Genetiese manipulasie: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Greenpeace bladsy gevind en met argiefbladsy vervang
Bladsy herskryf
Lyn 1: Lyn 1:
{{Mediese vrywaringsnota}}
{{Mediese vrywaringsnota}}
{{Kantbalk Genetika}}
{{Kantbalk Genetika}}
'''Genetiese manipulasie''', ook '''genetiese ingenieurswese''' of '''genetiese modifikasie''' genoem, is die direkte manipulasie van die gene van 'n organisme deur [[biotegnologie]]. Dit is 'n stel tegnologieë wat gebruik word om die [[gene]]tiese samestelling van [[sel]]le te verander, insluitend die oordrag van gene binne en oor [[spesie]]grense om verbeterde of nuwe organismes te produseer. Nuwe DNS word verkry deur die genetiese materiaal wat van belang is, met behulp van rekombinante DNS-metodes te isoleer en te kopieer, of deur die DNS kunsmatig te sintetiseer. 'n Konstruk word gewoonlik geskep en gebruik om hierdie DNS in die gasheerorganisme in te voeg. Die eerste rekombinante DNS-molekule is in 1972 deur Paul Berg gemaak deur DNS van die aapvirus SV40 met die lambda-virus te kombineer. Sowel as om gene in te voeg, kan die proses gebruik word om gene te verwyder, of "uit te klap". Die nuwe DNS kan willekeurig ingevoeg word, of op 'n spesifieke deel van die [[genoom]] gerig word.
'''Genetiese manipulasie''' of '''genetiese ingenieurswese''' omvat die wysiging en verandering van dier- en plantagtige organismes. Die gebruik van genetiese ingenieurswese is steeds, weens morele en etiese redes, in omstredenheid gehul. Alhoewel die proses en gebruik van molekulêre biologie groot potensiaal het om natuur en gesondheid te bevorder, is daar teenstanders wat glo dat dit lewe in 'n voorwerp verander wat beheer en manipuleer kan word soos mensdom dit wil hê. Een van die baie redes vir die gebruik van genetiese manipulasie is vir die oorlewing en verbeterde gesondheid van sekere plante en diere.


== Toepassings ==
== Morele en godsdienstige opinies ==
Genetiese ingenieurswese is op verskeie terreine toegepas, waaronder navorsing, medisyne, industriële biotegnologie en landbou. In navorsing word GGO's gebruik om geenfunksie en uitdrukking te bestudeer deur verlies aan funksie, toename in funksie, opsporing en ekspressie. Deur gene wat verantwoordelik is vir sekere toestande uit te slaan, is dit moontlik om diere-modelorganismes van menslike siektes te skep. Sowel as die vervaardiging van [[hormoon|hormone]], [[entstof|entstowwe]] en ander [[geneesmiddel]]s kan genetiese ingenieurswese genetiese siektes deur [[geneterapie]] genees. Dieselfde tegnieke wat gebruik word om medisyne te vervaardig, kan ook in industriële toepassings gebruik woord, soos die vervaardiging van [[ensiem]]e vir wasmiddel, kaas en ander produkte.
[[Greenpeace]] het verklaar dat genetiese ingenieurswese mense in staat stel om plante, diere en mikro-organismes te maak deur gene op 'n onnatuurlike manier te manipuleer. Teenstanders van die proses beskou dit as 'n risiko wat ander plante en diere te nadelig kan affekteer. Daar word geglo dat die verspreiding van sulke organismes in die natuur kan lei tot die besmetting van die natuurlike organismes en hulle negatief kan affekteer op 'n onsigbare en onbeheerbare manier. Volgens Greenpeace moet daar patente aan alle plante, diere en mense gereik word sowel as aan hulle gene en het hulle hul berig afgesluit deur te sê: "Lewe is nie 'n industriële kommoditeit nie."{{feit}}


== Geneties gemanipuleerde organisme ==
Daarteen het Pous Johannes Paulus ook sy opinie gelug deur te sê dat sulke metodes gebruik moet word vir die welsyn van die mensdom en nie vir die skepping van onnatuurlike organismes nie. Daarna het hy gesê: "God en God alleen is die skepper van lewe."{{feit}}
:''Hoofartikel: [[Geneties gemanipuleerde organisme]]''
Herbert Boyer<ref name="Boyer"/> en Stanley Cohen<ref name="ShawBio"/> het in 1973 die eerste geneties gemodifiseerde organisme gemaak, 'n bakterie wat weerstandig is teen die antibiotikum kanamisien. Die eerste geneties gemodifiseerde dier, 'n muis, is in 1974 geskep deur Rudolf Jaenisch,<ref name="MIT"/> en die eerste plant is in 1983 geproduseer. In 1994 is die Flavr Savr-tamatie<ref name="FS"/> vrygestel, die eerste gekommersialiseerde geneties gemodifiseerde voedsel. Die eerste geneties gemodifiseerde dier wat gekommersialiseer is, was die GloFish<ref name="GloFish"/> (2003) en die eerste geneties gemodifiseerde dier wat vir voedselgebruik goedgekeur is, was die AquAdvantage-salm<ref name="AA"/> in 2015.


== Metodes ==
'n Ander genetiese gemanipuleerde organisme wat vele klagtes ontvang het, is die gemanipuleerde mielies, MON863, wat sekere insekpeste afkeer. Nadat dit deur [[CRIIGEN]] by die [[Universiteit van Frankryk]]{{feit}} getoets is, is daar tekens van [[giftigheid]] gevind.<!---Nie heeltemal seker nie – oorspronklike teks was "is daar syne van giftigheid gevind-->{{feit}} Verskeie toetse was gedoen om vas te stel wat die newe-effekte was. Die toetse het onder ander nier- en lewerbeskadiging getoon, sowel as veranderinge in die hormone van die toetsmuise.
[[Lêer:Agrobacterium-tumefaciens.png|duimnael|''A. tumefaciens'' wat homself aan 'n wortelsel heg]]
Die skep van 'n GMO is 'n meerstapproses. Genetiese ingenieurs moet eers kies watter geen hulle in die organisme wil plaas. Dit word aangedryf deur die doel van die resulterende organisme en is gebou op vroeëre navorsing. Genetiese toetse kan uitgevoer word om moontlike gene te bepaal en dan verdere toetse wat gebruik word om die beste kandidate te identifiseer. Die ontwikkeling van tegnieke soos genoomvolgordetoetse het dit baie makliker gemaak om geskikte gene te vind. <ref name="KohKwon"/>


Die volgende stap is om die kandidaatgeen te isoleer. Die sel wat die geen bevat, word oopgemaak en die DNS word gesuiwer.<ref name="Nicholl"/> Die geen word geskei deur beperkingsensieme te gebruik om die DNS in fragmente op te sny<ref name="Alberts"/> of [[Polimerase kettingreaksiemetode|polimerase-kettingreaksie]] (PKR) om die geensegmente te vermenigvuldig.<ref name="Kaufman"/> Hierdie segmente kan dan deur gel-elektroforese onttrek word. As die gekose geen of die genoom van die skenkerorganisme goed bestudeer is, kan dit reeds vanaf 'n genetiese biblioteek toeganklik wees. As die DNS-volgorder bekend is, maar geen kopieë van die geen beskikbaar is nie, kan dit ook kunsmatig gesintetiseer word.<ref name="Liang"/> Sodra die geen geïsoleer is, word die geen in 'n plasmied geligereer wat dan in 'n bakterie geplaas word. Die plasmied word vermenigvuldig wanneer die bakterieë verdeel, en verseker dat onbeperkte kopieë van die geen beskikbaar is.<ref name="FAO"/>
== Bronne ==
* [https://web.archive.org/web/20170719233853/http://www.greenpeace.org/international/en/campaigns/agriculture/problem/genetic-engineering/ Greenpeace bladsy oor GM]
* http://www.rc.org"
* http://www.bioethics.com"
* http://www.bioengineering.com"


Voordat die geen in die teikenorganisme ingevoeg word, moet dit met ander genetiese elemente gekombineer word. Dit sluit in 'n promotor- en terminator-streek, wat transkripsie begin en beëindig. 'n Selekteerbare merkergeen word bygevoeg, wat in die meeste gevalle antibiotiese weerstand bied, sodat navorsers maklik kan bepaal watter selle suksesvol getransformeer is. Die geen kan ook op hierdie stadium verander word vir beter uitdrukking of effektiwiteit. Hierdie manipulasies word uitgevoer met behulp van rekombinante DNS-tegnieke, soos beperkingsvertering, ligasies en molekulêre [[kloning]].<ref name="Berg"/>
{{Normdata}}


