, en die wyse waarop daar singemaak word van stede, tot die breër kwessies van klimaatsverandering en die impak van mense in die globale omgewing, bewerkstellig het.

Omgewingsielkundige[wysig | wysig bron]

Omgewingsielkundiges is diegene wat die verhouding tussen menslike gedrag en die omgewing wat hulle omring bestudeer. Hierdie sielkundiges bestudeer enige tipe omgewing, selfs die omgewings wat "gebou" is, soos mense se huise. Hulle bestudeer die wyses waarop ons as mense optree en dan interaksie in die wêreld het. Vanaf Mei 2020 is die jaarlikse salaris van 'n omgewingsielkundige na raming $82,180. Die twee subdissiplines van die veld is bewaringsielkunde en ekosielkunde. Bewaringsielkunde is die studie van die ontwikkeling van houdings in die omgewing. Ekosielkunde is bykans dieselfde as bewaringsielkunde, maar dit fokus sterker op die bande tussen omgewings- en samelewingsdegradasie.

Oriëntasies[wysig | wysig bron]

Daar is verskeie oriëntasies binne die vakgbied van Omgewingsielkunde. Daar is probleem-georiënteerde, stelsel georiënteerde, interdissiplinêre en ruimte-oor-tyd oriëntasies.

Probleem georiënteerd[wysig | wysig bron]

Omgewingsielkunde is 'n direkte studie van die verhouding tussen 'n omgewing en die wyses waarop daardie omgewing sy inwoners beïnvloed. Spesifieke aspekte van hierdie veld behels die identifisering van 'n probleem, en om dan deur middel van die identifisering van die genoemde probleem 'n oplossing te ontdek. Daarom is dit nodig dat omgewingsielkunde probleemgerig moet wees.

Een belangrike aspek van 'n probleemgeoriënteerde veld is dat daar deur die proses om probleme te identifiseer, oplossings vorendag kom wat uit die navorsing verkry is. Die oplossings kan help om die samelewing as 'n geheel beter te laat funksioneer en 'n rykdom van kennis oor die innerlike werking van samelewings te skep. Omgewingsielkundige Harold Proshansky bespreek hoe die veld ook “waarde-georiënteerd” is as gevolg van die veld se verbintenis tot die verbetering van die samelewing deur probleemidentifikasie. [7] Panyang bespreek die belangrikheid daarvan om nie net die probleem te verstaan nie, maar ook die noodsaaklikheid van 'n oplossing te besef. Proshansky wys ook op sommige van die probleme van 'n probleemgeoriënteerde benadering vir omgewingsielkunde. Eerstens moet die probleme wat geïdentifiseer word onder sekere spesifikasies bestudeer word: hulle moet aan die gang wees en in die werklike lewe voorkom, nie in 'n laboratorium nie. Tweedens moet die idees oor die probleme direk van die bron afkomstig wees - wat beteken dat hulle direk van die spesifieke omgewing moet kom waar die probleem voorkom. [7] Die oplossings en begrip van die probleme kan nie uit 'n omgewing kom wat gekonstrueer en gemodelleer is om soos die werklike lewe te lyk nie. Omgewingsielkunde moet die werklike samelewing weerspieël, nie 'n samelewing wat in 'n laboratoriumomgewing gebou is nie. Die moeilike taak van die omgewingsielkundige is dus om probleme te bestudeer soos wat dit in die alledaagse lewe voorkom. [8] Dit is moeilik om alle laboratoriumnavorsing te verwerp, want laboratoriumeksperimente is waar teorieë getoets kan word sonder om die werklike omgewing te beskadig. Dit kan ook as modelle dien wanneer oplossings getoets word. Proshansky maak hierdie punt ook, en bespreek die uitdagings in die algehele probleemgeoriënteerde benadering. Hy noem dat dit egter belangrik is dat die omgewingsielkundige alle aspekte van navorsing en ontleding van die bevindinge steeds benut en beide die algemene en geïndividualiseerde aspekte van die probleme in ag neem. [9]

Omgewingsielkunde spreek omgewingsprobleme aan soos digtheid en druk, geraasbesoedeling, substandaard lewe en stedelike verval. [7] Geraas verhoog omgewingstres. Alhoewel daar gevind is dat beheer en voorspelbaarheid die grootste faktore in stresvolle effekte van geraas is; konteks, toonhoogte, bron en gewoonte is ook belangrike veranderlikes. Omgewingsielkundiges het aanvanklik geteoretiseer dat digtheid en druk ook 'n nadelige uitwerking op bui kan hê en stresverwante siektes of gedrag kan veroorsaak. [10] Om omgewingsprobleme te verstaan en op te los, glo omgewingsielkundiges dat konsepte en beginsels direk uit die fisiese omgewings en die probleme waarna gekyk word, moet kom. [7] Byvoorbeeld, faktore wat gevoelens van druk binne geboue verminder, sluit in:

  • Vensters – veral dié wat oopgemaak kan word en dié wat ’n uitsig sowel as lig bied
  • Hoë plafonne
  • Deure om ruimtes te verdeel (Baum en Davies) en wat toegangsbeheer verskaf
  • Kamervorm – vierkantige kamers voel minder druk as reghoekige kamers (Dresor) 
  • Gebruik afskortings om kleiner, persoonlike ruimtes binne 'n oopplan kantoor of groter werkspasie te skep.
  • Die verskaffing van toenames in kognitiewe beheer oor aspekte van die interne omgewing, soos ventilasie, lig, privaatheid, ens.
  • Die uitvoering van 'n kognitiewe evaluering van 'n omgewing en gevoelens van samedromming in verskillende omgewings. Byvoorbeeld, 'n mens kan gemaklik wees om by 'n konsert saam te druk, maar nie noodwendig in skoolgange nie.
  • Skepping van 'n verdedigbare ruimte (Calhoun) 

Persoonlike ruimte en grondgebied[wysig | wysig bron]

Proxemics staan bekend as die studie van menslike ruimte. Dit bestudeer ook die uitwerking wat die bevolking op menslike gedrag, kommunikasie en sosiale interaksie het. Om 'n gebied van persoonlike ruimte binne-in 'n openbare ruimte te hê, bv. by die kantoor, is 'n sleutelkenmerk van verskeie argitektoniese ontwerpe. Om so 'n 'verdedigbare ruimte' te hê, kan moontlik die negatiewe gevolge van druk in stedelike omgewings verminder. Die term, wat in 1947 deur John B. Calhoun geskep is, is die resultaat van verskeie omgewingseksperimente wat op rotte uitgevoer is. 'n Eksperiment wat oorspronklik begin is om te meet hoeveel rotte in 'n gegewe ruimte geakkommodeer kan word, het uitgebrei om te bepaal hoe rotte, gegewe die regte kos, skuiling en beddegoed, binne 'n beperkende omgewing sou optree.

