Vroeë moderne mens: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Besig
Besig
Lyn 41: Lyn 41:


''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'' van sowat 600&nbsp;000 tot 300&nbsp;000 jaar gelede is lank beskou as ’n waarskynlike kandidaat vir die [[laaste gemeenskaplike voorsaat]] van die Neanderdallers en moderne mense. Dit lyk egter of genetiese bewyse van die [[Sima de los Huesos]]-fossiele wat in 2016 gepubliseer is, daarop dui dat ''H. heidelbergensis'' ingesluit behoort te word in die Neanderdaller-lyn, as óf "voor-Neanderdaller" óf "vroeë Neanderdaller". Terselfdertyd is die tyd van die vertakking tussen die Neanderdallers en moderne lyne teruggeskuif na voor die opkoms van ''H. heidelbergensis'', na byna 800&nbsp;000 jaar gelede, min of meer die tyd toe ''H. antecessor'' verdwyn het.<ref>{{cite journal |last1=Meyer |first1=Matthias |last2=Arsuaga |first2=Juan-Luis |last3=de Filippo |first3=Cesare |last4=Nagel |first4=Sarah |last5=Aximu-Petri |first5=Ayinuer |last6=Nickel |first6=Birgit |last7=Martínez |first7=Ignacio |last8=Gracia |first8=Ana |last9=de Castro |first9=José María Bermúdez |last10=Carbonell |first10=Eudald |last11=Viola |first11=Bence |last12=Kelso |first12=Janet |last13=Prüfer |first13=Kay |last14=Pääbo |first14=Svante |title=Nuclear DNA sequences from the Middle Pleistocene Sima de los Huesos hominins |journal=Nature |date=14 March 2016 |volume=531 |issue=7595 |pages=504–507 |doi=10.1038/nature17405 |pmid=26976447|bibcode=2016Natur.531..504M |s2cid=4467094 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Callaway |first1=Ewen |title=Oldest ancient-human DNA details dawn of Neanderthals |journal=Nature |date=14 March 2016 |volume=531 |issue=7594 |pages=296–286 |doi=10.1038/531286a|pmid=26983523 |bibcode=2016Natur.531..296C |s2cid=4459329 |doi-access=free }}</ref>
''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'' van sowat 600&nbsp;000 tot 300&nbsp;000 jaar gelede is lank beskou as ’n waarskynlike kandidaat vir die [[laaste gemeenskaplike voorsaat]] van die Neanderdallers en moderne mense. Dit lyk egter of genetiese bewyse van die [[Sima de los Huesos]]-fossiele wat in 2016 gepubliseer is, daarop dui dat ''H. heidelbergensis'' ingesluit behoort te word in die Neanderdaller-lyn, as óf "voor-Neanderdaller" óf "vroeë Neanderdaller". Terselfdertyd is die tyd van die vertakking tussen die Neanderdallers en moderne lyne teruggeskuif na voor die opkoms van ''H. heidelbergensis'', na byna 800&nbsp;000 jaar gelede, min of meer die tyd toe ''H. antecessor'' verdwyn het.<ref>{{cite journal |last1=Meyer |first1=Matthias |last2=Arsuaga |first2=Juan-Luis |last3=de Filippo |first3=Cesare |last4=Nagel |first4=Sarah |last5=Aximu-Petri |first5=Ayinuer |last6=Nickel |first6=Birgit |last7=Martínez |first7=Ignacio |last8=Gracia |first8=Ana |last9=de Castro |first9=José María Bermúdez |last10=Carbonell |first10=Eudald |last11=Viola |first11=Bence |last12=Kelso |first12=Janet |last13=Prüfer |first13=Kay |last14=Pääbo |first14=Svante |title=Nuclear DNA sequences from the Middle Pleistocene Sima de los Huesos hominins |journal=Nature |date=14 March 2016 |volume=531 |issue=7595 |pages=504–507 |doi=10.1038/nature17405 |pmid=26976447|bibcode=2016Natur.531..504M |s2cid=4467094 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Callaway |first1=Ewen |title=Oldest ancient-human DNA details dawn of Neanderthals |journal=Nature |date=14 March 2016 |volume=531 |issue=7594 |pages=296–286 |doi=10.1038/531286a|pmid=26983523 |bibcode=2016Natur.531..296C |s2cid=4459329 |doi-access=free }}</ref>