Daar is 'n aantal tegnieke wat gebruik word om genetiese materiaal in die gasheergenoom in te voeg. Sommige bakterieë kan van self vreemde DNS opneem. Hierdie vermoë kan in ander bakterieë deur spanning veroorsaak word. Die geabsorbeerde DNS kan óf met die genoom integreer óf as buite-chromosomale DNS bestaan. DNS word gewoonlik met behulp van mikro-inspuiting in dierselle ingevoeg, waar dit direk in die kern van die sel ingespuit kan word, of deur middel van [[virus]]se.<ref name="Chen"/>

By plante word die DNS dikwels ingevoeg met behulp van bakteriële rekombinasie.<ref name="NCBI"/><ref name="Gelvin"/> Ander metodes sluit in biolisties, waar deeltjies van goud of wolfram met DNS bedek word en dan in jong plantselle geskiet word,<ref name="Graham"/> en elektroporasie, wat die gebruik van 'n elektriese skok behels om die selmembraan deurlaatbaar te maak vir plasmied-DNS.<ref name="Darbani"/>

Aangesien slegs 'n enkele [[sel]] met genetiese materiaal getransformeer word, moet die organisme uit daardie enkele sel hergenereer word. By plante word dit bewerkstellig deur weefselkultuur te gebruik.<ref name="Tuomela"/><ref name="Narayanaswamy"/> By diere is dit nodig om seker te maak dat die ingevoegde DNS in die embrioniese [[stamsel]]le teenwoordig is.<ref name="NCBI"/> Bakterië bestaan ​​uit 'n enkele sel en reproduseer klonaal, sodat wedergeboorte nie nodig is nie. Selekteerbare merkers word gebruik om transformeerde- van ongetransformeerde selle maklik te onderskei, en 'n aantal strategieë is ontwikkel om die merker van die volwasse transgeniese plant te verwyder.<ref name="Hohn"/>

Verdere toetse word gedoen om te bevestig dat 'n organisme die nuwe geen bevat.<ref name="Springer"/> Die teenwoordigheid van die geen waarborg nie dat dit op gepaste vlakke in die teikenweefsel uitgedruk sal word nie, sodat metodes wat die geenprodukte ([[RNS]] en proteïen) soek en meet, ook gebruik word.<ref name="Deepak"/>

Die nuwe genetiese materiaal kan willekeurig in die gasheergenoom ingevoeg word of op 'n spesifieke plek geteiken word deur tegnieke soos TALEN en CRISPR / Cas9 te gebruik.<ref name="Christian"/><ref name="Li"/><ref name="Esvelt"/><ref name="Tan"/>

== Kontroversie ==
Kritici, soos [[Greenpeace]],<ref name="Greenpeace"/> het op verskeie gronde beswaar gemaak teen die gebruik van genetiese ingenieurswese, insluitend etiese, ekologiese en ekonomiese probleme. Baie van hierdie probleme behels GG-gewasse of voedsel wat daaruit geproduseer word, of dit veilig is en watter uitwerking dit op die omgewing sal hê. Hierdie kontroversies het gelei tot hofsake, internasionale handelsgeskille en protesoptogte en tot beperkende regulering van kommersiële produkte in sommige lande.<ref name="Sheldon"/>

Beskuldigings dat wetenskaplikes 'God speel' en ander godsdienstige kwessies, word van die begin af aan die tegnologie toegeskryf.<ref name="Dabrock"/> Ander etiese kwessies wat geopper word, is die patentering van lewe,<ref name="Brown"/> die gebruik van intellektuele eiendomsregte,<ref name="Zhou"/> die etikettering van produkte,<ref name="HuffPo"/><ref name="Miller"/> die beheer van die voedselvoorraad<ref name="Forbes"/> en objektiwiteit van die reguleringsproses.<ref name="Knight"/> Alhoewel daar twyfel geopper is,<ref name="Hakim"/> het die meeste studies bevind dat die groei van GG-gewasse voordelig vir die boere is.<ref name="Areal"/><ref name="Finger"/><ref name="Klumper"/>
Die "vloei" van gene tussen GG-gewasse en versoenbare plante, tesame met 'n toenemende gebruik van selektiewe onkruiddoders, kan die risiko vir die ontwikkeling van "super[[onkruid]]" verhoog.<ref name="Qiu"/> Ander omgewingsvraagstukke behels die potensiële impak op nie-teiken organismes in, insluitend grondmikrobes,<ref name="FAO2"/> en 'n toename in sekondêre en weerstandbiedende insekplae.<ref name="Dively"/><ref name="Qui2"/> Baie van die omgewingsimpakte op GG-gewasse kan baie jare neem om te begryp, en kom ook voort in die konvensionele landboupraktyke.<ref name="FAO2"/><ref name="Gilbert"/> Met die kommersialisering van geneties gemanipuleerde visse is daar kommer oor wat die gevolge vir die omgewing sal wees as hulle ontsnap.<ref name="Nature"/>

Daar is drie belangrikste kommer oor die veiligheid van geneties gemanipuleerde voedsel: of dit 'n allergiese reaksie kan veroorsaak; of die gene van die voedsel na menslike selle kan oordra; en of die gene wat nie vir menslike verbruik goedgekeur is nie, na ander gewasse kan strek.<ref name="WHO"/> Daar is 'n wetenskaplike konsensus<ref name="Nicolia"/><ref name="FAO3"/><ref name="Ronald"/> dat voedsel wat tans uit GG-gewasse beskikbaar is geen groter risiko vir menslike gesondheid inhou as konvensionele voedsel nie,<ref name="AAS"/><ref name="Europa"/><ref name="AMA"/><ref name="Gov"/><ref name="NAS"/> maar dat elke GG-voedsel voor die inleiding van geval tot geval getoets moet word.<ref name="WHO2"/><ref name="Haslberger"/> Nietemin, is die publiek baie minder geneig as wetenskaplikes om GG-voedsel as veilig te beskou.<ref name="Cary"/><ref name="Marris"/><ref name="CSEC"/><ref name="Scott"/>

== Sien ook ==
*[[GGO-samesweringsteorieë]]

== Verwysings ==
{{verwysings|30em|verwysings=
<ref name="AA">{{webaanhaling| url = http://www.fda.gov/downloads/AdvisoryCommittees/CommitteesMeetingMaterials/VeterinaryMedicineAdvisoryCommittee/UCM224762.pdf| titel = Inligtingspakket: AquAdvantage-salm| toegangsdatum= 18 September 2019| datum = 20 September 2010| formaat = PDF| uitgewer = Food and Drug Administration Center for Veterinary Medicine| taal = Engels}}</ref>

<ref name="AAS">{{webaanhaling|url=http://www.aaas.org/sites/default/files/AAAS_GM_statement.pdf|titel=Verklaring deur die AAAS-direksie oor etikettering van geneties gemodifiseerde voedsel|datum=20 Oktober 2012|uitgewer=American Association for the Advancement of Science| taal=Engels|toegangsdatum=8 Februarie 2016}}</ref>

<ref name="Alberts">{{cite book |vauthors=Alberts B, Johnson A, Lewis J, etal |title= Isoleer, kloneer en bepaling van die volgorde van DNS.|edition= 4th |location=New York|publisher=Garland Science|year= 2002 |chapter-url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK26837/|chapter=8| language=Engels}}</ref>

<ref name="AMA">{{webaanhaling|url=https://www.isaaa.org/kc/Publications/htm/articles/Position/ama.htm| titel=AMA-verslag oor geneties gemodifiseerde gewasse en voedsel | datum=Januarie 2001| uitgewer=American Medical Association| toegangsdatum=19 Maart 2016| argiefurl= https://web.archive.org/web/20120907023039/http://www.ama-assn.org/resources/doc/csaph/a12-csaph2-bioengineeredfoods.pdf |argiefdatum=7 September 2012| taal=Engels}}
</ref>