Onder hierdie omstandighede het die mans aggressief geword, sommige uitsluitlik homoseksueel. Ander het panseksueel en hiperseksueel geword en kanse gesoek om enige rot te bestyg wat hulle teëgekom het. As gevolg hiervan is paringsgedrag ontwrigd met 'n gepaardgaande toename in babasterftes. Ouers het versuim om behoorlike neste te voorsien, het hulle kleintjies onnadenkend weggegooi en hulle selfs aangeval. Sodoende het babasterftes in sekere dele met so hoog as 96% gestyg. Calhoun het die resultate gepubliseer as "Population Density and Social Pathology" in 'n 1962-uitgawe van Scientific American. [11]

"Gaan uit my persoonlike ruimte uit"

Om afskortings te skep en ruimtes te verpersoonlik is ondermeer wyses waarop persoonlike ruimtes geskep kan word, bv. deur prente of fotos van 'n mens se gesin in 'n kantooromgewing te gebruik. Dit verhoog kognitiewe beheer, aangesien 'n mens sien dat jy beheer het oor die mededingers binne die persoonlike ruimte en dus in staat is om die vlak van digtheid en druk in die ruimte te kan beheer. Persoonlike ruimte kan beide goed en sleg wees. Dit is gunstig wanneer dit gebruik word soos hierbo beskryf. Die skepping van "persoonlike ruimte" in 'n kantoor of werksomgewing kan 'n mens meer gemaklik laat voel om by die werk te wees. Persoonlike ruimte kan egter ook ongunstig wees indien iemand in jou persoonlike ruimte is teen jou sin. In die beeld regs is een persoon ongemaklik met die ander persoon omdat sy haar persoonlike ruimte binnedring deur op haar skoot te lê.

Stelsel georiënteerd[wysig | wysig bron]

Die sisteemgeoriënteerde benadering tot eksperimentele werk word toegepas op individue of mense wat deel is van gemeenskappe, groepe en organisasies. Hierdie gemeenskappe, groepe en organisasies is stelsels in homeostase. Homeostase staan bekend as die "toestand van bestendigheid binne 'n stelsel." [12] Hierdie benadering ondersoek veral groepinteraksies, in teenstelling met ondersoeke na 'n individu se interaksies en dit beklemtoon ook faktore van sosiale integrasie. In die laboratorium fokus stelsel georiënteerde eksperimente op oorsaak- en gevolgprosesse binne die menslike natuur. [13]

Interdissiplinêr georiënteerd[wysig | wysig bron]

Die vakgebied van Omgewingsielkunde maak staat op interaksie met ander dissiplines om probleme vanuit veelvuldige perspektiewe te kan benader. Die eerste dissipline is die kategorie gedragswetenskappe, wat ondermeer insluit: sosiologie, politieke wetenskap, antropologie en ekonomie. Omgewingsielkunde is ook voortdurend in wisselwerking met die interspesialisasies binne die veld van sielkunde, wat insluit: ontwikkelingsielkunde, kognitiewe wetenskap, bedryfs- en organisasiesielkunde, psigobiologie, psigoanalise, [14] en sosiale neurowetenskap. Benewens die meer wetenskaplike studierigtings, werk omgewingsielkunde ook met die ontwerpveld wat insluit: die studies van argitektuur, interieurontwerp, stedelike beplanning, nywerheids- en objekontwerp, landskapargitektuur en bewaring. [15]

Ruimte-oor-tyd oriëntasie[wysig | wysig bron]

Die ruimte-oor-tyd oriëntasie beklemtoon die belangrikheid van die verlede. Die verkenning van probleme wat die verlede in gedagte hou skep 'n beter begrip van die wyse waarop kragte uit die verlede, soos sosiale, politieke en ekonomiese kragte, moontlik relevant kan wees vir huidige en toekomstige probleme. [16] In hierdie verband is dit ook belangrik om tyd en plek in ag te neem. Dit is ook belangrik om oor lang tydperke na "tyd" te kyk. Fisiese instellings verander met verloop van tyd; hulle verander met betrekking tot fisiese eienskappe en hulle verander ook omdat individue wat die ruimte gebruik, oor tyd heen verander. [17] Indien hierdie ruimtes oor verskeie tydperke beskou sou word, kan dit moontlik help om veranderinge te monitor en selfs moontlik toekomstige probleme te kan voorspel.

Konsepte[wysig | wysig bron]

Die herstel van die Natuur[wysig | wysig bron]

Buite in die natuur

Omgewingsgesondheid toon die wederkerige uitwerking wat mense op die omgewing het, sowel as die uitwerking wat die omgewing op mense het aan. [18] 'n Sentrale tak van die vakgebied spruit reeds uit vroeë studies wat aangetoon het dat pasiënte wat 'n uitsig op die natuur vanuit hul hospitaal het, vinniger herstel as pasiënte met 'n vensteruitsig van 'n baksteenmuur. [19] Die wyses waarop, die redes waarom en die mates waartoe die natuur geestelike en fisiese herstellende eienskappe het, was sentraal en integraal in die vakgbeied. Alhoewel die positiewe uitwerking van die natuur vasgestel is, word die teoretiese onderbou van die redes waarom dit herstellend is steeds ondersoek en bespreek. Die mees aangehaalde teorie is die Aandagherstelteorie, wat beweer dat die natuur 'n "sagte bekoring" is wat die vermoë om aandag te rig, herstel. Daar is verskeie wat die mening huldig dat die natuur stres kan verminder. Studies toon dat dit woede kan verminder, buie kan verbeter en selfs 'n mens se bloeddruk kan verlaag. [20] Tweedens beweer Stresverminderingsteorie [21] dat aangesien mense in die natuur ontwikkel het, hierdie tipe omgewing ontspannend is, en meer aangepas is vir die menslike sintuie. Meer onlangse teoretiese werk sluit die Gekondisioneerde Restorasieteorie in, [22] wat 'n tweestapproses voorstel. Die eerste stap behels die assosiasie van die natuur met ontspanning, en die tweede stap behels die herwinning van dieselfde vlak van ontspanning wanneer dit met 'n gepaardgaande stimulus aangebied word.

Identiteit van Plek[wysig | wysig bron]

Harold Proshansky en sy kollegas by die 'Graduate School and University Centre van die City University of New York' het vir baie jare die konsep van plekidentiteit, oftewel "Identiteit van Plek" ondersoek. Plekidentiteit is tradisioneel gedefinieer as 'n 'sub-struktuur van die self-identiteit van die persoon wat bestaan uit wyd-opgestelde kognisies oor die fisiese wêreld waarin die individu leef'. [23] Hierdie kognisies definieer die daaglikse ervarings van elke mens. 'n Mens kan aan die hand van houdings, gevoelens, idees, herinneringe, persoonlike waardes en voorkeure teenoor die verskeidenheid en tipe fisiese omgewings, die omgewing waarin hulle woon en hul algehele ervaring daarvan, verstaan.

Soos wat 'n persoon met verskeie plekke en ruimtes interaksie het, is hulle in staat om te evalueer watter eienskappe van verskillende omgewings aan sy/haar verskillende behoeftes voldoen. Wanneer 'n plek komponente bevat wat 'n persoon biologies, sosiaal, psigologies en/of kultureel bevredig, skep dit die omgewingsverlede van 'n persoon. Deur 'goeie' of 'slegte' ervarings met 'n plek, is 'n persoon dan in staat om hul persoonlike waardes, houdings, gevoelens en oortuigings oor die fisiese wêreld te reflekteer en ook te definieer.

