Gaan na inhoud

Politiek

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Politici)
Politieke sienings verskil gemiddeld oor die nasies. 'n rekonstruksie van die Inglehart–Welzel Kultuur-kaart van die wêreld gebaseer op die World Values Survey.

Politiek (Grieks: Πολιτικά politiká; letterlik "van, vir, of met betrekking tot burgers") is die proses en metode van besluitneming vir groepe mense. Politiek is die versameling aktiwiteite wat verband hou met die neem van besluite in groepe, of ander vorme van magsverhoudinge tussen individue, soos die verspreiding van hulpbronne of status. Die akademiese studie van politiek word Politieke wetenskap (politikologie) genoem en is die ondersoek van politieke optrede, en bestudeer die verkry en toepassing van mag, wat die afdwing van iemand se wil op 'n ander is.

Dit kan positief gebruik word in die konteks van 'n 'politieke oplossing' wat kompromiegesind en nie-gewelddadig is[1] of beskrywend as 'die kuns of wetenskap van die regering', maar het ook dikwels 'n negatiewe konnotasie.[2] Die slawernyafskaffer Wendell Phillips het byvoorbeeld verklaar dat "ons nie politiek speel nie; anti-slawerny is geen grap vir ons nie." [3] Die begrip is op verskillende maniere gedefinieer, en verskillende benaderings het fundamenteel verskillende menings oor of dit moet uitgebreid of beperk, empiries of normatief gebruik word, en of konflik of samewerking daarvoor noodsaakliker is.

'n Verskeidenheid van metodes word in die politiek toegepas, wat die bevordering van eie politieke sienings onder mense insluit, onderhandeling met ander politieke onderdane, wette opstel en mag uitoefen, insluitend oorlogvoering teen teëstanders.[4][5][6][7][8] Politiek word op 'n wye verskeidenheid sosiale vlakke uitgeoefen, van klans en stamme van tradisionele samelewings, deur moderne plaaslike regerings, maatskappye en instellings tot soewereine state, tot op internasionale vlak. In moderne nasiestate vorm mense dikwels politieke partye om hul idees te verteenwoordig. Lede van 'n party stem dikwels in om dieselfde standpunt in te neem oor baie aangeleenthede en stem in om dieselfde wetswysigings en dieselfde leiers te steun. 'n Verkiesing is gewoonlik 'n kompetisie tussen verskillende partye.

'n Politieke stelsel is 'n raamwerk wat aanvaarbare politieke metodes binne 'n samelewing definieer. Die geskiedenis van politieke denke kan teruggevoer word na die vroeë oudheid, met kernwerke soos Plato se Republiek, Aristoteles se Politica, Chanakya se Arthashastra en Chanakya Niti (3de eeu vC), asook die werke van Konfusius.[9]

Definisies

[wysig | wysig bron]
  • Volgens Harold Lasswell is politiek 'wie kry wat, wanneer, hoe.'[10]
  • Bernard Crick het aangevoer dat "politiek 'n kenmerkende vorm van heerskappy is waardeur mense saam optree deur middel van geïnstitusionaliseerde prosedures om verskille op te los, uiteenlopende belange en waardes te versoen en openbare beleid te maak in die strewe na gemeenskaplike doelstellings."[13]
  • Volgens Adrian Leftwich:

"Politiek bestaan uit alle aktiwiteite van samewerking, onderhandeling en konflik binne en tussen samelewings, waardeur mense die gebruik, produksie of verspreiding van menslike, natuurlike en ander hulpbronne organiseer tydens die produksie en reproduksie van hul biologiese en sosiale lewe."[14]

Benaderings

[wysig | wysig bron]

Daar is verskillende maniere waarop die benadering van politiek gekonseptualiseer is.

