Sloep

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Jump to navigation Jump to search
'n Sloep met groot- of agterseil (A) en voorseil (B)
Die verskeidenheid seilskepe, waarna as sloepe verwys word, is vir die leek soms verwarrend. Naas die klein seilboot met een mas was daar ook 'n verskeidenheid seilskepe met twee of drie maste wat as oorlogskepe (sloops-of-war) ontwerp is. Die Bermuda-sloep Spirit of Bermuda is in 2006 as 'n namaaksel van 'n oorspronklike Britse oorlogskip, 'n sloop-of-war, in die Verenigde State gebou. Dit dien as opleidingskip vir die Bermuda Sloop Foundation in Hamilton, Bermuda-eilande

Die term sloep (Engels: sloop, Nederlands: sloep, Nederduits: Schlup) verwys tans meestal na klein seilbote (jagte) vir watersportdoeleindes in kuswaters, met 'n enkele mas en 'n langsskeepseil (voor- en agterseil).[1][2][3] Omdat sloepe danksy hul hoë maste en driehoekige seile baie vinnig windop kan seil, was hulle 'n gewilde bootstipe vir seerowers in die Karibiese See wat ná 'n aanval vinnig moes vlug.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Die etimologie en ontwikkelingsgeskiedenis van sloepe is ingewikkeld, onder meer omdat seelui bote en skepe voor die 19de eeu meestal volgens die vorm van hul romp, en juis nie soos vandag volgens die seilplan of tuigasie nie, geklassifiseer het. Die term is afgelei van die 16de eeuse Nederlandse sloep wat na oop roeibote verwys het wat vroeër op die dek van 'n groter skepe geplaas is.[4] Hulle was ingerig as landings- of reddingsbote. Hoe groter skepe gebou is, hoe groter is ook sloepe ontwerp om uiteindelik van een of twee maste en 'n verskeidenheid seile voorsien te word. Geleidelik het sloepe tot belangrike seilbote vir gebruik in Nederlandse kuswaters of op binnelandse waterliggame ontwikkel. Hulle is meestal van 'n voor- en hoofseil voorsien.

Die Nederlandse sloep-ontwerp het kort voor lank ook ingang tot die skeepsboubedryf in ander Europese Noord- en Oosseelande gevind, waarby 'n gaffelseil as hoofseil gedien het. In Engeland is hulle veral as visserybote en vir kommersiële vaarte langs die kus ingespan waar hulle steenkool, graan en ander binnelandse handelsgoedere vervoer het. Nogtans kon hulle ook die oseane bevaar. So is houtvragte op die transatlantiese roete tussen Noord-Amerika en die Britse Eilande in die vroeë 18de eeu hoofsaaklik op sloepe vervoer.

As vragbote was Engelse sloepe nog tot in die 1920's in gebruik; soos op die riviere Humber en Trent en die netwerk van waterweë waarmee hulle verbind is. Na sloepe is op hierdie waterwegstelsel as keels verwys; hulle kon sowat 100 ton vrag vervoer. Met wenasse as tegniese hulpmiddels kon hul bemanning beperk bly tot twee seelui wat ook op die boot gehuisves is. Keels is op klein skeepswerwe dwarsoor Lincolnshire en East Yorkshitre gebou - gewoonlik van hout, in enkele gevalle ook van yster of staal.[5]

Teen die einde van die 19de eeu is op die basis van keels sogenaamde Humber-sloepe (Humber sloops) ontwikkel; hulle is by die besonderhede van die laer rivierloop van die Humber en sy monding aangepas as beter navigeerbare, vinnige handelskepe. Hulle het nouliks kanale bevaar en was sodoende ook nie aan enige beperkinge onderworpe nie. So kon hulle vragte van 160 ton vervoer. Die bemanning van hierdie houtskepe het uit twee mans en 'n seun bestaan wat ook op die boot se agterste gedeelte gehuisves is; soms het 'n hele gesin werk op die boot gevind en daarop gewoon.

Bermuda-sloepe[wysig | wysig bron]

Die sogenaamde Bermuda-sloepe is in die vroeë 17de eeu as 'n innovatiewe bootstipe op die Bermuda-eilande ontwikkel. Bermuda rigs, soos dit in Engels bekend staan, is in die 18de eeu gewoonlik van sederhout gemaak en was gewild as vinnige en duursame bote. Hulle sou later as basis dien vir die ontwerp van moderne seiljagte.

Bermuda-sloepe is daarnaas verder ontwikkel tot seilskepe met twee of meerdere maste, soos die Koninklike Britse Vloot (Royal Navy) en Amerikaanse Vloot se sloops-of-war ('n vakterm wat in die 18de eeu gebruiklik geword het). Vergelykbare Franse oorlogskepe word corvettes genoem.[6] Gevorderde sloops-of-war is in die 19de eeu - as sogenaamde screw sloops - naas hul seile ook van 'n skroef voorsien, so was die Gekonfedereerde State se CSS Alabama 'n gevreesde aanvalskip gedurende die Amerikaanse Burgeroorlog wat 'n sestigtal vyandelike skepe gekaap of gesink het.[7]

Klassifikasie[wysig | wysig bron]

Tans verwys die term dikwels na die seilplan of tuigasie van 'n seilboot of -skip; dit word sodoende vir klassifikasiedoeleindes gebruik. In die Britse Vloot was die klassifikasie as sloop (oorlogskepe met meerdere maste) nog tot die einde van die Tweede Wêreldoorlog gebruiklik - aanvanklik as term vir seilskepe. Die term is later heringevoer vir moderne oorlogskepe. So was sloops gedurende die twee wêreldoorloë meestal kleiner oorlogskepe wat skeepskonvooie beskerm het.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ American Sailing Association: What’s in a Rig? The Sloop. Besoek op 13 September 2020
  2. ↑ Treffpunkt-Ostsee.de: Segelschiffe - Slup, Schlup, eng. Sloop. Besoek op 13 September 2020
  3. ↑ Segeln360.de: Einmastige Yacht mit zwei Hauptsegeln: Die Slup. Besoek op 13 September 2020
  4. ↑ John Leather: The Gaff Rig Handbook. History | Design | Techniques | Development. Second edition (reprinted). London: Adlard Coles Nautical 2012, bl. 78
  5. ↑ Leather (2012), bl. 79
  6. ↑ Ian McLaughlan: The Sloop of War: 1650–1763. Barnsley, South Yorkshire: Seaforth Publishing 2014, bl. 6
  7. ↑ American Battlefield Trust: Ships of the Civil War. Besoek op 13 September 2020

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Die sloep as Karibiese seerowerskip
Humber-sloepe
Media
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Sloep&oldid=2268234"