<ref name="Areal">{{Cite journal| vauthors = Areal FJ, Riesgo L, Rodríguez-Cerezo E |date=2013-02-01|title=Ekonomiese en agronomiese impak van gekommersialiseerde GG-gewasse: 'n meta-analise|journal=The Journal of Agricultural Science|volume=151|issue=1|pages=7–33|doi=10.1017/S0021859612000111 |language=Engels}}</ref>

<ref name="Berg">{{cite journal | last = Berg|first=P | coauthors=Mertz, JE | title = Persoonlike besinning oor die ontstaan en ontstaan van rekombinante DNS-tegnologie | journal = Genetics | volume = 184 | issue = 1 | pages = 9–17 | date = Januarie 2010 | pmid = 20061565 | pmc = 2815933 | doi = 10.1534/genetics.109.112144 | language=Engels}}</ref>

<ref name="Boyer">{{cite news| url=http://content.time.com/time/covers/0,16641,19810309,00.html| title=Die pioniers van molekulêre biologie: Herb Boyer| publisher=Time Magazine, March 9, 1981 cover of TIME| date=9 Februarie 2002| accessdate=7 Mei 2019 | language=Engels}}</ref>

<ref name="Brown">{{cite journal | vauthors = Brown C | title = Die patentering van die lewe: geneties veranderde muise is 'n uitvinding, verklaar die hof | journal = CMAJ | volume = 163 | issue = 7 | pages = 867–8 | date = Oktober 2000 | pmid = 11033718 | pmc = 80518 | language=Engels}}</ref>

<ref name="Cary">{{webaanhaling |eerste=Cary |laaste=Funk | mede-outeurs=Rainie, Lee|url= http://www.pewinternet.org/2015/01/29/public-and-scientists-views-on-science-and-society/ |titel=Openbare en wetenskaplikes se sienings oor wetenskap en samelewing |datum=29 Januarie 2015| uitgewer=Pew Research Center| toegangsdatum=24 Februarie 2016| taal=Engels}}</ref>

<ref name="Chen">{{cite journal | last = Chen |first=I| coauthors= Dubnau, D | title = DNS opname tydens bakteriële transformasie | journal = Nature Reviews. Microbiology | volume = 2 | issue = 3 | pages = 241–9 | date = Maart 2004 | pmid = 15083159 | doi = 10.1038/nrmicro844 | language=Engels}}</ref>

<ref name="Christian">{{cite journal | last= Christian| first=M| coauthors=Cermak, T; Doyle, EL; Schmidt, C; Zhang, F; Hummel, A; Bogdanove, AJ; Voytas, DF | title = Gerig op dubbelstring-breuke van DNS met TAL effekternuklease | journal = Genetics | volume = 186 | issue = 2 | pages = 757–61 | date = Oktober 2010 | pmid = 20660643 | pmc = 2942870 | doi = 10.1534/genetics.110.120717 |language=Engels}}</ref>

<ref name="CSEC">{{webaanhaling|url=http://csec.lancs.ac.uk/archive/pabe/docs/pabe_finalreport.doc|titel=Openbare persepsies van landboubiotegnologieë in Europa |date=Desember 2001|uitgewer=Commission of European Communities|author=Final Report of the PABE research project|toegangsdatum=24 Februarie 2016| taal=Engels}}</ref>

<ref name="Dabrock">{{cite journal | vauthors = Dabrock P | title = Speel God? Sintetiese biologie as 'n teologiese en etiese uitdaging | journal = Systems and Synthetic Biology | volume = 3 | issue = 1–4 | pages = 47–54 | date = Desember 2009 | pmid = 19816799 | pmc = 2759421 | doi = 10.1007/s11693-009-9028-5 |language=Engels}}</ref>

<ref name="Darbani">{{cite journal| title=DNS-Afleweringsmetodes om transgeniese plante te produseer| journal=Biotechnology(Faisalabad) |volume=7 |issue=3 |pages=385–402 | last=Darbani, B | coauthors=Farajnia, S; Toorchi, M; Zakerbostanabad, S; Noeparvar, S; Stewart C.N.year=2010|publisher=Science Alert|doi=10.3923/biotech.2008.385.402 | language=Engels }}</ref>

<ref name="Deepak">{{cite journal | last = Deepak | first=S | coauthors=Kottapalli, K; Rakwal, R; Oros, G; Rangappa, K; Iwahashi, H; Masuo, Y; Agrawal, G | title = Revolusionerende opsporing en uitdrukking analise van gene | journal = Current Genomics | volume = 8 | issue = 4 | pages = 234–51 | date = Junie 2007 | pmid = 18645596 | pmc = 2430684 | doi = 10.2174/138920207781386960 |language=Engels}}</ref>

<ref name="Dively">{{cite journal | vauthors = Dively GP, Venugopal PD, Finkenbinder C | title = Veldevolueerde weerstand in koringoorwurm teen CRY-proteïene, uitgedruk deur transgeniese suikermielies | journal = PLOS ONE | volume = 11 | issue = 12 | pages = e0169115 | date = 2016-12-30 | pmid = 28036388 | pmc = 5201267 | doi = 10.1371/journal.pone.0169115 | bibcode = 2016PLoSO..1169115D |language=Engels}}</ref>

<ref name="Esvelt">{{cite journal | last = Esvelt| first=KM| coauthors=Wang, HH | title = Genoom-skaalingenieurswese vir stelsels en sintetiese biologie | journal = Molecular Systems Biology | volume = 9 | issue = | pages = 641 | year = 2013 | pmid = 23340847 | pmc = 3564264 | doi = 10.1038/msb.2012.66 |language=Engels}}</ref>

<ref name="Europa">{{Cite book|url=http://ec.europa.eu/research/biosociety/pdf/a_decade_of_eu-funded_gmo_research.pdf|title='n Dekade van EU-befondsde GGO-navorsing (2001–2010)|date=2010|publisher=Directorate-General for Research and Innovation. Biotechnologies, Agriculture, Food. European Commission, European Union.|doi=10.2777/97784|isbn=978-92-79-16344-9|access-date=8 Februarie 2016|language=Engels}}</ref>

<ref name="FAO">{{webaanhaling |url=http://www.fao.org/docrep/006/y4955e/y4955e06.htm| titel=5. Die proses van genetiese modifikasie |werk=www.fao.org |toegangsdatum=29 April 2017| taal=Engels}}</ref>

<ref name="FAO2">{{webaanhaling |url= http://www.fao.org/docrep/003/X9602E/x9602e07.htm |titel=GGO's en die omgewing |werk=www.fao.org|toegangsdatum=5 Mei 2017 | taal=Engels}}</ref>

<ref name="FAO3">{{webaanhaling|url=http://www.fao.org/docrep/006/Y5160E/y5160e10.htm#P3_1651The |titel=Toestand van voedsel en landbou 2003–2004. Landboubiotegnologie: voldoen aan die behoeftes van die armes. Gesondheids- en omgewingsimpakte van transgeniese gewasse|uitgewer=Food and Agriculture Organization of the United Nations|language=Engels|toegangsdatum=8 Februarie 2016| taal=Engels}}</ref>

<ref name="Finger">{{Cite journal |last=Finger |first=Robert |last2=El Benni |first2=Nadja |last3=Kaphengst |first3=Timo |last4=Evans |first4=Clive |last5=Herbert |first5=Sophie |last6=Lehmann |first6=Bernard |last7=Morse |first7=Stephen |last8=Stupak |first8=Nataliya| name-list-format = vanc |date=2011-05-10|title='n Meta-analise oor koste op die plaasvlak en voordele van GG-gewasse |journal=Sustainability|volume=3|issue=5|pages=743–62|doi=10.3390/su3050743|url=https://www.research-collection.ethz.ch/bitstream/20.500.11850/42242/1/sustainability-03-00743.pdf |language=Engels}}</ref>

<ref name="Forbes">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevensavage/2015/06/26/who-controls-the-food-supply/#449914fe2f9d|title=Wie beheer die voedselvoorraad?|last=Savage|first=Steven| name-list-format = vanc |work=Forbes|access-date=5 Mei 2017 | language=Engels}}</ref>

<ref name="FS">{{webaanhaling| url = http://www.accessexcellence.org/RC/AB/BA/Flavr_Savr_Arrives.php| titel = Die Flavr Savr arriveer| toegangsdatum= 18 September 2019| laaste= Stone| eerste= Brad| taal = Engels| argiefurl = https://web.archive.org/web/20080514015114/http://www.accessexcellence.org/RC/AB/BA/Flavr_Savr_Arrives.php| argiefdatum = 14 Mei 2008}}</ref>

