Gaan na inhoud

Potjomkindorp

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Danksy ’n nuut geverfde fasade lyk dié brouery in Kolín, Tsjeggië, van voor af of dit herbou is, hoewel die res steeds vervalle is.

’n Potjomkindorp of Potemkindorp (van die Russiese meervoud потёмкинские деревни; potjómkinskije derjéwni)[1] in politiek en ekonomie is enige konstruksie (letterlik of figuurlik) waarvan die enigste doel is om ’n uiterlike fasade voor te hou vir ’n land wat swaarkry met die doel om die bewoners te laat glo dit gaan eintlik beter met die land. Die term kom van stories oor vals "draagbare" dorpe wat deur Grigori Potjomkin laat bou is om sy minnares, keiserin Katharina die Grote, te beïndruk tydens ’n toer van die Krim in 1787.

Hoewel moderne historici meen die verhaal van hierdie vals draagbare dorpe is oordryf, is daar gerugte dat Potjomkin sulke dorpe aan die oewers van die Dnieperrivier laat oprig het om die Russiese keiserin te beïndruk; nadat sy verbygery het, is die strukture glo afgebreek en verder aan op die roete heropgerig asof dit ander dorpe was.

Oorsprong

[wysig | wysig bron]

Potjomkin was ’n minister en die minnaar van die Russiese keiserin Katharina II.[2] Ná die Russiese anneksasie van die Krim van die Ottomaanse Ryk het Potjomkin die streek se goewerneur geword. Die Krim is deur die oorlog verwoes en een van Potjomkin se reusetake was om die gebied weer op te bou en Russiese setlaars daarheen te lok.

In 1787, toe nog ’n oorlog tussen Rusland en die Ottomaanse Ryk dreig, het Katharina II saam met lede van haar hof en verskeie ambassadeurs ’n besoek sonder presedent aan die Krim gebring. Een doel was om Rusland se bondgenote voor die oorlog te beïndruk. Nog ’n doel was om haar met haar nuwe besittings vertroud te maak.[3] Om daarmee te help het Potjomkin glo "mobiele dorpe" aan die oewers van die Dnieper opgerig.[4] Sodra die boot met die keiserin en ambassadeurs gearriveer het, sou Potjomkin se manne, wat soos dorpenaars aangetrek was, in die dorp "intrek". Nadat die boot vertrek het, sou die dorp oornag afgebreek en verder stroomaf herbou word.[2]

Historiese akkuraatheid

[wysig | wysig bron]

Moderne historici is verdeeld oor die waarheid agter die storie van die Potjomkindorpe, en sommige skrywers glo dit word oordryf. Volgens Simon Sebag Montefiore, Potjomkin se grootste biograaf in Engels, is die verhaal van die uitspattige vals dorpe, kompleet met vure, om die keiserin en haar geselskap te bedrieg terwyl hulle snags na die ongerepte landskap kyk, grootliks fiktief.[5] Aleksandr Panchenko, ’n spesialis in 19de-eeuse Rusland, het oorspronklike korrespondensie en memoires bestudeer en tot die gevolgtrekking gekom dat die Potjomkindorpe ’n mite is. Hy skryf: "Gebaseer op bogenoemde moet ons tot die gevolgtrekking kom dat die mite van die 'Potjomkindorpe' werklik ’n mite is, en nie ’n gevestigde feit nie."[6] Hy skryf dat "Potjomkin wel bestaande stede en dorpe versier het, maar geen geheim daarvan gemaak het dat dit bloot ’n versiering was nie".[7]

Vanweë die noue verhouding tussen die keiserin en Potjomkin sou dit vir hom moeilik gewees het om haar te mislei. As dit dus ’n misleiding was, was dit dus eerder gerig op die buitelandse ambassadeurs.[8]

Hoewel "Potjomkindorp" die betekenis, veral in politiek, gekry het van enige vals konstruksie, letterlik of figuurlik, wat bedoel is om ’n onwenslike of moontlik skadelike situasie te verdoesel,[9] is dit moontlik dat die frase nie direk toegepas kan word op die destydse situasie op die Krim nie. Volgens sommige historici was party van die geboue werklik, terwyl ander gebou is om te wys hoe die streek in die nabye toekoms kan lyk. Hulle glo ten minste Katharina, en dalk ook haar buitelandse besoekers, het geweet wat die waarheid is. Volgens dié historici was die gerugte van misleiding ’n beswadderingsveldtog teen Potjomkin.[10][11]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Van Russiese oorsprong: Potemkinskie derevni". Russiapedia. Besoek op 31 Mei 2017.
  2. ↑ 2,0 2,1 Norman Davies (30 September 2010). Europe: A History. Random House. pp. 658–. ISBN 978-1-4070-9179-2.
  3. ↑ Griffiths, David (2003). "Catherine II Discovers the Crimea". Jahrbücher für Geschichte Osteuropas. 56 (3): 339–348. JSTOR 41052102.
  4. ↑ Tharoor, Ishaan (6 Augustus 2010). "Top 10 Weird Government Secrets". Time. ISSN 0040-781X. Besoek op 1 September 2017.
  5. ↑ "Did 'Potemkin villages' really exist?". The Straight Dope. 14 November 2003.
  6. ↑ Aleksandr Panchenko, "Potyomkin villages as a cultural myth", (Russies) in Panchenko, O russkoi istorii i kul´ture (Sint Petersburg, Azboeka, 2000), 416. "В связи с вышесказанным должно сделать заключение, что миф о «потемкинских деревнях» – именно миф, а не достоверно установленный факт."
  7. ↑ Aleksandr Panchenko, "Potemkinskie derevni' kak kul´turnyi mif", in Panchenko, O russkoi istorii i kul´ture (Sint Petersburg, Azboeka, 2000), 416. "Потемкин действительно декорировал города и селения, но никогда не скрывал, что это декорации."
  8. ↑ Davies, Norman. Europe: A history, Londen, Pimlico, 1997, p. 658.
  9. ↑ Joseph A. Maxwell (8 Junie 2012). Qualitative Research Design: An Interactive Approach. SAGE Publications. pp. 139–. ISBN 978-1-4522-8583-2.
  10. ↑ "The Straight Dope: Did "Potemkin villages" really exist?". 14 November 2003. Besoek op 5 Junie 2016.
  11. ↑ Kulke, Ulli (28 Februarie 2011). "Katharina die Grosse: An Fürst Potemkin war alles echt. Auch die Dörfer" [Alles was eg aan Potjomkin. Ook die dorpe]. Die Welt (in Duits).

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Potjomkindorp&oldid=2428077"