Uitgebreid en beperk

[wysig | wysig bron]

Adrian Leftwich het die siening van die politiek gedifferensieer op grond van hoe uitgebreid of beperk hulle persepsie van wat as 'polities' beskou word.[15] Die uitgebreide siening sien die politiek aanwesig oor die sfeer van menslike sosiale verhoudings, terwyl die beperkte siening dit tot sekere kontekste beperk. Op 'n meer beperkende manier kan politiek byvoorbeeld hoofsaaklik oor die konsep regeer beskou word,[16] terwyl 'n feministiese perspektief kan argumenteer dat aspekte wat tradisioneel as nie-polities beskou word, inderdaad ook as politiek beskou moet word.[17] Laasgenoemde posisie is vervat in die slagspreuk die persoonlike is polities, wat die onderskeid tussen private en openbare kwessies betwis. In plaas daarvan kan politiek gedefinieer word deur die gebruik van mag, soos Robert A. Dahl aangevoer het.[18]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Leftwich, Aian. (2015). What is politics? : the activity and its study. Polity Press. p. 68. ISBN 978-0-7456-9852-6. OCLC 911200604.
  2. ↑ Hague, Rod; Harrop, Martin (2013). Comparative Government and Politics: An Introduction. Macmillan International Higher Education. p. 1. ISBN 978-1-137-31786-5. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Julie 2019. Besoek op 25 Februarie 2018.
  3. ↑ Johnston, Alexander; Woodburn, James Albert (1903) [1903]. American Orations: V. The Anti-Slavery Struggle. G. P. Putnam and Sons. p. 233 – via Internet Archive.
  4. ↑ Hammarlund, Bo (1985). Politik utan partier: studier i Sveriges politiska liv 1726–1727. Almqvist & Wiksell International. p. 8. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Julie 2019. Besoek op 25 Februarie 2018.
  5. ↑ P. Brady, Linda (2017). The Politics of Negotiation: America's Dealings with Allies, Adversaries, and Friends. University of North Carolina Press. p. 47. ISBN 978-1-4696-3960-4. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Julie 2019. Besoek op 25 Februarie 2018.
  6. ↑ Hawkesworth, Mary; Kogan, Maurice (2013). Encyclopedia of Government and Politics: 2-volume Set. London: Routledge. p. 299. ISBN 978-1-136-91332-7. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Julie 2019. Besoek op 25 Februarie 2018.
  7. ↑ Taylor, Steven L. (2012). 30-Second Politics: The 50 most thought-provoking ideas in politics, each explained in half a minute. Icon Books Limited. p. 130. ISBN 978-1-84831-427-6. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Julie 2019. Besoek op 25 Februarie 2018.
  8. ↑ L. Blanton, Shannon; Kegley, Charles W. (2016). World Politics: Trend and Transformation, 2016–2017. Cengage Learning. p. 199. ISBN 978-1-305-50487-5. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Julie 2019. Besoek op 26 Februarie 2018.
  9. ↑ Political System and Change: A World Politics Reader. Princeton University Press. 1986. JSTOR j.ctt7ztn7s.
  10. ↑ Lasswell, Harold D. (Harold Dwight), 1902–1978. (1963) [1958]. Politics: who gets what, when how. : With postscript (1958). World. OCLC 61585455.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  11. ↑ Easton, David, 1917– (1981). The political system : an inquiry into the state of political science. University of Chicago Press. ISBN 0-226-18017-4. OCLC 781301164.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  12. ↑ Lenin, V. I. (1965). Collected works. September 1903 – Desember 1904. OCLC 929381958.
  13. ↑ Crick, Bernard, 1929–2008. (1972). In defence of politics. University of Chicago Press. ISBN 0-226-12064-3. OCLC 575753.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  14. ↑ Leftwich, Adrian. (2004). What is politics? : the activity and its study. Polity. ISBN 0-7456-3055-3. OCLC 1044115261.
  15. ↑ What is politics? : the activity and its study. Leftwich, Adrian. Oxford: Polity. 2004. pp. 14–15. ISBN 0-7456-3055-3. OCLC 56383081.{{cite book}}: AS1-onderhoud: ander (link)
  16. ↑ What is politics? : the activity and its study. Leftwich, Adrian. Oxford: Polity. 2004. p. 23. ISBN 0-7456-3055-3. OCLC 56383081.{{cite book}}: AS1-onderhoud: ander (link)
  17. ↑ What is politics? : the activity and its study. Leftwich, Adrian. Oxford: Polity. 2004. p. 119. ISBN 0-7456-3055-3. OCLC 56383081.{{cite book}}: AS1-onderhoud: ander (link)
  18. ↑ Dahl, Robert A., 1915–2014. (2003). Modern political analysis. Prentice Hall. pp. 1–11. ISBN 0-13-049702-9. OCLC 49611149.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Politiek&oldid=2585201"