<ref name="Gelvin">{{cite journal | last = Gelvin | first=SB | title = Agrobacterium-bemiddelde planttransformasie: die biologie agter die genestryd-instrument| journal = Microbiology and Molecular Biology Reviews | volume = 67 | issue = 1 | pages = 16–37, table of contents | date = Maart 2003 | pmid = 12626681 | pmc = 150518 | doi = 10.1128/MMBR.67.1.16-37.2003 |language=Engels}}</ref>

<ref name="Gilbert">{{cite journal | vauthors = Gilbert N | title = Gevallestudies: 'n harde blik op GG-gewasse | journal = Nature | volume = 497 | issue = 7447 | pages = 24–6 | date = Mei 2013 | pmid = 23636378 | doi = 10.1038/497024a | bibcode = 2013Natur.497...24G |language=Engels}}</ref>

<ref name="GloFish">{{webaanhaling| url = https://patentscope.wipo.int/search/en/detail.jsf?docId=WO2000049150| titel = Chimeriese genekonstruksie vir die opwekking van fluoresserende transgeniese siervis| toegangsdatum= 18 September 2019| werk = Published PCT Application WO2000049150| uitgewer = PATENTSCOPE| taal = Engels}}</ref>

<ref name="Gov">{{webaanhaling|url=https://www.loc.gov/law/help/restrictions-on-gmos/usa.php#Opinion|titel=Beperkings op geneties gemodifiseerde organismes: Verenigde State. Openbare en wetenskaplike mening| datum=9 Junie 2015| uitgewer=Library of Congress| toegangsdatum=8 Februarie 2016}}</ref>

<ref name="Graham">{{cite book |vauthors=Head G, Hull Roger H, Tzotzos George T |title=Geneties gemodifiseerde plante: die beoordeling van veiligheid en die bestuur van risiko |publisher=Academic Pr |location=London |year=2009 |page=244 |isbn=978-0-12-374106-6 |oclc= |doi= |access-date=| language=Engels}}</ref>

<ref name="Greenpeace">{{webaanhaling | titel=Genetiese Ingenieurswese | werk=Greenpeace International | datum=19 Julie 2017 | url=http://www.greenpeace.org/international/en/campaigns/agriculture/problem/genetic-engineering/ | argiefurl=https://web.archive.org/web/20170719233853/http://www.greenpeace.org/international/en/campaigns/agriculture/problem/genetic-engineering/ | argiefdatum=19 Julie 2017 | toegangsdatum=15 Oktober 2019| taal=Engels}}</ref>

<ref name="Hakim">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/10/30/business/gmo-promise-falls-short.html|title=Twyfel oor die beloofde oorvloed van geneties gemodifiseerde gewasse|last=Hakim|first=Danny| name-list-format = vanc |date=2016-10-29|work=The New York Times|access-date=5 Maart 2017|issn=0362-4331 |language=Engels}}</ref>

<ref name="Haslberger">{{cite journal | vauthors = Haslberger AG | title = Codex-riglyne vir GG-voedsel sluit die ontleding van onbedoelde effekte in | journal = Nature Biotechnology | volume = 21 | issue = 7 | pages = 739–41 | date = Julie 2003 | pmid = 12833088 | doi = 10.1038/nbt0703-739 | language=Engels }}</ref>

<ref name="Hohn">{{cite journal | last = Hohn| first= B| coauthors=Levy, AA; Puchta, H | title = Uitskakeling van seleksie-merkers van transgeniese plante | journal = Current Opinion in Biotechnology | volume = 12 | issue = 2 | pages = 139–43 | date = April 2001 | pmid = 11287227 | doi = 10.1016/S0958-1669(00)00188-9 |language=Engels}}</ref>

<ref name="HuffPo">{{webaanhaling|url=http://www.huffingtonpost.com/teen-vogue/why-the-new-gmo-foodlabel_b_9738698.html|titel=Waarom die nuwe GGO-wet op voedsel-etikettering so kontroversieel is| laste=Puckett|eerste=Lily |datum=20 April 2016|werk=Huffington Post|toegangsdatum=5 Mei 2017 | taal=Engels}}</ref>

<ref name="Kaufman">{{cite journal | last = Kaufman| first= RI| coauthors=Nixon, BT | title = Gebruik van PCR om gene te isoleer wat vir sigma54-afhanklike aktivators kodeer van verskillende bakterieë | journal = Journal of Bacteriology | volume = 178 | issue = 13 | pages = 3967–70 | date = Julie 1996 | pmid = 8682806 | pmc = 232662 | doi = 10.1128/jb.178.13.3967-3970.1996 |language=Engels }}</ref>

<ref name="Klumper">{{cite journal | vauthors = Klümper W, Qaim M | title = 'N Metaanalise van die gevolge van geneties gemanipuleerde gewasse | journal = PLOS ONE | volume = 9 | issue = 11 | pages = e111629 | date = 3 November 2014 | pmid = 25365303 | pmc = 4218791 | doi = 10.1371/journal.pone.0111629 | bibcode = 2014PLoSO...9k1629K |language=Engels}}</ref>

<ref name="Knight">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=jGD7CwAAQBAJ |title=Wetenskap, risiko en beleid |last=Knight|first=Andrew J.| name-list-format = vanc |date=14 April 2016|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-28081-1|location=|pages=156| language=Engels}}</ref>

<ref name="KohKwon">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=jWJ1CgAAQBAJ|title=Huidige tegnologieë in molekulêre plantteling: 'n Gidsboek vir molekulêre plantteling vir navorsers|last=Koh|first=Hee-Jong|last2=Kwon|first2=Suk-Yoon|last3=Thomson|first3=Michael |date=26 Augustus 2015|publisher=Springer|isbn=978-94-017-9996-6|location=|pages=242|language=Engels}}</ref>

<ref name="Li">{{cite journal | last = Li | first=T| coauthors=Huang, S; Jiang, WZ; Wright, D; Spalding, MH; Weeks, DP; Yang, B | title = TAL nucleases (TALNs): hybrid proteins composed of TAL effectors and FokI DNA-cleavage domain | journal = Nucleic Acids Research | volume = 39 | issue = 1 | pages = 359–72 | date = Januarie 2011 | pmid = 20699274 | pmc = 3017587 | doi = 10.1093/nar/gkq704 |language=Engels}}</ref>

<ref name="Liang">{{cite journal | last = Liang | first=J| coauthors= Luo, Y; Zhao, H | title = Sintetiese biologie: om sintese in biologie te plaas | journal = Wiley Interdisciplinary Reviews: Systems Biology and Medicine | volume = 3 | issue = 1 | pages = 7–20 | year = 2011 | pmid = 21064036 | pmc = 3057768 | doi = 10.1002/wsbm.104 | language=Engels}}</ref>

<ref name="Marris">{{cite journal | vauthors = Marris C | title = Openbare sienings oor GGO's: dekonstruksie van die mites. Belanghebbendes in die GGO-debat beskryf die openbare mening dikwels as irrasioneel. Maar verstaan hulle die publiek regtig? | journal = EMBO Reports | volume = 2 | issue = 7 | pages = 545–8 | date = Julie 2001 | pmid = 11463731 | pmc = 1083956 | doi = 10.1093/embo-reports/kve142 |language=Engels}}</ref>

<ref name="Miller">{{Cite news|url=http://www.latimes.com/opinion/op-ed/la-oe-0412-miller-gmo-labels-unscientific-20160412-story.html|title=GGO-voedseletikette is betekenisloos |last=Miller|first=Henry| name-list-format = vanc |date=12 April 2016|work=Los Angeles Times|access-date=5 Mei 2017|issn=0458-3035| language=Engels}}</ref>

<ref name="MIT">{{webaanhaling| url = http://wi.mit.edu/people/faculty/jaenisch| titel = Rudolf Jaenisch| toegangsdatum= 18 September 2019 | werk = Whitehead Institute| taal = Engels| argiefurl = https://web.archive.org/web/20121026043522/http://wi.mit.edu/people/faculty/jaenisch| argiefdatum = 26 Oktober 2012}}</ref>

