Tubuai
Tubuai-eiland (ook Tubuaʻi of Tupuaʻi) is die hoofeiland van die Austraaleilandegroep, geleë 640 km suid van Tahiti. Benewens Tubuai sluit die groep eilande Rimatara, Rurutu, Raivavae, Rapa en die onbewoonde Îles Maria in. Hulle is deel van die Australeilande in die verre suidweste van Frans-Polinesië in die suidelike Stille Oseaan. Tubuai-eiland onderhou 'n bevolking van 2 217 mense op 45 km² land.[1][2] As gevolg van sy suidelike posisie, het Tubuai opvallend koeler weer as Tahiti.[3]
Die eiland word omring deur 'n strandmeer wat gevorm word deur 'n omringende koraalrif. 'n Breek in die rif wat deurgang vir skepe moontlik maak, is aan die noordekant van die eiland geleë.[3] Tubuai het twee lawa-koepels, met sy hoogste punt, berg Taita'a, wat 422 meter hoog is.[4] Ses of sewe eilandjies of motus lê langs die rifrand wat die eiland omring. Dit is in die laat 1700's beskryf as 'n oorvloed van toabome (Casuarina equisetifolia), wat die inheemse mense gebruik het in huisbou en om oorlogsstokke en spiese te maak as gevolg van die hout se digtheid.[5][6]
Die mense van Tubuai het voorheen Austral gepraat, maar dit is vervang deur die naverwante Tahitiaans.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Vroeë Polinesië[wysig | wysig bron]
Die eiland is bewoon sedert ten minste 1215 vC.[7] In die antieke verlede is 'n pad gebou wat die eiland omsingel het. Daar bestaan vandag op die eiland die klipruïnes van 'n "groot aantal strukture, huisplatforms, marae-komplekse en begraafplase ..."[8] Volgens David Stanley se South Pacific Handbook:
"Die Australeilande was een van die groot kunsareas van die Stille Oseaan, wat vandag in baie museums verteenwoordig word. Die bekendste artefakte is lang haaiveldromme, houtbakke, vliegwaaiers en tapa-lap."[3]
Aankoms van Bounty-muiters[wysig | wysig bron]
Tubuai is die eerste keer deur Europeërs gesien toe dit in 1777 deur James Cook gekarteer is, hoewel sy bemaning nie aan land gegaan het nie. Cook het die eiland se naam, "Toobouai", ontdek van die inboorlinge wat sy skip in hul kano's omsingel het; 'n Tahitiaan genaamd Omai, wat deel was van Cook se groep, het vertaal.[9]
Die volgende Europeërs wat aangekom het, was die muiters van HMS Bounty in 1789. Muiter Fletcher Christian, op soek na 'n eiland om permanent weg te kruip, het William Bligh se kaarte en seekaarte "bestudeer" en op Tubuai besluit.[9]
Met aankoms by Tubuai het 'n konflik ontstaan terwyl die muiters nog op hul skip was en verskeie eilandbewoners is in hul kano's dood. Die plek van hierdie gebeurtenis in die strandmeer aan die noordekant van die eiland word Baie Sanglant "Bloedbaai" genoem.[4]
Muiter James Morrison[10] het geskryf: "Die eiland is vol inwoners vir sy grootte en kan 3000 siele bevat."[5] Na slegs tien dae op die eiland het die muiters na Tahiti gevaar om vroue en vee te kry waarin hulle was slegs nominaal suksesvol.[9] Toe hulle teruggekeer het na Tubuai, het hulle 'n fort op die noordoostelike deel van die eiland by Ta'ahueia gebou, beman met kanonne en draaikanon wat hulle Fort George genoem het. Die muiterleier, Fletcher Christian, het geweet dat die vestiging op Tahiti sekerlik die muiters se uiteindelike ontdekking en arrestasie sou beteken, so alhoewel hy as indringers beskou is, was Christian huiwerig om permanente vestiging op Tubuai as onuitvoerbaar te beskou.[6]
Christian het verkies om diplomasie met verloop van tyd te gebruik om uiteindelik vrouens te kry, maar baie van die ander muiters het daarop aangedring om strooptogte te doen om vroue met geweld te neem.[6]
Die eilandbewoners van Tubuai wou nie toelaat dat hul vroue by die muiterskamp bly of dat hulle vroue kon word nie.[6] Hulle was ook nie geneig om kos te verhandel nie. Dit was nie lank nie of gewapende partye van muiters het begin om huise te verbrand en marae te ontheilig tydens skermutselings om vroue te bekom. Meer gevegte het gevolg en meer inboorlinge is gedood.[11] Een muiter, die swaar getatoeëerde Thomas Burkett (wat later in Engeland verhoor is en vir muitery opgehang is), is tydens een van die skermutselings deur een van die eilandbewoners in die sy met 'n spies verwond.[11][12][13]
Na slegs twee maande sedert hul eerste aankoms op Tubuai, het die muiters vir altyd vertrek.[3]
1800s[wysig | wysig bron]
Verhoogde kontak met Europeërs het ook meer blootstelling aan siektes beteken waarteen die eilandbewoners geen immuniteit gehad het nie. Dit was veral verwoestend vir die bevolking van Tubuai. Op 'n sekere stadium gedurende die 30 jaar vandat die muiters die eiland op 17 September 1789 verlaat het, en die vroeë 1820's toe verslae deur Christensendelinge begin aangeteken is, is die bevolking wat deur die muiter Morrison op 3000 geskat is, nou verminder tot nie meer as 300 mense nie.[14][15][16] Een Protestantse predikant het toe hy op 3 Januarie 1824 'n gemeente op Tubuai besoek het, geskryf dat verskeie eilandbewoners steeds aan 'n verwoestende siekte ly. Hy het die simptome beskryf en opgemerk dat etlike honderde binne die vorige vier jaar gesterf het.[14]
Geografie[wysig | wysig bron]
Tupua'i is net noord van die Steenbokskeerkring geleë. Die eiland is in die middel van die Austraaleilande, geleë 195 km van Ra'ivāvae, 210 km van Rurutu, 700 km van Rapa Iti en 640 km suid van Tahiti.