Plekidentiteit is beskryf as die individu se inkorporering van plek in die groter konsep van die self; 'n "potpourri van herinneringe, opvattings, interpretasies, idees en verwante gevoelens oor spesifieke fisiese omgewings, sowel as tipes instellings". [24] Ander teoretici was instrumenteel in die skepping van die idee van plekidentiteit. Drie humanistiese geograwe, Tuan (1980), Relph (1976) en Buttimer (1980), deel 'n paar basiese aannames met mekaar. Soos 'n persoon leef en herinneringe skep binne 'n plek, word gehegtheid ontwikkel. Dit is dan deur 'n mens se persoonlike verbintenis met 'n plek, dat 'n gevoel van "behoort" en selfs "doelmatigheid" verkry word, wat dan betekenisvolheid aan hul lewe gee.

Vyf sentrale funksies van plek-identiteit is uitgebeeld: herkenning, betekenis, ekspressiewe vereiste, bemiddeling van verandering en angs- en verdedigingsfunksie. Plekidentiteit word 'n kognitiewe "databasis" waarteen elke fisiese omgewing ervaar word. [24] Die aktiwiteite van 'n persoon oorvleuel dikwels met fisiese omgewings, wat dan weer 'n agtergrond skep vir die res van die lewe se interaksies en gebeure. Die individu is dikwels onbewus van die verskeidenheid van gevoelens, waardes of herinneringe van 'n enkele plek en raak eenvoudig oor tyd meer gemaklik of ongemaklik met sekere breë soorte fisiese omgewings, en verkies gevolglik spesifieke ruimtes bo andere. In die tydperk sedert die term "plekidentiteit" bekend gestel is, was die teorie die model vir identiteit wat omgewingsielkunde oorheers het.

Plekverbondenheid[wysig | wysig bron]

Volgens die boek, "Place Attachment", is plekverbondenheid (of plekgehegtheid) 'n "komplekse verskynsel wat mense-plek-verbinding inkorporeer" [25] Verskeie verskillende sieninge van die band wat tussen mense en plekke bestaan is veronderstel en bestudeer. Die mees wydverspreide terme sluit plekverbondheid [26] en "sin van plek" geseteldheid in. [27] Een konsekwente draad wat deur die mees onlangse navorsing oor plekverbondenheid geweef is, handel oor die belangrikheid van die hoeveelheid tyd wat op 'n sekere plek spandeer word (die lengte van assosiasie met 'n plek). Terwyl beide navorsers en skrywers [28] die saak gemaak het dat tyd en ervaring in 'n plek belangrik is vir die verdieping van die betekenisse en emosionele bande sentraal tot die persoon-plek-verhouding, het min in-diepte navorsing hierdie faktore en hul rol in die die bande wat smee word bestudeer. [29]

Plekverbondenheid word gedefinieer as 'n mens se emosionele of affektiewe bande met 'n plek, en word algemeen beskou as die gevolg van 'n langtermyn-konneksie met 'n sekere omgewing. [30] Dit is anders as 'n eenvoudige estetiese reaksie soos om byvoorbeeld te sê 'n sekere plek is spesiaal omdat dit pragtig is. 'n Mens kan byvoorbeeld 'n emosionele reaksie op 'n pragtige (of lelike) landskap of plek hê, maar hierdie reaksie kan soms vlak en vlugtig wees. Hierdie onderskeid is een wat Schroeder as "betekenis versus voorkeur" bestempel het. Volgens Schroeder is die definisie van "betekenis" "die gedagtes, gevoelens, herinneringe en interpretasies wat deur 'n landskap opgeroep word"; terwyl "voorkeur" "die mate van voorkeur vir een landskap in vergelyking met 'n ander" is. [31] Vir 'n dieper en blywende emosionele gehegtheid om te ontwikkel (Of in Schroeder se terme, vir dit om betekenis te hê) is 'n blywende verhouding met 'n plek gewoonlik 'n kritieke faktor. [32] Chigbu het 'n landelike studie van plekverbondenheid uitgevoer deur 'n kwalitatiewe benadering te gebruik om die impak daarvan op 'n gemeenskap, Uturu (in Nigerië), na te gaan en het gevind dat dit 'n direkte verband met die vlak van gemeenskapsontwikkeling gehad het. [33]

Omgewingsbewustheid[wysig | wysig bron]

Leanne Rivlin het geteoretiseer dat een wyse waarop daar na 'n individu se omgewingsbewustheid gekyk kan word, is om te erken hoe die fisiese plek betekenisvol is, en dan na die mense/plek-verhouding te kyk.

Omgewingskognisie (as deel van menslike kognisie) speel 'n deurslaggewende rol in omgewingspersepsie. Alle verskillende areas van die brein is betrokke by omgewingsrelevante inligting. Sommige wetenskaplikes glo dat die orbitofrontale korteks omgewingsrelevante inligting van baie verspreide dele van die brein integreer. As gevolg van sy anterior ligging binne die frontale korteks, kan die orbitofrontale korteks oordele oor die omgewing maak, en die organisme se "begrip" verfyn deur foutanalise, en ander prosesse spesifiek vir die prefrontale korteks. Maar om seker te wees, is daar geen enkele breinarea wat spesifiek toegewy is aan die organisme se interaksies met sy omgewing nie. Alle breinareas is eerder gesamentlik aan hierdie taak toegewy. Een area (waarskynlik die orbitofrontale korteks) kan wel die verskillende dele van die inligtingsraaisel versamel om 'n langtermynstrategie van betrokkenheid by die voortdurend veranderende "omgewing" te ontwikkel. Boonop kan die orbitofrontale korteks die grootste verandering in bloedoksigenasie (BOLD-vlak) aantoon wanneer 'n organisme dink aan die breë, en amorfe kategorie waarna verwys word as "die omgewing". [34] Navorsing op hierdie gebied toon 'n toename in klimaatveranderingverwante emosionele ervarings wat gesien word as inherent aanpasbaar. Betrokkenheid met hierdie emosionele ervarings lei tot 'n groter gevoel van verbintenis met ander en 'n verhoogde kapasiteit om emosies te verdra en daaroor na te dink. [35]

As gevolg van die onlangse wêreldwye bewustheid en besorgdheid oor die omgewing, het die omgewingsbewussyn of -bewustheid verbandhoudend geraak met die groei en ontwikkeling van begrip en bewussyn teenoor die biofisiese omgewing en sy probleme. [36]

Gedrag instellings[wysig | wysig bron]

Die vroegste noemenswaardige ontdekkings op die gebied van omgewingsielkunde kan terugdateer word na Roger Barker wat die veld van ekologiese sielkunde geskep het. Met die stigting van sy navorsingstasie in Oskaloosa, Kansas in 1947, het sy observasies uitgebrei na die teorie dat sosiale omgewings gedrag beïnvloed. Empiriese data wat vanaf 1947 tot en met 1972 in Oskaloosa ingesamel is, het hom gehelp om die konsep van die "gedrag-omgewing" te ontwikkel om sodoende die verhouding tussen die individu en die onmiddellike omgewing te help verduidelik. Dit is verder ondersoek in sy werk met Paul Gump in die boek Big School, Small School: High School Size and Student Behaviour.  Een van die eerste insiggewende verklarings rakende die redes waarom groepe geneig is om minder bevredigend vir hul lede te wees namate hulle in grootte toeneem, het hulle studies het aangetoon dat groot skole 'n soortgelyke aantal gedragsinstellings het as dié van klein skole. Dit het aanleiding gegee tot die studente se vermoë om heelwat verskillende rolle in klein skole te aanvaar (bv. om in die skoolorkes en die skoolsokkerspan te wees), maar in groter skole was daar weer 'n geneigdheid om oor hul sosiale keuses te besin.