<ref name="Narayanaswamy">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=-M4lR-pxqJMC|title=Plantsel- en weefselkultuur |last=Narayanaswamy |first=S. |date=1994 |publisher=Tata McGraw-Hill Education|isbn=978-0-07-460277-5|location=|pages=vi| language=Engels}}</ref>

<ref name="NAS">{{Cite book|url=http://www.nap.edu/read/23395/chapter/7#149|title=Geneties-ontwikkelde gewasse: ervarings en vooruitsigte|date=2016|publisher=The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (US)|page=149| access-date=19 May 2016|doi=10.17226/23395|pmid=28230933|isbn=978-0-309-43738-7|last1=National Academies Of Sciences|first1=Engineering|author2=Division on Earth Life Studies|author3=Board on Agriculture Natural Resources|author4=Committee on Genetically Engineered Crops: Past Experience Future Prospects| language=Engels}}</ref>

<ref name="Nature">{{webaanhaling|url=https://www.nature.com/scitable/blog/accumulating-glitches/are_gmo_fish_safe_for|titel=Is GMO-visse veilig vir die omgewing?|website=www.nature.com|toegangsdatum=2017-05-07|taal=Engels}}</ref>

<ref name="NCBI">{{Cite book|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK215771/|title=Metodes en meganismes vir genetiese manipulasie van plante, diere en mikroörganismes| author =National Research Council (US) Committee on Identifying and Assessing Unintended Effects of Genetically Engineered Foods on Human Health |date=1 Januarie 2004|publisher=National Academies Press (US)|language=Engels}}</ref>

<ref name="Nicolia">{{cite journal | vauthors = Nicolia A, Manzo A, Veronesi F, Rosellini D | title = 'n Oorsig van die afgelope tien jaar van geneties-ontwerpte gewasveiligheidsnavorsing | journal = Critical Reviews in Biotechnology | volume = 34 | issue = 1 | pages = 77–88 | date = Maart 2014 | pmid = 24041244 | doi = 10.3109/07388551.2013.823595 |language=Engels }}</ref>

<ref name="Nicholl">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=g1v6WMHVkTgC|title='n Inleiding tot genetiese ingenieurswese|last=Nicholl|first=Desmond S.T.|date=29 Mei 2008|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-47178-7|location=|pages=34|language=Engels}}</ref>

<ref name="Qiu">{{Cite journal|last=Qiu|first=Jane| name-list-format = vanc |title=Geneties gemodifiseerde gewasse dra voordele oor na onkruid in|url=http://www.nature.com/news/genetically-modified-crops-pass-benefits-to-weeds-1.13517|journal=Nature|doi=10.1038/nature.2013.13517|year=2013| language=Engels}}</ref>

<ref name="Qui2">{{Cite journal|last=Qiu|first=Jane|date=2010-05-13|title=Gebruik van GG-gewasse maak geringe plae 'n groot probleem |journal=Nature News |doi=10.1038/news.2010.242 |citeseerx=10.1.1.464.7885|language=Engels}}</ref>

<ref name="Ronald">{{cite journal | vauthors = Ronald P | title = Plantgenetika, volhoubare landbou en wêreldwye voedselsekerheid | journal = Genetics | volume = 188 | issue = 1 | pages = 11–20 | date = Mei 2011 | pmid = 21546547 | pmc = 3120150 | doi = 10.1534/genetics.111.128553 |language=Engels }}</ref>

<ref name="Scott">{{cite journal | vauthors = Scott SE, Inbar Y, Rozin P | title = Bewyse vir absolute morele opposisie teen geneties gemodifiseerde voedsel in die Verenigde State| journal = Perspectives on Psychological Science | volume = 11 | issue = 3 | pages = 315–24 | date = Mei 2016 | pmid = 27217243 | doi = 10.1177/1745691615621275 |language=Engels}}</ref>

<ref name="ShawBio">{{webaanhaling| url = http://www.shawprize.org/en/shaw.php?tmp=3&twoid=53&threeid=68&fourid=130&fiveid=11| titel = Stanley N Cohen| toegangsdatum= 18 September 2019| werk = Shaw Prize| taal = Engels| argiefurl = https://web.archive.org/web/20190918173942/http://www.shawprize.org/en/shaw.php?tmp=3&twoid=53&threeid=68&fourid=130&fiveid=11| argiefdatum = 18 September 2019}}</ref>

<ref name="Sheldon">{{Cite journal|last=Sheldon|first=Ian M.| name-list-format = vanc |date=1 Maart 2002|title=Regulering van biotegnologie: sal ons ooit GGO's 'vrylik' verhandel? |journal=European Review of Agricultural Economics|volume=29|issue=1|pages=155–76|doi=10.1093/erae/29.1.155|issn=0165-1587|citeseerx=10.1.1.596.7670| language=Engels}}</ref>

<ref name="Springer">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=aGkXFmqOcyIC| title=Genetiese ingenieurswese: Beginsels en metodes| last=Setlow| first=Jane K. | date=31 Oktober 2002 |publisher=Springer Science & Business Media| isbn=978-0-306-47280-0| location=|pages=109|language=Engels}}</ref>

<ref name="Tan">{{cite book |vauthors= Tan WS, Carlson DF, Walton MW, Fahrenkrug SC, Hackett PB | chapter = Presisie redigering van groot diere genome | volume = 80 | issue = | pages = 37–97 | year = 2012 | pmid = 23084873 | doi = 10.1016/B978-0-12-404742-6.00002-8 | isbn = 978-0-12-404742-6 | series = Vooruitgang in genetika | title = Vooruitgang in genetika Volume 80 |language=Engels}}</ref>

<ref name="Tuomela">{{cite journal | last = Tuomela |first=M | coauthors=Stanescu, I; Krohn, K | title = Valideringsoorsig van bio-analitiese metodes | journal = Gene Therapy | volume = 12 Suppl 1 | issue = S1 | pages = S131-8 | date = Oktober 2005 | pmid = 16231045 | doi = 10.1038/sj.gt.3302627 |language=Engels}}</ref>

<ref name="WHO">{{webaanhaling|url=http://www.who.int/foodsafety/areas_work/food-technology/faq-genetically-modified-food/en/|titel=Genetiese gemodifiseerde voedsel|website=World Health Organization|toegangsdatum=7 Mei 2017|taal=Engels}}</ref>

<ref name="WHO2">{{webaanhaling|url=http://www.who.int/foodsafety/areas_work/food-technology/faq-genetically-modified-food/en/|titel=Algemene vrae oor geneties gemanipuleerde voedsel|uitgewer=World Health Organization| toegangsdatum=8 Februarie 2016| taal=Engels}}</ref>

<ref name="Zhou">{{Cite news|url=http://sitn.hms.harvard.edu/flash/2015/the-patent-landscape-of-genetically-modified-organisms/|title=Die patente-landskap van geneties gemodifiseerde organismes |last=Zhou|first=Wen| name-list-format = vanc |date=10 Augustus 2015|work=Science in the News|access-date=5 Mei 2017| language=Engels}}</ref>

}}

{{normdata}}
[[Kategorie:Genetika]]
[[Kategorie:Genetika]]
[[Kategorie:Biotegnologie]]
[[Kategorie:Biotegnologie]]

Wysiging soos op 17:21, 15 Oktober 2019

 Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie.
Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word.
Deel van 'n reeks oor
Genetika
Inleiding tot die genetika
Geneties gemanipuleerde organismes
Geskiedenis en regulering
Prosese
Toepassings
Twispunte
s • b • w

Genetiese manipulasie, ook genetiese ingenieurswese of genetiese modifikasie genoem, is die direkte manipulasie van die gene van 'n organisme deur biotegnologie. Dit is 'n stel tegnologieë wat gebruik word om die genetiese samestelling van selle te verander, insluitend die oordrag van gene binne en oor spesiegrense om verbeterde of nuwe organismes te produseer. Nuwe DNS word verkry deur die genetiese materiaal wat van belang is, met behulp van rekombinante DNS-metodes te isoleer en te kopieer, of deur die DNS kunsmatig te sintetiseer. 'n Konstruk word gewoonlik geskep en gebruik om hierdie DNS in die gasheerorganisme in te voeg. Die eerste rekombinante DNS-molekule is in 1972 deur Paul Berg gemaak deur DNS van die aapvirus SV40 met die lambda-virus te kombineer. Sowel as om gene in te voeg, kan die proses gebruik word om gene te verwyder, of "uit te klap". Die nuwe DNS kan willekeurig ingevoeg word, of op 'n spesifieke deel van die genoom gerig word.

