Tyl Uilspieël
Tyl Uilspieël (Duitse uitspraak: [tɪl ˈʔɔʏlənˌʃpiːɡəl], Nederduits: Dyl Ulenspegel IFA: [dɪl ˈʔuːlnˌspeɪɡl̩]) is die protagonis van 'n Duitse pamflet gepubliseer in 1515 ('n eerste uitgawe van c. 1510/12 is gedeeltelik bewaar) met 'n moontlike agtergrond in vroeër Middelnederduitse volksoorlewering.
Uilspieël is 'n boorling van Brunswyk wie se indrukwekkende loopbaan hom na baie plekke neem in die Heilige Romeinse Ryk. Hy bak poetse op sy tydgenote, veral van die eskatologiese soort. Hy lewe in die eerste helfte van die 14de eeu, en in die finale hoofstukke van die pamflet word sy dood toegeskryf aan die Swart Dood (1350).
Sy van vertaal na "uilspieël", en die titel van die 1515 pamflet, sowel as sy beweerde grafsteen in Mölln, Sleeswyk-Holstein, vertoon die naam in rebus-skrif, deur 'n uil en 'n handspieël. Daar word beweer dat die naam in werklikheid 'n bedekte woordspeling is op 'n Lae Duits gesegde om "jou af te vee".[1]
Oorsprong en historisiteit[wysig | wysig bron]
Volgens die pamflet is Uilspieël rondom 1300 gebore in Kneitlingen naby Brunswyk. As 'n swerwer (Landfahrer), het hy gereis deur die Heilige Romeinse Ryk, veral die noorde van Duitsland, maar ook die Lae Lande, Bohemië, en Italië. Hy het in 1350 in Mölln, Sleeswyk-Holstein, naby Lübeck en Hamburg, van die Swart Dood gesterf.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Uit'n Midde-Lae duitse werkwoord ulen "te wis" en spegel "spieël", 'n term wat gebruik word in die sin van "boude, agter" (wat gebruik word in die jag jargon van die helder stert gebied van 'n gestippelde takbok); ul ' spegel sou dan 'n bedrag van'n imperatief "vee die gat!". Paulus Oppenheimer, "Inleiding" in: Tot Eulenspiegel. Sy Avonture. Routledge, 1991, p. LXIII.