In sy boek Ecological Psychology (1968) beklemtoon Barker die belangrikheid van die dorp se gedrag en omgewing as die inwoners se mees algemene instrument om hul omgewing te beskryf. Daar word gestel dat "Die hibriede, eko-gedragskarakter van gedragsinstellings blyk vir die Midde-Weste se inwoners met groot gemak na vore te tree. bied; selfstandige naamwoorde wat milieu en bestaande gedrag kombineer, is algemeen, bv. oester-aandete, basketbalwedstryd, kalkoenete, goue hamer-seremonie, koekstaptog, rugchirurgie, geskenk-uitruiling, veeveiling, motorherstelwerk." [37]

Barker het aangevoer dat sy studente T-metodes (sielkundige as 'transducer': maw metodes waarin hulle die man in sy 'natuurlike omgewing' bestudeer het) eerder as O-metodes (sielkundige as "operateurs" maw eksperimentele metodes) moet implementeer. Basies het Barker veldwerk en direkte observasies verkies eerder as beheerde eksperimente. Sommige van die minuut-vir-minuut observasies van Kansan-kinders van die oggend tot die aand, neergeskryf deur jong en moederstudente, is dalk van die mees intieme en treffendste dokumente wat in sosiale wetenskappe bestaan. Barker het sy loopbaan toegewy aan wat hy ekologiese sielkunde genoem het, om hierdie gedragsinstellings te identifiseer en rekeninge soos One Boy's Day (1952) en Midwest and Its Children (1955) te publiseer. 

Natuurlike omgewing navorsingsbevindinge[wysig | wysig bron]

Omgewingsielkunde-navorsing het verskeie konsepte waargeneem wat verband hou met mense se aangebore verbintenis met natuurlike omgewings wat in die vroeë kinderjare begin. [38] Een studie toon aan dat die bevordering van kinders se verbondenheid met die natuur op sy beurt mettertyd gewone pro-ekologiese gedrag sal kan skep. Blootstelling aan natuurlike omgewings kan aanleiding gee tot positiewe sielkundige welstand en positiewe houdings en gedrag teenoor die natuur vorm. [39] Verbondenheid met die natuur het aangetoon dat dit 'n groot bydraer is tot die voorspelling van mense se algemene pro-ekologiese en pro-sosiale gedrag. Daar is ook aangetoon dat verbondenheid aan die natuur welstand, geluk en algemene bevrediging bevoordeel. "Natuur-tekortversteuring" is onlangs geskep om die gebrek aan verbondenheid met die natuur te verduidelik as gevolg van 'n gebrek aan bewussynsidentifikasie en natuurontkoppeling. [40] Verdere navorsing is nodig om definitiewe aansprake te maak oor die uitwerking van verbondenheid met die natuur.

Toepassings[wysig | wysig bron]

Impak op die beboude omgewing[wysig | wysig bron]

Omgewingsielkundiges het die laboratorium-eksperimentele paradigma verwerp vanweë die vereenvoudiging en skewe siening van die oorsaak-en-gevolg verhoudings van menslike gedrag en ervarings. Omgewingsielkundiges ondersoek hoe een of meer parameters 'n effek genereer terwyl ander maatstawwe konstant gehou word. Dit is onmoontlik om werklike omgewings in 'n laboratorium te manipuleer. [4]

Omgewingsielkunde is daarop gemik om die werk van professionele ontwerpers (argitekte, ingenieurs, binneshuise ontwerpers, stedelike beplanners, ens.) te beïnvloed en sodoende die menslike omgewing te verbeter.

Op 'n burgerlike skaal het pogings om voetgangerlandskappe te verbeter, tot 'n mate vrugte afgewerp uit die betrokkenheid van figure soos Jane Jacobs en Kopenhagen se Jan Gehl. Een hooffiguur hier is die ontslape skrywer en navorser William H. Whyte. Sy steeds verfrissende en waarnemende "Stad", gebaseer op sy versamelde observasies van bekwame voetgangers in Manhattan, verskaf stappe en patrone van gebruik in stedelike pleine.

Die rol en impak van argitektuur op menslike gedrag word binne die argitektuurprofessie gedebatteer. Sienings wissel vanaf die veronderstelling dat mense sal aanpas by nuwe argitektonies en stadsvorme, die siening dat argitekte nie die impak van geboue op mense kan voorspel nie en daarom eerder besluite op ander faktore moet baseer, tot die siening van diegene wat gedetailleerde presedentstudies van plaaslike geboutipes onderneem en dan ondersoek hoe dit deur daardie samelewing gebruik word.

Omgewingsielkunde het die hele argitektoniese genre verower wat gemoeid is met kleinhandelwinkels en enige ander kommersiële omgewings wat die mag het om die bui en gedrag van kliënte te manipuleer (bv. stadions, casino's, winkelsentrums en nou ook lughawens). Sedert Philip Kotler se bakenmerk artikel oor die 'Atmosferiese' en Alan Hirsch se "Effects of Ambient Odors on Slot-Machine Usage in a Las Vegas Casino", deur die skepping en bestuur van die "Gruen-oordrag", maak kleinhandel baie staat op sielkunde, oorspronklike navorsing, fokusgroepe, en direkte waarneming. Een van William Whyte se studente, Paco Underhill, maak 'n bestaan as 'n "inkopie-antropoloog". Die meeste van hierdie gevorderde navorsing bly 'n handelsgeheim en word self gehou.