Toepassings

Genetiese ingenieurswese is op verskeie terreine toegepas, waaronder navorsing, medisyne, industriële biotegnologie en landbou. In navorsing word GGO's gebruik om geenfunksie en uitdrukking te bestudeer deur verlies aan funksie, toename in funksie, opsporing en ekspressie. Deur gene wat verantwoordelik is vir sekere toestande uit te slaan, is dit moontlik om diere-modelorganismes van menslike siektes te skep. Sowel as die vervaardiging van hormone, entstowwe en ander geneesmiddels kan genetiese ingenieurswese genetiese siektes deur geneterapie genees. Dieselfde tegnieke wat gebruik word om medisyne te vervaardig, kan ook in industriële toepassings gebruik woord, soos die vervaardiging van ensieme vir wasmiddel, kaas en ander produkte.

Geneties gemanipuleerde organisme

Hoofartikel: Geneties gemanipuleerde organisme

Herbert Boyer[1] en Stanley Cohen[2] het in 1973 die eerste geneties gemodifiseerde organisme gemaak, 'n bakterie wat weerstandig is teen die antibiotikum kanamisien. Die eerste geneties gemodifiseerde dier, 'n muis, is in 1974 geskep deur Rudolf Jaenisch,[3] en die eerste plant is in 1983 geproduseer. In 1994 is die Flavr Savr-tamatie[4] vrygestel, die eerste gekommersialiseerde geneties gemodifiseerde voedsel. Die eerste geneties gemodifiseerde dier wat gekommersialiseer is, was die GloFish[5] (2003) en die eerste geneties gemodifiseerde dier wat vir voedselgebruik goedgekeur is, was die AquAdvantage-salm[6] in 2015.

Metodes

A. tumefaciens wat homself aan 'n wortelsel heg

Die skep van 'n GMO is 'n meerstapproses. Genetiese ingenieurs moet eers kies watter geen hulle in die organisme wil plaas. Dit word aangedryf deur die doel van die resulterende organisme en is gebou op vroeëre navorsing. Genetiese toetse kan uitgevoer word om moontlike gene te bepaal en dan verdere toetse wat gebruik word om die beste kandidate te identifiseer. Die ontwikkeling van tegnieke soos genoomvolgordetoetse het dit baie makliker gemaak om geskikte gene te vind. [7]

Die volgende stap is om die kandidaatgeen te isoleer. Die sel wat die geen bevat, word oopgemaak en die DNS word gesuiwer.[8] Die geen word geskei deur beperkingsensieme te gebruik om die DNS in fragmente op te sny[9] of polimerase-kettingreaksie (PKR) om die geensegmente te vermenigvuldig.[10] Hierdie segmente kan dan deur gel-elektroforese onttrek word. As die gekose geen of die genoom van die skenkerorganisme goed bestudeer is, kan dit reeds vanaf 'n genetiese biblioteek toeganklik wees. As die DNS-volgorder bekend is, maar geen kopieë van die geen beskikbaar is nie, kan dit ook kunsmatig gesintetiseer word.[11] Sodra die geen geïsoleer is, word die geen in 'n plasmied geligereer wat dan in 'n bakterie geplaas word. Die plasmied word vermenigvuldig wanneer die bakterieë verdeel, en verseker dat onbeperkte kopieë van die geen beskikbaar is.[12]

Voordat die geen in die teikenorganisme ingevoeg word, moet dit met ander genetiese elemente gekombineer word. Dit sluit in 'n promotor- en terminator-streek, wat transkripsie begin en beëindig. 'n Selekteerbare merkergeen word bygevoeg, wat in die meeste gevalle antibiotiese weerstand bied, sodat navorsers maklik kan bepaal watter selle suksesvol getransformeer is. Die geen kan ook op hierdie stadium verander word vir beter uitdrukking of effektiwiteit. Hierdie manipulasies word uitgevoer met behulp van rekombinante DNS-tegnieke, soos beperkingsvertering, ligasies en molekulêre kloning.[13]

Daar is 'n aantal tegnieke wat gebruik word om genetiese materiaal in die gasheergenoom in te voeg. Sommige bakterieë kan van self vreemde DNS opneem. Hierdie vermoë kan in ander bakterieë deur spanning veroorsaak word. Die geabsorbeerde DNS kan óf met die genoom integreer óf as buite-chromosomale DNS bestaan. DNS word gewoonlik met behulp van mikro-inspuiting in dierselle ingevoeg, waar dit direk in die kern van die sel ingespuit kan word, of deur middel van virusse.[14]

By plante word die DNS dikwels ingevoeg met behulp van bakteriële rekombinasie.[15][16] Ander metodes sluit in biolisties, waar deeltjies van goud of wolfram met DNS bedek word en dan in jong plantselle geskiet word,[17] en elektroporasie, wat die gebruik van 'n elektriese skok behels om die selmembraan deurlaatbaar te maak vir plasmied-DNS.[18]

Aangesien slegs 'n enkele sel met genetiese materiaal getransformeer word, moet die organisme uit daardie enkele sel hergenereer word. By plante word dit bewerkstellig deur weefselkultuur te gebruik.[19][20] By diere is dit nodig om seker te maak dat die ingevoegde DNS in die embrioniese stamselle teenwoordig is.[15] Bakterië bestaan ​​uit 'n enkele sel en reproduseer klonaal, sodat wedergeboorte nie nodig is nie. Selekteerbare merkers word gebruik om transformeerde- van ongetransformeerde selle maklik te onderskei, en 'n aantal strategieë is ontwikkel om die merker van die volwasse transgeniese plant te verwyder.[21]

Verdere toetse word gedoen om te bevestig dat 'n organisme die nuwe geen bevat.[22] Die teenwoordigheid van die geen waarborg nie dat dit op gepaste vlakke in die teikenweefsel uitgedruk sal word nie, sodat metodes wat die geenprodukte (RNS en proteïen) soek en meet, ook gebruik word.[23]

Die nuwe genetiese materiaal kan willekeurig in die gasheergenoom ingevoeg word of op 'n spesifieke plek geteiken word deur tegnieke soos TALEN en CRISPR / Cas9 te gebruik.[24][25][26][27]

Kontroversie

Kritici, soos Greenpeace,[28] het op verskeie gronde beswaar gemaak teen die gebruik van genetiese ingenieurswese, insluitend etiese, ekologiese en ekonomiese probleme. Baie van hierdie probleme behels GG-gewasse of voedsel wat daaruit geproduseer word, of dit veilig is en watter uitwerking dit op die omgewing sal hê. Hierdie kontroversies het gelei tot hofsake, internasionale handelsgeskille en protesoptogte en tot beperkende regulering van kommersiële produkte in sommige lande.[29]

Beskuldigings dat wetenskaplikes 'God speel' en ander godsdienstige kwessies, word van die begin af aan die tegnologie toegeskryf.[30] Ander etiese kwessies wat geopper word, is die patentering van lewe,[31] die gebruik van intellektuele eiendomsregte,[32] die etikettering van produkte,[33][34] die beheer van die voedselvoorraad[35] en objektiwiteit van die reguleringsproses.[36] Alhoewel daar twyfel geopper is,[37] het die meeste studies bevind dat die groei van GG-gewasse voordelig vir die boere is.[38][39][40]

Die "vloei" van gene tussen GG-gewasse en versoenbare plante, tesame met 'n toenemende gebruik van selektiewe onkruiddoders, kan die risiko vir die ontwikkeling van "superonkruid" verhoog.[41] Ander omgewingsvraagstukke behels die potensiële impak op nie-teiken organismes in, insluitend grondmikrobes,[42] en 'n toename in sekondêre en weerstandbiedende insekplae.[43][44] Baie van die omgewingsimpakte op GG-gewasse kan baie jare neem om te begryp, en kom ook voort in die konvensionele landboupraktyke.[42][45] Met die kommersialisering van geneties gemanipuleerde visse is daar kommer oor wat die gevolge vir die omgewing sal wees as hulle ontsnap.[46]

