Katarakte van die Nyl
Die katarakte van die Nyl is vlak stroomversnellings in die Nylrivier, tussen Khartoem en Aswan, waar talle klein rotse en klippe bo die oppervlak van die water uitsteek. Dit bevat ook baie klein, klipperige eilandjies. Op sommige plekke word die versnellings gekenmerk deur witwater, terwyl die water op ander plekke gladder vloei, maar steeds vlak is.
Die ses katarakte
[wysig | wysig bron]Van noord na suid is die katarakte:
In Egipte:
- Die Eerste Katarak loop deur Aswan (24°04′41″N 32°52′41″O / 24.078°N 32.878°O). Sy vorige ligging is gekies vir die bou van die eerste dam wat in die Nyl gebou is.
In Soedan:
- Die Tweede Katarak (of Groot Katarak) was in Nubië en is nou onder die Nassermeer. (21°29′N 30°58′O / 21.48°N 30.97°O)
- Die Derde Katarak is by Tombos/Hannek. (19°46′N 30°22′O / 19.76°N 30.37°O)
- Die Vierde Katarak is in die Manasirwoestyn en lê sedert 2008 onder die reservoir van die Merowedam. (18°55′N 32°22′O / 18.91°N 32.36°O)
- Die Vyfde Katarak is naby die samevloei van die Nyl- en die Atbarahrivier. (17°40′37″N 33°58′12″O / 17.677°N 33.970°O)
- Die Sesde Katarak is waar die Nyl deur die Sabalukaplutoon loop, naby Bagrawiyah. (16°17′17″N 32°40′16″O / 16.288°N 32.671°O)
Beskrywing
[wysig | wysig bron]Die woord katarak kom van die Griekse woord καταρρέω ("om af te vloei"). Nie een van die Nyl se ses hoofkatarakte kan egter as watervalle beskou word nie – ook nie baie van die kleiner katarakte nie. Geoloë dui aan die gebied in Noord-Soedan is tektonies aktief en dié aktiwiteit is die rede vir die rivier se "jeugdige" kenmerke.[1]
Die opligting van die grond, die Nubiese Styging, het die loop van die rivier na die weste verskuif, terwyl dit vlak gebly en die katarakte gevorm het. Al word die rivierbodem deur erosie weggevreet, het die grond gestyg en dit hou dele van die rivier ontbloot. Dié kenmerkende eienskappe van die rivier tussen Aswan en Khartoem het daartoe gelei dat dié deel dikwels die Katarak-Nyl genoem word, terwyl die deel wat stroomaf loop soms die "Egiptiese" Nyl genoem word.
Die geologiese verskil tussen die twee dele is nogal groot. Noord van Aswan is die rivierbodem nie rotsagtig nie, maar bestaan dit hoofsaaklik uit sediment. Dit is ook geensins vlak nie. Daar word geglo[2] die bodem is voorheen tot verskeie duisende meter diep weggevreet. Dit het ’n groot canyon gevorm wat nou met sediment gevul is. ’n Deel hiervan kom van die Middellandse See.
Dele van die rivier wat gewoonlik nie per boot begaanbaar is nie, word wel vaarbaar tydens die vloedseisoen.
In antieke tye het Bo-Egipte van suid van die Nyldelta tot by die Eerste Katarak gestrek. Verder stroomop is die land beheer deur die Koninkryk Koesj, wat later (van 760 tot 656 v.C.) oor Antieke Egipte regeer het.
Galery
[wysig | wysig bron]-
Die Eerste Katarak -
Die Tweede Katarak in 1854 -
Die Derde Katarak -
Die Vierde Katarak -
Die Vyfde Katarak -
Die Sesde Katarak in 1908
.jpg)
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Thurmond, Allison K.; Stern, Robert J.; Abdelsalam, Mohamed G.; Nielsen, Kent C.; Abdeen, Mamdouh M.; Hinz, Emily (2004). "The Nubian Swell" (PDF). Journal of African Earth Sciences. 39 (3–5): 401–407. doi:10.1016/j.jafrearsci.2004.07.027. ISSN 1464-343X. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 25 Mei 2011. Besoek op 18 Maart 2020.
- ↑ Warren, John (2006). Evaporites:Sediments, Resources and Hydrocarbons. Berlin: Springer. p. 352. ISBN 3-540-26011-0.
Skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Katarakte van die Nyl.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