Omgewingsielkunde word deeglik geraadpleeg wanneer toekomstige stadsontwerpe bespreek word. Ekostede en eko-dorpe is bestudeer om die maatskaplike voordele van die skepping van meer volhoubare en ekologiese ontwerpe te bepaal. Ekostede laat mense toe om in harmonie met die natuur te leef en volhoubare lewenstegnieke te ontwikkel. Die ontwikkeling van ekostede vereis kennis van die interaksies tussen "omgewings-, ekonomiese, politieke en sosio-kulturele faktore gebaseer op ekologiese beginsels". [41]

Organisasies[wysig | wysig bron]

  • Project for Public Spaces (PPS) is 'n niewinsgewende organisasie wat daarop mik om openbare ruimtes te verbeter, veral parke, burgersentrums, openbare markte, middedorpe en kampusse. Die personeel van PPS bestaan uit individue wat opgelei is in omgewingsontwerp, argitektuur, stadsbeplanning, stedelike geografie, stedelike ontwerp, omgewingsielkunde, landskapargitektuur, kunsadministrasie en inligtingsbestuur. Die organisasie het met heelwat groot instellings saamgewerk om die voorkoms en funksionaliteit van openbare ruimtes regdeur die Verenigde State te verbeter. In 2005 het PPS saam 'The New York City Streets Renaissance' gestig, 'n veldtog wat 'n nuwe bemarkingsveldtog model vir vervoerhervorming ontwikkel het. Hierdie inisiatief het die proses van transformasie van oortollige sypaadjieruimte in die Vleisverpakkings-distrik van Manhattan na openbare ruimtes geïmplementeer. Teen 2008 het New York City ook 49 akkers (200 000 vierkante meter) herwin vanaf verkeersbane en parkeerplekke weg van motors af en het dit as fietsbane en openbare pleine aan die publiek teruggegee. 
  • Die Sentrum vir Menslike Omgewings by die 'CUNY Graduate Centre' is 'n navorsingsorganisasie wat die verhouding tussen mense en hul fisiese omgewings ondersoek. Dit het vyf subgroepe wat spesialiseer in hulp aan spesifieke bevolkings: die Navorsingsgroep vir Kinderomgewings, die Navorsingsgroep vir Gesondheid en Samelewing, die Navorsingsgroep vir Behuisingsomgewings, die Navorsingsgroep vir Openbare Ruimte en die Navorsingsgroep vir Jeugstudies. [42]
  • Die mees relevante wetenskaplike groepe is die 'International Association of People-Environment Studies' (IAPS) en die 'Environmental Design Research Association' (EDRA).
  • Urban Ecology, 'The Urban Ecologist' en die 'International Eco-City Conference' was van die eerste kollektiewe wat die idee van eko-stede en 'townships' gevestig het. [41]

Uitdagings[wysig | wysig bron]

Die vakgbied het beduidende navorsingsbevindinge en 'n redelike oplewing van belangstelling in die laat 1970's en vroeë 1980's gehad, maar het uitdagings ervaar in terme van nomenklatuur, die verkryging van objektiewe en herhaalbare resultate, omvang, en die feit dat sommige navorsing berus op onderliggende aannames oor menslike persepsie, wat nog nie ten volle verstaan word nie. In wese is 'n interdissiplinêre vakgebied ook moeilik, aangesien dit nie noodwendig 'n soliede definisie en doel het nie. Dit is ook moeilik vir die veld en vakgebied om by organisatoriese strukture in te pas. [43] In die woorde van Guido Francescato, wat in 2000 hieroor gepraat het, omvat omgewingsielkunde 'n "ietwat verwarrende reeks uiteenlopende metodologieë, konseptuele oriëntasies en interpretasies ... wat dit moeilik maak om, met enige mate van akkuraatheid, presies te omlyn waaroor die veld gaan, en ook om aan te dui wat kan dit bydra tot die konstruksie van die samelewing en die ontvouing van die geskiedenis."

'n Groot uitdaging op die gebied van omgewingsielkunde vandag is om die impak van menslike gedrag op die klimaat en klimaatsverandering te verstaan. Om te verstaan waarom sommige mense betrokke is by pro-omgewingsgedrag, kan help om die nodige vereistes te voorspel om ook andere te betrek om sodoende volhoubare verandering te kan bewerkstellig. [44]

Omgewingsielkunde het nie naastenby genoeg ondersteuners ontvang om as 'n interdissiplinêre veld binne sielkunde beskou te word nie. Harold M. Proshanksy was een van die stigters van omgewingsielkunde en is aangehaal soos wat hy gesê het "As ek vandag na die veld van omgewingsielkunde kyk, is ek bekommerd oor die toekoms daarvan. Dit het nie sedert sy ontstaan in die vroeë 1960's gegroei tot die punt waar dit kan ooreenstem met die velde van sosiale, persoonlikheid, leer of kognitiewe sielkunde nie. Dit het wel verseker toegeneem in ledetal, in terme van die aantal tydskrifte wat daaraan toegewy is, en selfs in terme van die hoeveelheid professionele organisatoriese ondersteuning wat dit geniet, maar steeds nie genoegsaam dat 'n mens na enige groot universiteit kan kyk en vind dat dit 'n veld van spesialisasie in 'n departement sielkunde is nie, of, nog belangriker, in 'n interdissiplinêre sentrum of instituut." [45]

Universiteitskursusse[wysig | wysig bron]