Dit bestaan uit twee voormalige stelle vulkaniese pieke op berg Taita'a (422 m) wat geskei word deur die kraag van Huahine (35 m). Sy oppervlakte is 45 vierkante kilometer, omring deur 'n groot strandmeer, die grootste van die Australeilande.
Die koraalrif wat dit omring, skep in werklikheid 'n strandmeer van 85 vierkante kilometer, 'n area byna dubbel dié van die eiland. Dit bereik soms 5 kilometer breed. Sy diepte is laag, wat lei tot 'n kenmerkende kleur van turkoois of jade. Vir 'n groot deel is die diepte daarvan ongeveer 6 meter. Dit kan egter tot 25 meter in sommige dele van die suidooste bereik. Die water word voortdurend aangevul via 'n taamlik sterk en redelik konstante seestroom, wat bydra tot die bewaring van die strandmeerhabitat en die gesondheid van die koraal in die rif. Die algemeen koeler water en tot onlangs baie lae besoedeling het ook gehelp om hierdie omgewing te onderhou.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Répartition de la population en Polynésie française en 2017 Geargiveer 21 November 2021 op Wayback Machine, Institut de la statistique de la Polynésie française
- ↑ Environnement marin des îles Australes, bl. 205
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 David Stanley (1985). South Pacific Handbook. David Stanley. pp. 116–. ISBN 978-0-918373-05-2. Besoek op 25 November 2011.
- ↑ 4,0 4,1 Celeste Brash (1 Mei 2009). Tahiti and French Polynesia. Lonely Planet. pp. 233–. ISBN 978-1-74104-316-7. Besoek op 27 November 2011.
- ↑ 5,0 5,1 "Detailed description of Toobouai by James Morrison". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 April 2016. Besoek op 28 Desember 2011.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 "Account by James Morrison: Narrative of events on Toobouai". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 April 2016. Besoek op 28 Desember 2011. Verwysingfout: Invalid
<ref>tag; name "Morrison Narrative" defined multiple times with different content - ↑ Hermann, Aymeric; Boltt, Robert; Conte, Eric (2015). "The Atiahara site revisited: An early coastal settlement in Tubuai (Austral Islands, French Polynesia)". Archaeology in Oceania. 51 (1). doi:10.1002/arco.5070.
- ↑ "Tubuai archaeology". Besoek op 28 Desember 2011.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Greg Dening (1 Maart 1994). Mr Bligh's Bad Language: Passion, Power and Theatre on the Bounty. Cambridge University Press. pp. 88–92. ISBN 978-0-521-46718-6. Besoek op 27 November 2011.
- ↑ "Description of James Morrison". Besoek op 2 Januarie 2012.
- ↑ 11,0 11,1 Caroline Alexander (1 Mei 2004). The Bounty: The True Story of the Mutiny on the Bounty. Penguin. pp. 13–14. ISBN 978-0-14-200469-2. Besoek op 27 November 2011.
- ↑ Dening pg. 36
- ↑ "Description of Burkett". Besoek op 28 Desember 2011.
- ↑ 14,0 14,1 Daniel Tyerman; George Bennet; London Missionary Society (1831). Journal of voyages and travels by the Rev. Daniel Tyerman and George Bennet, esq: Deputed from the London Missionary Society, to visit their various stations in the South sea islands, China, India, &c., between the years 1821 and 1829. Frederick Westley and A. H. Davis. pp. 75–. Besoek op 29 Desember 2011.
- ↑ Fragile Paradise: The Discovery of Fletcher Christian, Bounty Mutineer. 2005. p. 222. ISBN 978-1-59048-250-6.
- ↑ Hinz, Earl R.; Howard, Jim (2006). Landfalls of Paradise: Cruising Guide to the Pacific Islands. University of Hawaii Press. p. 108. ISBN 978-0-8248-3037-3.