Daar is drie belangrikste kommer oor die veiligheid van geneties gemanipuleerde voedsel: of dit 'n allergiese reaksie kan veroorsaak; of die gene van die voedsel na menslike selle kan oordra; en of die gene wat nie vir menslike verbruik goedgekeur is nie, na ander gewasse kan strek.[47] Daar is 'n wetenskaplike konsensus[48][49][50] dat voedsel wat tans uit GG-gewasse beskikbaar is geen groter risiko vir menslike gesondheid inhou as konvensionele voedsel nie,[51][52][53][54][55] maar dat elke GG-voedsel voor die inleiding van geval tot geval getoets moet word.[56][57] Nietemin, is die publiek baie minder geneig as wetenskaplikes om GG-voedsel as veilig te beskou.[58][59][60][61]

Sien ook

Verwysings

  1. ↑ "Die pioniers van molekulêre biologie: Herb Boyer" (in Engels). Time Magazine, March 9, 1981 cover of TIME. 9 Februarie 2002. Besoek op 7 Mei 2019.
  2. ↑ Stanley N Cohen (Engels). Shaw Prize. Argief geskep van die oorspronklike op 18 September 2019. URL besoek op 18 September 2019.
  3. ↑ Rudolf Jaenisch (Engels). Whitehead Institute. Argief geskep van die oorspronklike op 26 Oktober 2012. URL besoek op 18 September 2019.
  4. ↑ Stone, Brad. Die Flavr Savr arriveer (Engels). Argief geskep van die oorspronklike op 14 Mei 2008. URL besoek op 18 September 2019.
  5. ↑ Chimeriese genekonstruksie vir die opwekking van fluoresserende transgeniese siervis (Engels). Published PCT Application WO2000049150. PATENTSCOPE. URL besoek op 18 September 2019.
  6. ↑ Inligtingspakket: AquAdvantage-salm (Engels) (PDF). Food and Drug Administration Center for Veterinary Medicine (20 September 2010). URL besoek op 18 September 2019.
  7. ↑ Koh, Hee-Jong; Kwon, Suk-Yoon; Thomson, Michael (26 Augustus 2015). Huidige tegnologieë in molekulêre plantteling: 'n Gidsboek vir molekulêre plantteling vir navorsers (in Engels). Springer. p. 242. ISBN 978-94-017-9996-6.
  8. ↑ Nicholl, Desmond S.T. (29 Mei 2008). 'n Inleiding tot genetiese ingenieurswese (in Engels). Cambridge University Press. p. 34. ISBN 978-1-139-47178-7.
  9. ↑ Alberts B, Johnson A, Lewis J, et al. (2002). "8". Isoleer, kloneer en bepaling van die volgorde van DNS (in Engels) (4th uitg.). New York: Garland Science.
  10. ↑ Kaufman, RI (Julie 1996). "Gebruik van PCR om gene te isoleer wat vir sigma54-afhanklike aktivators kodeer van verskillende bakterieë". Journal of Bacteriology (in Engels). 178 (13): 3967–70. doi:10.1128/jb.178.13.3967-3970.1996. PMC 232662. PMID 8682806. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  11. ↑ Liang, J (2011). "Sintetiese biologie: om sintese in biologie te plaas". Wiley Interdisciplinary Reviews: Systems Biology and Medicine (in Engels). 3 (1): 7–20. doi:10.1002/wsbm.104. PMC 3057768. PMID 21064036. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  12. ↑ 5. Die proses van genetiese modifikasie (Engels). www.fao.org. URL besoek op 29 April 2017.
  13. ↑ Berg, P (Januarie 2010). "Persoonlike besinning oor die ontstaan en ontstaan van rekombinante DNS-tegnologie". Genetics (in Engels). 184 (1): 9–17. doi:10.1534/genetics.109.112144. PMC 2815933. PMID 20061565. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  14. ↑ Chen, I (Maart 2004). "DNS opname tydens bakteriële transformasie". Nature Reviews. Microbiology (in Engels). 2 (3): 241–9. doi:10.1038/nrmicro844. PMID 15083159. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  15. ↑ 15,0 15,1 National Research Council (US) Committee on Identifying and Assessing Unintended Effects of Genetically Engineered Foods on Human Health (1 Januarie 2004). Metodes en meganismes vir genetiese manipulasie van plante, diere en mikroörganismes (in Engels). National Academies Press (US).
  16. ↑ Gelvin, SB (Maart 2003). "Agrobacterium-bemiddelde planttransformasie: die biologie agter die genestryd-instrument". Microbiology and Molecular Biology Reviews (in Engels). 67 (1): 16–37, table of contents. doi:10.1128/MMBR.67.1.16-37.2003. PMC 150518. PMID 12626681.
  17. ↑ Head G, Hull Roger H, Tzotzos George T (2009). Geneties gemodifiseerde plante: die beoordeling van veiligheid en die bestuur van risiko (in Engels). London: Academic Pr. p. 244. ISBN 978-0-12-374106-6.
  18. ↑ Darbani, B. "DNS-Afleweringsmetodes om transgeniese plante te produseer". Biotechnology(Faisalabad) (in Engels). Science Alert. 7 (3): 385–402. doi:10.3923/biotech.2008.385.402. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  19. ↑ Tuomela, M (Oktober 2005). "Valideringsoorsig van bio-analitiese metodes". Gene Therapy (in Engels). 12 Suppl 1 (S1): S131-8. doi:10.1038/sj.gt.3302627. PMID 16231045. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  20. ↑ Narayanaswamy, S. (1994). Plantsel- en weefselkultuur (in Engels). Tata McGraw-Hill Education. pp. vi. ISBN 978-0-07-460277-5.
  21. ↑ Hohn, B (April 2001). "Uitskakeling van seleksie-merkers van transgeniese plante". Current Opinion in Biotechnology (in Engels). 12 (2): 139–43. doi:10.1016/S0958-1669(00)00188-9. PMID 11287227. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  22. ↑ Setlow, Jane K. (31 Oktober 2002). Genetiese ingenieurswese: Beginsels en metodes (in Engels). Springer Science & Business Media. p. 109. ISBN 978-0-306-47280-0.
  23. ↑ Deepak, S (Junie 2007). "Revolusionerende opsporing en uitdrukking analise van gene". Current Genomics (in Engels). 8 (4): 234–51. doi:10.2174/138920207781386960. PMC 2430684. PMID 18645596. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  24. ↑ Christian, M (Oktober 2010). "Gerig op dubbelstring-breuke van DNS met TAL effekternuklease". Genetics (in Engels). 186 (2): 757–61. doi:10.1534/genetics.110.120717. PMC 2942870. PMID 20660643. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  25. ↑ Li, T (Januarie 2011). "TAL nucleases (TALNs): hybrid proteins composed of TAL effectors and FokI DNA-cleavage domain". Nucleic Acids Research (in Engels). 39 (1): 359–72. doi:10.1093/nar/gkq704. PMC 3017587. PMID 20699274. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  26. ↑ Esvelt, KM (2013). "Genoom-skaalingenieurswese vir stelsels en sintetiese biologie". Molecular Systems Biology (in Engels). 9: 641. doi:10.1038/msb.2012.66. PMC 3564264. PMID 23340847. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  27. ↑ Tan WS, Carlson DF, Walton MW, Fahrenkrug SC, Hackett PB (2012). "Presisie redigering van groot diere genome". Vooruitgang in genetika Volume 80. Vooruitgang in genetika (in Engels). Vol. 80. pp. 37–97. doi:10.1016/B978-0-12-404742-6.00002-8. ISBN 978-0-12-404742-6. PMID 23084873.
  28. ↑ Genetiese Ingenieurswese (Engels). Greenpeace International (19 Julie 2017). Argief geskep van die oorspronklike op 19 Julie 2017. URL besoek op 15 Oktober 2019.
  29. ↑ Sheldon, Ian M. (1 Maart 2002). "Regulering van biotegnologie: sal ons ooit GGO's 'vrylik' verhandel?". European Review of Agricultural Economics (in Engels). 29 (1): 155–76. CiteSeerX 10.1.1.596.7670. doi:10.1093/erae/29.1.155. ISSN 0165-1587. {{cite journal}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  30. ↑ Dabrock P (Desember 2009). "Speel God? Sintetiese biologie as 'n teologiese en etiese uitdaging". Systems and Synthetic Biology (in Engels). 3 (1–4): 47–54. doi:10.1007/s11693-009-9028-5. PMC 2759421. PMID 19816799.