  • Universiteit van Groningen bied 'n graad-program in omgewingsielkunde aan wat fokus op die interaksies tussen mense en hul omgewing. Die program word aangebied deur die wêreldleier Omgewingsielkunde-groep aan die Universiteit van Groningen. [46]
  • Universiteit van Victoria bied algemene en gevorderde voorgraadse kursusse in omgewingsielkunde, en nagraadse kursusse in Sielkunde en Natuur, sowel as Omgewingsielkunde van die Bou-omgewing. Die sielkunde-gegradueerde departement bied ook geïndividualiseerde meesters- en PhD-programme in Omgewingsielkunde aan onder leiding van dr. Robert Gifford. [47]
  • 'Antioch University New England Graduate School' bied graad-programme aan wat omgewingsopvoeding behels deur 'n beplanningsbenadering. Met omgewingsielkunde as so 'n diverse veld met verskeie verskillende benaderings, het studente 'n verskeidenheid programme om van te kies.
  • Arizona State University bied 'n meestersgraad in omgewingshulpbronne aan, wat meer van 'n beplanningsbenadering tot die veld neem.
  • Die Ph.D-program vir Omgewingsielkunde by die 'CUNY Nagraadse Sentrum' volg 'n multidissiplinêre benadering tot die ondersoek en verandering van "die ernstige probleme wat met die stedelike omgewing geassosieer word, met die oog daarop om openbare beleid te beïnvloed" deur gebruik te maak van sosiaalwetenskaplike teorie en navorsingsmetodes. Die GC-CUNY was die eerste akademiese instelling in die VSA wat 'n Ph.D. in Omgewingsielkunde aangebied het. Soos breedvoerig bespreek op die programwebwerf, "het onlangse navorsing die ervarings van hawelose mense wat onlangs gehuisves is, die privatisering van openbare ruimte, sosio-ruimtelike konflikte, kinders se veiligheid in die openbare omgewing, hervestiging, gemeenskapsgebaseerde benaderings tot behuising, die ontwerp van gespesialiseerde omgewings soos museums, dieretuine, tuine en hospitale, die veranderende verhoudings tussen huis, gesin en werk, die omgewingservarings van gay mans en lesbiërs, en toegang tot parke en ander stedelike 'groen ruimtes', aangespreek." [48] Sien ook 'Die Sentrum vir Menslike Omgewings'.
  • Cornell Universiteit se departement van Ontwerp en Omgewingsanalise bied voorgraadse en graad (Meesterwetenskap in Menslike Omgewingsverhoudinge, Magister Artium in Ontwerp, en Ph.D in Menslike Gedrag en Ontwerp) studies in omgewingsielkunde, interieurontwerp, volhoubare ontwerpstudies aan, asook menslike faktore en ergonomie, en fasiliteitsbeplanning en bestuur. [49]
  • Drexel Universiteit bied 'n Meestersgraad in Ontwerpnavorsing aan. Van twee graadroetes sluit die Omgewingsontwerp- en Gesondheidsroete studie met gemeenskapspraktisyns en navorsers in ontwerp en verwante velde in, insluitend gesondheid, gemeenskapsontwerp en openbare beleid. Navorsing sluit tipies data-insameling en betrokke navorsingspraktyke van ontwerpdenke en deelnemende ontwerp in. Hierdie area van ondersoek het die potensiaal om innoverende gesondheids- en opvoedkundige vennootskappe, ekonomiese geleenthede en buurtinisiatiewe te skep en hou verband met die strategiese missie van die universiteit om hoogs betrokke te wees by burgerlike volhoubaarheid. [50]
  • Die Binnelandse Noorweë Universiteit van Toegepaste Wetenskappe bied 'n Meestersgraad in Omgewingsielkunde aan. Die fokus is op hoe mense deur beide fisiese en virtuele omgewings geraak word, asook hoe mense die natuur beïnvloed. Die program bied kursusse aan oor omgewingsgedrag, omgewing en neurowetenskap, menslike faktore, virtuele omgewings en kognitiewe ontwerp, veranderingsbestuur en vergroening van organisasies en argitektuur en estetika.
  • Die 'Ohio State University' Stads- en Streekbeplanningsprogram, in die Skool vir Argitektuur, bied 'n spesialisasie in omgewingsielkunde (stedelike ontwerp/fisiese beplanning en gedrag) op beide die meesters- en PhD-vlak aan. Verhandelinge het onderwerpe soos omgewingsestetika, ruimtelike kognisie, etniese enklaves, woonbuurtafname, woonbuurtbevrediging, herstellende en leefbare plekke en gedragsverandering.
  • 'Prescott College' bied 'n meestersgraadprogram aan wat ook 'n aantal van die grondslae van omgewingsielkunde insluit. Die sub-velde waarin die program verskaf sluit in omgewingsopvoeding, omgewingstudies, ekologie, plantkunde, hulpbronbeleid en beplanning.
  • Die Universiteit van Kalifornië, Irvine bied 'n doktorale spesialisasie in Ontwerp- en Gedragsnavorsing binne die Departement Beplanning, Beleid en Ontwerp in die Skool vir Sosiale Ekologie, en voorgraadse kursuswerk in Omgewingsielkunde aangebied gesamentlik deur die Departemente Sielkunde en Sosiale Gedrag, Beplanning, Beleid en Ontwerp, en die Program in Openbare Gesondheid. [51]
  • Die Universiteit van Michigan bied 'Master of Science' en 'Master of Arts'-grade in sy nuwe Skool vir Volhoubaarheid en Omgewing (SEAS) aan. Die fokus is op hoe mense omgewings beïnvloed en geaffekteer word, en sluit 'n pragmatiese benadering tot die bevordering van omgewingsrentmeesterskapgedrag in, asook 'n fokus op hoe "naby-natuur" mense se geestelike vitaliteit, fisiese gesondheid en welstand beïnvloed. ’n Opkomende tema is om mense te help om optimisties te bly terwyl hulle leer om goed te reageer op al hoe moeiliker biofisiese omstandighede.
  • Nog 'n soort omgewingsielkunde het in die 1960's uit ergonomie ontwikkel. Die begin van hierdie beweging kan teruggevoer word na David Canter se werk en die stigting van die "Performance Research Unit" aan die Universiteit van Strathclyde in Glasgow, Skotland, in 1966, wat tradisionele ergonomie uitgebrei het om breër kwessies rakende die omgewing te bestudeer. en die mate waarin mense daarin "gesitueer" was (vgl. gesitueerde kognisie). Canter het jare lank die veld in die VK gelei en was vir meer as 20 jaar die redakteur van die Journal of Environmental Psychology, maar het onlangs sy aandag op kriminologie gevestig.
  • Die Universiteit van Surrey was die eerste instelling wat 'n argitektoniese sielkundekursus in die Verenigde Koninkryk aangebied het wat in 1973 ontstaan het. Sedertdien was daar meer as 250 gegradueerdes uit meer as 25 lande. Die Environmental Psychology Research Group (EPRG) binne die Universiteit van Surrey, waarvan studente op die M.Sc in Omgewingsielkunde outomaties lede is, onderneem al meer as dertig jaar navorsing. EPRG se missie is om 'n beter begrip te kry van die omgewings- en psigologiese effekte van ruimte, ongeag die grootte, met behulp van sosiale wetenskappe, sielkunde en metodologieë. Daar is vier kategorieë waaronder die navorsingsprojekte val: volhoubare ontwikkeling, omgewingsrisiko, argitektoniese assessering en omgewingsontwerp, en omgewingsopvoeding en -interpretasie. Ander universiteite in die Verenigde Koninkryk bied nou kursusse oor die onderwerp aan, wat 'n groeiende veld is.

Ander bydraers[wysig | wysig bron]

Ander noemenswaardige navorsers en skrywers in hierdie vakgebied sluit in:

