Vasco da Gama

Vasco da Gama
Geboorte	1469; Sines, Portugal
Afsterwe	24 Desember 1524; Cochin, Indië

Vasco da Gama (1469 - 1524) was 'n Portugese ontdekkingsreisiger en die leier van die eerste ekspedisie van Portugal na Indië.

Min is oor sy jeug en vroeë volwassenheid bekend, maar daar word aanvaar dat Vasco da Gama as jong man sterrekunde, wiskunde en navigasie geleer het. In 1492 is hy deur koning Johan II van Portugal as seeoffisier aangestel en gestuur om Franse skepe langs die kus van skepe gevange te neem: 'n taak wat hy vinnig en effektief uitgevoer het. 'n Paar jaar later, in 1479, word Da Gama die eerste persoon om 'n seevaart van Europa na Indië te voltooi (hy het in 1499 voet aan wal in Indië gesit). In dié tyd was die grootste deel van die roete reeds bekend: Diogo Cão het in 1484 tot Namibië gevaar en Bartolomeus Dias in 1488 tot Suid-Afrika. Diego de Covilhão het die Indiese Oseaan bestudeer, 'n gebied wat ook aan die Arabiere bekend was. Da Gama was egter die eerste Europeër wat die tog suksesvol afgelê het.

Da Gama het met 'n vloot van vier skepe en 170 man die hawe van Lissabon verlaat en 'n gevestigde roete tot by Sierra Leone gevolg. Vanaf Sierra Leone moes Da Gama die Atlantiese Oseaan in 'n suidwaartse rigting oorsteek. Om windstilte en die slegte weer langs die kus van Afrika te vermy, het hy hierdie afwaartse tog met 'n draai gemaak, soveel so, dat hy met tye waarskynlik nader aan Suid-Amerika as Afrika was. Vir meer as drie maande het die skepe meer as 9500 km geseil sonder dat hulle enige land gewaar het. Dit was eers weer op 4 November 1497 dat hulle die anker by die kus van Afrika uitgegooi het. Hulle het om die suidpunt van Afrika geseil en teen 16 Desember het hulle Groot-Visrivier bereik, die punt waar Bartolomeus Dias omgedraai het. Die naderende Kersfees het daartoe aanleiding gegee dat Da Gama en sy bemanning die kusgebied waar hulle was "Natal" gedoop het, 'n Portugese verwysing na die geboorte van Christus. Daarna het hy die ooskus van Afrika noordwaarts tot by Malindi in Kenia gevolg.

In Malindi het Da Gama daarin geslaag om 'n gesoute gids te vind, wat sy skepe na die stad Kalikoet in Indië geloods het. Daar het hy probeer om handel te dryf, maar 'n gebrek aan handelsgoedere en teëwerking van Arabiese handelaars (wat voor die Europeërs daar begin handel dryf het), het dit moeilik gemaak. Desondanks het hy daarin geslaag om van die plaaslike heerser, die "samoryn" 'n uitnodiging tot handelsbetrekkinge te kry.

Da Gama se eerste vaart na Indië word hier uitgebeeld (die swart roete)

In 1502 het Da Gama 'n tweede reis na Indië gemaak (die derde Portugese reis na Indië, Pedro Álvares Cabral het intussen ook 'n ekspedisie daarheen gelei). Met sy aankoms in Indië het Da Gama uitgevind dat die Portugese wat hy met sy eerste reis by die handelspos agtergelaat het, vermoor is. Na nóg verdere teëstand van die plaaslike bevolking, het Da Gama Kalikoet bombardeer en geseil na Cochin, 'n destydse klein koninkryk wat in kompetisie met Kalikoet was. Daar is Da Gama hartlik ontvang en het hy met goud en sy na Europa teruggekeer. 'n Ontstoke Da Gama het al die Arabiese en Indiese skepe wat sy weg gekruis het gebombardeer en geplunder.

In 1524 is Da Gama 'n derde keer na Indië gestuur Indië gestuur, waar daar intussen 'n Portugese kolonie gevestig is. Hy het opdrag gehad om korrupsie daar te bestry, maar het 'n paar maande na sy aankoms in Cochin aan 'n siekte gesterf. Hy is aanvanklik daar begrawe, maar sy stoflike oorskot is in 1539 na Portugal teruggeneem en weereens begrawe in Vidigueira.