  31. ↑ Brown C (Oktober 2000). "Die patentering van die lewe: geneties veranderde muise is 'n uitvinding, verklaar die hof". CMAJ (in Engels). 163 (7): 867–8. PMC 80518. PMID 11033718.
  32. ↑ Zhou, Wen (10 Augustus 2015). "Die patente-landskap van geneties gemodifiseerde organismes". Science in the News (in Engels). Besoek op 5 Mei 2017. {{cite news}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  33. ↑ Waarom die nuwe GGO-wet op voedsel-etikettering so kontroversieel is (Engels). Huffington Post (20 April 2016). URL besoek op 5 Mei 2017.
  34. ↑ Miller, Henry (12 April 2016). "GGO-voedseletikette is betekenisloos". Los Angeles Times (in Engels). ISSN 0458-3035. Besoek op 5 Mei 2017. {{cite news}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  35. ↑ Savage, Steven. "Wie beheer die voedselvoorraad?". Forbes (in Engels). Besoek op 5 Mei 2017. {{cite news}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  36. ↑ Knight, Andrew J. (14 April 2016). Wetenskap, risiko en beleid (in Engels). Routledge. p. 156. ISBN 978-1-317-28081-1. {{cite book}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  37. ↑ Hakim, Danny (29 Oktober 2016). "Twyfel oor die beloofde oorvloed van geneties gemodifiseerde gewasse". The New York Times (in Engels). ISSN 0362-4331. Besoek op 5 Maart 2017. {{cite news}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  38. ↑ Areal FJ, Riesgo L, Rodríguez-Cerezo E (1 Februarie 2013). "Ekonomiese en agronomiese impak van gekommersialiseerde GG-gewasse: 'n meta-analise". The Journal of Agricultural Science (in Engels). 151 (1): 7–33. doi:10.1017/S0021859612000111.
  39. ↑ Finger, Robert; El Benni, Nadja; Kaphengst, Timo; Evans, Clive; Herbert, Sophie; Lehmann, Bernard; Morse, Stephen; Stupak, Nataliya (10 Mei 2011). "'n Meta-analise oor koste op die plaasvlak en voordele van GG-gewasse" (PDF). Sustainability (in Engels). 3 (5): 743–62. doi:10.3390/su3050743. {{cite journal}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  40. ↑ Klümper W, Qaim M (3 November 2014). "'N Metaanalise van die gevolge van geneties gemanipuleerde gewasse". PLOS ONE (in Engels). 9 (11): e111629. Bibcode:2014PLoSO...9k1629K. doi:10.1371/journal.pone.0111629. PMC 4218791. PMID 25365303.
  41. ↑ Qiu, Jane (2013). "Geneties gemodifiseerde gewasse dra voordele oor na onkruid in". Nature (in Engels). doi:10.1038/nature.2013.13517. {{cite journal}}: Onbekende parameter |name-list-format= geïgnoreer (hulp)
  42. ↑ 42,0 42,1 GGO's en die omgewing (Engels). www.fao.org. URL besoek op 5 Mei 2017.
  43. ↑ Dively GP, Venugopal PD, Finkenbinder C (30 Desember 2016). "Veldevolueerde weerstand in koringoorwurm teen CRY-proteïene, uitgedruk deur transgeniese suikermielies". PLOS ONE (in Engels). 11 (12): e0169115. Bibcode:2016PLoSO..1169115D. doi:10.1371/journal.pone.0169115. PMC 5201267. PMID 28036388.
  44. ↑ Qiu, Jane (13 Mei 2010). "Gebruik van GG-gewasse maak geringe plae 'n groot probleem". Nature News (in Engels). CiteSeerX 10.1.1.464.7885. doi:10.1038/news.2010.242.
  45. ↑ Gilbert N (Mei 2013). "Gevallestudies: 'n harde blik op GG-gewasse". Nature (in Engels). 497 (7447): 24–6. Bibcode:2013Natur.497...24G. doi:10.1038/497024a. PMID 23636378.
  46. ↑ Is GMO-visse veilig vir die omgewing? (Engels). URL besoek op 2017-05-07.
  47. ↑ Genetiese gemodifiseerde voedsel (Engels). URL besoek op 7 Mei 2017.
  48. ↑ Nicolia A, Manzo A, Veronesi F, Rosellini D (Maart 2014). "'n Oorsig van die afgelope tien jaar van geneties-ontwerpte gewasveiligheidsnavorsing". Critical Reviews in Biotechnology (in Engels). 34 (1): 77–88. doi:10.3109/07388551.2013.823595. PMID 24041244.
  49. ↑ Toestand van voedsel en landbou 2003–2004. Landboubiotegnologie: voldoen aan die behoeftes van die armes. Gesondheids- en omgewingsimpakte van transgeniese gewasse (Engels). Food and Agriculture Organization of the United Nations. URL besoek op 8 Februarie 2016.
  50. ↑ Ronald P (Mei 2011). "Plantgenetika, volhoubare landbou en wêreldwye voedselsekerheid". Genetics (in Engels). 188 (1): 11–20. doi:10.1534/genetics.111.128553. PMC 3120150. PMID 21546547.
  51. ↑ Verklaring deur die AAAS-direksie oor etikettering van geneties gemodifiseerde voedsel (Engels). American Association for the Advancement of Science (20 Oktober 2012). URL besoek op 8 Februarie 2016.
  52. ↑ 'n Dekade van EU-befondsde GGO-navorsing (2001–2010) (PDF) (in Engels). Directorate-General for Research and Innovation. Biotechnologies, Agriculture, Food. European Commission, European Union. 2010. doi:10.2777/97784. ISBN 978-92-79-16344-9. Besoek op 8 Februarie 2016.
  53. ↑ AMA-verslag oor geneties gemodifiseerde gewasse en voedsel (Engels). American Medical Association (Januarie 2001). Argief geskep van die oorspronklike op 7 September 2012. URL besoek op 19 Maart 2016.
  54. ↑ Beperkings op geneties gemodifiseerde organismes: Verenigde State. Openbare en wetenskaplike mening. Library of Congress (9 Junie 2015). URL besoek op 8 Februarie 2016.
  55. ↑ National Academies Of Sciences, Engineering; Division on Earth Life Studies; Board on Agriculture Natural Resources; Committee on Genetically Engineered Crops: Past Experience Future Prospects (2016). Geneties-ontwikkelde gewasse: ervarings en vooruitsigte (in Engels). The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (US). p. 149. doi:10.17226/23395. ISBN 978-0-309-43738-7. PMID 28230933. Besoek op 19 Mei 2016.
  56. ↑ Algemene vrae oor geneties gemanipuleerde voedsel (Engels). World Health Organization. URL besoek op 8 Februarie 2016.
  57. ↑ Haslberger AG (Julie 2003). "Codex-riglyne vir GG-voedsel sluit die ontleding van onbedoelde effekte in". Nature Biotechnology (in Engels). 21 (7): 739–41. doi:10.1038/nbt0703-739. PMID 12833088.
  58. ↑ Funk, Cary; Rainie, Lee (29 Januarie 2015). Openbare en wetenskaplikes se sienings oor wetenskap en samelewing (Engels). Pew Research Center. URL besoek op 24 Februarie 2016.
  59. ↑ Marris C (Julie 2001). "Openbare sienings oor GGO's: dekonstruksie van die mites. Belanghebbendes in die GGO-debat beskryf die openbare mening dikwels as irrasioneel. Maar verstaan hulle die publiek regtig?". EMBO Reports (in Engels). 2 (7): 545–8. doi:10.1093/embo-reports/kve142. PMC 1083956. PMID 11463731.
  60. ↑ Final Report of the PABE research project (Desember 2001). Openbare persepsies van landboubiotegnologieë in Europa (Engels). Commission of European Communities. URL besoek op 24 Februarie 2016.
  61. ↑ Scott SE, Inbar Y, Rozin P (Mei 2016). "Bewyse vir absolute morele opposisie teen geneties gemodifiseerde voedsel in die Verenigde State". Perspectives on Psychological Science (in Engels). 11 (3): 315–24. doi:10.1177/1745691615621275. PMID 27217243.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Genetiese_manipulasie&oldid=2055404"