  • Linda Steg, professor in omgewingsielkunde. Hoofskrywer van die IPCC spesiale verslag in 2017 en het die Stevin-prys in 2020 toegeken [52]
  • David Canter, emeritusprofessor aan die Universiteit van Liverpool. Ontwikkel die Omgewingsielkunde-program aan die Universiteit van Surrey in 1971 en het saam met Kenneth Craik The Journal of Environmental Psychology in 1980 gestig. Die bekendste vir sy "Pleksielkunde"-teorie en sy ontwikkeling van gebou-evaluasies as deel van die Bouprestasienavorsingseenheid aan die Universiteit van Strathclyde.
  • Irwin Altman, Vooraanstaande Professor Emeritus, Universiteit van Utah
  • Robert Gifford, Ph.D. Departement Sielkunde Universiteit van Victoria. Huidige redakteur van die Journal of Environmental Psychology en skrywer van Environmental Psychology: Principles and Practice (5de uitgawe, 2014).
  • James J. Gibson, veral bekend vir die skep van die woord 'affordance', 'n beskrywing van wat die omgewing die dier bied in terme van aksie.
  • Roger Hart Professor in Omgewingsielkunde, Direkteur van die Sentrum vir Menslike Omgewings en die Kinderomgewings Navorsingsgroep, 'The Graduate Centre, City University of New York'
  • Rachel en Stephen Kaplan, professore in sielkunde aan die Universiteit van Michigan; die Kaplans is bekend vir hul navorsing oor die effek van die natuur op mense se verhoudings en gesondheid, insluitend aandagherstelteorie en is bekend op die gebied van omgewingsielkunde
  • Cindi Katz, professor in omgewingsielkunde, The Graduate Centre, City University of New York
  • Setha Low, professor in omgewingsielkunde en direkteur van die Openbare Ruimte Navorsingsgroep, 'The Graduate Centre, City University of New York'
  • Kevin A. Lynch en sy navorsing oor die vorming van kognitiewe kaarte
  • Francis T. McAndrew, Cornelia H. Dudley Professor in Sielkunde by Knox College en skrywer van "Environmental Psychology" (1993).
  • Bill Mollison, het die Omgewingsielkunde-eenheid by die Universiteit van Tasmanië ontwikkel, en ook die konsep van Permakultuur saam met David Holmgren
  • Amos Rapoport, Vooraanstaande Professor Emeritus Departement Argitektuur
  • Leanne Rivlin, professor in omgewingsielkunde, die nagraadse sentrum, 'City University of New York'
  • Susan Saegert, Direkteur van die PhD-program vir Omgewingsielkunde en van die Navorsingsgroep vir Behuisingsomgewings by die Stadsuniversiteit van New York
  • Robert Sommer, 'n baanbreker van die veld wat die eerste keer persoonlike ruimte in die 1950's bestudeer het en is miskien veral bekend vir sy 1969 boek Personal Space: The Behavioral Basis of Design, maar is ook die skrywer van talle ander boeke, insluitend Design Awareness, en honderde verdere artikels
  • Daniel Stokols, Kanselierprofessor, Skool vir Sosiale Ekologie, Universiteit van Kalifornië, Irvine; redigeer Handbook of Environmental Psychology met Irwin Altman; skrywer van Perspektiewe op Omgewing en Gedrag ; mede-outeur, Gesondheid, Gedrag en Omgewingstres saam met Sheldon Cohen, Gary Evans en David Krantz
  • Allan Wicker, wat gedragsinstellingsteorieë uitgebrei het om ander studieareas in te sluit, insluitend kwalitatiewe navorsing en sosiale sielkunde.
  • Gary Winkel, professor in omgewingsielkunde, die nagraadse sentrum, City University of New York
  • James A. Swan, professor, mediavervaardiger en skrywer wat een van die eerste gewilde artikels oor omgewingsopvoeding geskryf het, simposiums oor die Gaia-hipotese en die belangrikheid van plek aangebied, verskeie dokumentêre films oor omgewingsonderwerpe vervaardig en is mede-uitvoerende vervaardiger van die Wild Justice TV-reeks op die 'National Geographic' kanaal
  • David Uzzell, eerste professor in omgewingsielkunde in die Verenigde Koninkryk, Universiteit van Surrey. Navorsing oor openbare begrip van klimaatkrisis, gedragsverandering en omgewingspraktyke, omgewingsarbeidstudies, omgewingsrisiko, erfenisinterpretasie.

Sien ook[wysig | wysig bron]

Omgewingportaal

 

Sielkundeportaal

 

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ "Environment | Psychology Today". www.psychologytoday.com (in Engels). Besoek op 2 Junie 2022.
  2. ↑ "What is environmental psychology? | APS". www.psychology.org.au. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Julie 2021. Besoek op 30 Julie 2021.
  3. ↑ Russell, J A; Ward, L M (January 1982). "Environmental Psychology". Annual Review of Psychology. 33 (1): 651–689. doi:10.1146/annurev.ps.33.020182.003251
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Proshansky 1987
  5. ↑ DeYoung 2013
  6. ↑ Allesch 2003
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Proshansky 1987, p.1477
  8. ↑ Proshansky 1987, p.1478
  9. ↑ Proshansky 1987, p.1479
  10. ↑ Bafarasat, Abbas Ziafati (2017). "Invisible Travels in the Compact City: Is Density the Way Forward?". Journal of Urban Planning and Development. 143 (3). doi:10.1061/(ASCE)UP.1943-5444.0000390
  11. ↑ Calhoun, John B. (February 1, 1962). "Population density and social pathology". Scientific American. Vol. 206, no. 2. pp. 139–148.
  12. ↑ "Introduction to Systems Theory". CORP-MSW1 (OMSWP) (in Engels (VSA)). Besoek op 16 Junie 2022.
  13. ↑ Proshansky 1987, p.1481
  14. ↑ Hendrix, John Shannon (April 12, 2013). "Architecture and dream construction". Center. Center for American Architecture & Design. 17 (Space & Psyche). ISBN 978-0-934951-17-3.
  15. ↑ Proshansky 1987, p.1482
  16. ↑ Rivlin 1990, p.175
  17. ↑ Proshansky 1987, p.1485
  18. ↑ Inauen, Jennifer; Contzen, Nadja; Frick, Vivan; Kadel, Philipp; Keller, Jan; Kollmann, Josianne; Mata, Jutta; van Valkengoed, Anne M. (2021-07-01). "Environmental Issues Are Health Issues". European Psychologist. 26 (3): 219–229. doi:10.1027/1016-9040/a000438
  19. ↑ Ulrich, Roger S. (1984-04-27). "View Through a Window May Influence Recovery from Surgery". Science. 224 (4647): 420–421. Bibcode:1984Sci...224..420U. doi:10.1126/science.6143402
  20. ↑ "Ecopsychology: How Immersion in Nature Benefits your Health". Yale E360. Besoek op 12 Junie 2022.
  21. ↑ Ulrich, Roger S.; Simons, Robert F.; Losito, Barbara D.; Fiorito, Evelyn; Miles, Mark A.; Zelson, Michael (September 1991). "Stress recovery during exposure to natural and urban environments". Journal of Environmental Psychology. 11 (3): 201–230. doi:10.1016/s0272-4944(05)80184-7
  22. ↑ Egner, Lars Even; Sütterlin, Stefan; Calogiuri, Giovanna (2020-09-17). "Proposing a Framework for the Restorative Effects of Nature through Conditioning: Conditioned Restoration Theory". International Journal of Environmental Research and Public Health. 17 (18): 6792. doi:10.3390/ijerph17186792
  23. ↑ Proshansky et al. 1983, p.59
  24. ↑ 24,0 24,1 Proshansky et al. 1983
  25. ↑ Place Attachment. Irwin Altman. S.l.: Springer US. 2012. ISBN 978-1-4684-8753-4. OCLC 1256696697
  26. ↑ Low & Altman 1992, Williams et al. 1992
  27. ↑ Cantrill 1998; Hay 1998; Shamai 1991; Steele 1981; Williams & Stewart 1998
  28. ↑ Low & Altman 1992; Moore & Graefe 1994; Relph 1976; Tuan 1977
  29. ↑ Smaldone 2006
  30. ↑ Low & Altman 1992
  31. ↑ Schroeder 1991, p. 232
  32. ↑ Smaldone, 2007
  33. ↑ Chigbu 2013
  34. ↑ "Orbitofrontal Cortex". wrongdiagnosis.com. Besoek op 14 Julie 2011.
  35. ↑ Kieft, J.; Bendell, J (2021). "The responsibility of communicating difficult truths about climate influenced societal disruption and collapse: an introduction to psychological research". Institute for Leadership and Sustainability (IFLAS) Occasional Papers. 7: 1–39.
  36. ↑ Jasanoff, S. (2001). Image and imagination: The formation of global environmental consciousness. Changing the atmosphere: Expert knowledge and environmental governance, 309.
  37. ↑ Barker, Roger G. (1968). Ecological Psychology: Concepts and Methods for Studying the Environment of Human Behavior. Stanford: Stanford University Press. p. 94
  38. ↑ Whitburn, Julie (2020). Children's environmental psychology, behaviour and education and wellbeing: The role of connection to nature (PhD). Victoria University of Wellington.
  39. ↑ Hinds, Joe; Sparks, Paul (2008-06-01). "Engaging with the natural environment: The role of affective connection and identity". Journal of Environmental Psychology. 28 (2): 109–120. doi:10.1016/j.jenvp.2007.11.001. ISSN 0272-4944
  40. ↑ Barrera-Hernández, Laura Fernanda; Sotelo-Castillo, Mirsha Alicia; Echeverría-Castro, Sonia Beatriz; Tapia-Fonllem, César Octavio (2020). "Connectedness to Nature: Its Impact on Sustainable Behaviors and Happiness in Children". Frontiers in Psychology. 11: 276. doi:10.3389/fpsyg.2020.00276. ISSN 1664-1078
  41. ↑ 41,0 41,1 "Eco-innovations in Designing Eco-cities and Eco-towns". The Smart City Journal (in Engels (VK)). Besoek op 30 Julie 2021.
  42. ↑ Center for Human Environments, CUNY Graduate Center website
  43. ↑ Proshansky 1987, p.1476
  44. ↑ Sörqvist, Patrik (2016). "Grand Challenges in Environmental Psychology". Frontiers in Psychology. 7: 583. doi:10.3389/fpsyg.2016.00583. ISSN 1664-1078
  45. ↑ Proshansky 1995 Sammy Sum
  46. ↑ "Environmental Psychology at the University of Groningen". 7 Oktober 2015. Besoek op 2 Maart 2022.
  47. ↑ "Individualized programs". University of Victoria's Psychology Department. Besoek op 6 Julie 2019.
  48. ↑ "Environmental Psychology at the CUNY Graduate Center". Besoek op 11 Oktober 2016.
  49. ↑ "Design and Environmental Analysis". Besoek op 11 Oktober 2016.
  50. ↑ "Curriculum - Westphal College of Media Arts & Design". Westphal College of Media Arts & Design.
  51. ↑ "Welcome to Environmental Psychology". Besoek op 11 Oktober 2016.
  52. ↑ "Linda Steg, University of Groningen". 22 November 2010. Besoek op 2 Maart 2022.

Bronne[wysig | wysig bron]

  • Allesch, Christian G. (2003). "Persoon en omgewing: Refleksies oor die wortels van omgewingsielkunde". In 22nd Annual Conference of the European Society for the History of the Human Sciences.
  • Barker, Roger Garlock (1968). "Ekologiese Sielkunde: Konsepte en metodes vir die bestudering van die omgewing van menslike gedrag". Stanford University Press, 242 pp.
  • Barrera-Hernández, Laura Fernanda; Sotelo-Castillo, Mirsha Alicia; Echeverría-Castro, Sonia Beatriz; Tapia-Fonllem, César Octavio (2020). "Verbondenheid met die natuur: die impak daarvan op volhoubare gedrag en geluk by kinders". Grense in Sielkunde . 0 . doi :10.3389/fpsyg.2020.00276. ISSN 1664-1078.
  • Barrera-Hernández, Laura Fernanda; Sotelo-Castillo, Mirsha Alicia; Echeverría-Castro, Sonia Beatriz; Tapia-Fonllem, César Octavio (2020). "Verbondenheid met die natuur: die impak daarvan op volhoubare gedrag en geluk by kinders". Grense in Sielkunde . 0 . doi :10.3389/fpsyg.2020.00276. ISSN 1664-1078.
  • Bell P., Greene T., Fisher, J., & Baum, A. (1996). Omgewingsielkunde . Ft Worth: Harcourt Brace.
  • Canter D., (1977) "The Psychology of Place" London: Architectural Press. beskikbaar as 'n e-boek
  • Chigbu, UE (2013). "Bevordering van landelike gevoel van plek: die vermiste stuk in Uturu, Nigerië", Ontwikkeling in praktyk 23 (2): 264-277.doi:10.1080/09614524.2013.772120
  • De Young, R. (2013). "Oorsig oor omgewingsielkunde". In Ann H. Huffman & Stephanie Klein [Reds. ] Groen organisasies: dryf verandering met IO-sielkunde. (Bl. 17-33). NY: Routledge.
  • "Eko-innovasies in die ontwerp van eko-stede en eko-dorpe". Die Smart City Journal . Onttrek 2021-07-30.
  • Gifford, R. (2014). Omgewingsielkunde: Beginsels en Praktyk (5de uitg. ). Colville, WA: Optimale boeke.
  • Gifford, R. (Red.)(2016). Navorsingsmetodes vir Omgewingsielkunde . New York: Wiley.
  • Ittelson, WH, Proshansky, H., Rivlin, L., & Winkel, G. (1974). 'n Inleiding tot Omgewingsielkunde. New York: Holt, Rinehart en Winston. In Duits en Japannees vertaal.
  • Proshansky, HM (1987). "Die veld van omgewingsielkunde: die versekering van sy toekoms". In Handbook of Environmental Psychology, eds. D. Stokols en I. Altman. New York: John Wiley & Seuns.
  • Proshansky, Harold, Abbe Fabian en Robert Kaminoff. (1983). "Plekidentiteit: Fisiese Wêreldsosialisering van die Self", Tydskrif vir Omgewingsielkunde 3 (1): 57-83.
  • Rivlin, LG (1990). "Paaie na omgewingsbewustheid". pp. 169–185 in Environment and Behaviour Studies: Emergence of Intellectual Traditions, eds. I. Altman en K. Christensen. NY: Plenum.
  • Sörqvist, Patrik (2016). "Groot Uitdagings in Omgewingsielkunde". Grense in Sielkunde . 0 . doi :10.3389/fpsyg.2016.00583. ISSN 1664-1078.
  • Stokols, D., en I. Altman, eds. (1987). Handboek van Omgewingsielkunde . New York: John Wiley & Seuns.
  • "Wat is omgewingsielkunde? | APS". www.psychology.org.au . Onttrek 2021-07-30.
  • Whitburn, Julie (2020). "Kinders se omgewingsielkunde, gedrag en opvoeding en welstand: Die rol van verbinding met die natuur".
  • Zube, EH, en GT Moore, eds. (1991). Vooruitgang in omgewing, gedrag en ontwerp, Volume 3. New York: Plenum Press.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

  • Leermateriaal rakende Omgewingsielkunde by Wikiversity
  • Environmental Psychology at Klassifikasie van Instruksionele programme
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Omgewingsielkunde&oldid=2664953"