===Vroeë ''Homo sapiens''===
Die term middel-[[Paleolitikum]] is geskep om die tydperk te dek tussen die opkoms van ''H. sapiens'' (rofweg 300&nbsp;000 jaar gelede) en die tyd wat volgens sommige dui op volle [[moderne gedragspatrone]] (rofweg 50&nbsp;000 jaar gelede, toe die laat Paleolitikum begin het).

Baie vondste van vroeë mense, soos dié by Jebel Irhoud, Omo, [[Homo_sapiens_idaltu|Herto]], Florisbad, Skhul, die [[Edelhert-grotmense|Edelhertgrot]] en [[Peștera cu-oase]], toon ’n mengsel van argaïese en moderne eienskappe.<ref name="Oppenheimer">{{cite book |last=Oppenheimer |first=S. |title=Out of Eden: The Peopling of the World |year=2003 |isbn=978-1-84119-697-8}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1073/pnas.2035108100 |last1=Trinkaus |first1=E. |last2=Moldovan |first2=O. |last3=Milota |first3=Ș. |last4=Bîlgăr |first4=A. |last5=Sarcina |first5=L. |last6=Athreya |first6=S. |last7=Bailey |first7=S. E. |last8=Rodrigo |first8=R. |last9=Gherase |first9=M. |last10=Higham |first10=T. |last11=Ramsey |first11=C. B. |last12=Van Der Plicht |first12=J. |year=2003 |title=An early modern human from Peștera cu Oase, Romania |journal=PNAS |volume=100 |issue=20|pages=11231–36 |pmid=14504393 |pmc=208740 |bibcode=2003PNAS..10011231T |display-authors=8 }}</ref><ref name="NAT-20170607a">{{cite journal |last=Callaway |first=Ewan |title=Oldest Homo sapiens fossil claim rewrites our species' history |url= http://www.nature.com/news/oldest-homo-sapiens-fossil-claim-rewrites-our-species-history-1.22114 |date=7 Junie 2017 |journal=Nature |doi=10.1038/nature.2017.22114 |access-date=11 Junie 2017 }}</ref> Skhul&nbsp;V het byvoorbeeld prominente wenkbrouboë en ’n uitstaangesig. Die [[brein]]kas is egter taamlik rond en, anders as Neanderdallers se brein, soortgelyk aan dié van moderne mense. Dit is onseker of die rubuuste eienskappe van sommige van die vroeë moderne mense, soos Skhul&nbsp;V, gemengde afkoms of die behoud van ouer eienskappe weerspieël.<ref name="Reich et al.">{{Cite journal|first1=David |last1=Reich |first2=Richard E. |last2=Green |first3=Martin |last3=Kircher |first4=Johannes |last4=Krause |first5=Nick |last5=Patterson |first6=Eric Y. |last6=Durand |first7=Bence |last7=Viola |first8=Adrian W. |last8=Briggs |first9=Udo |last9=Stenzel |first10=Philip L. F. |last10=Johnson |first11=Tomislav |last11=Maricic |first12=Jeffrey M. |last12=Good |first13=Tomas |last13=marques-Bonet |first14=Can |last14=Alkan |first15=Qiaomei |last15=Fu |first16=Swapan |last16=Mallick |first17=Heng |last17=Li |first18=Matthias |last18=Meyer |first19=Evan E. |last19=Eichler |first20=Mark |last20=Stoneking |first21=Michael |last21=Richards |first22=Sahra |last22=Talamo |first23=Michael V. |last23=Shunkov |first24=Anatoli P. |last24=Derevianko |first25=Jean-Jacques |last25=Hublin |first26=Janet |last26=Kelso |first27=Montgomery |last27=Slatkin |name-list-style=amp|first28=Svante |last28=Pääbo |display-authors=8 |year=2010 |title=Genetic history of an archaic hominin group from Denisova Cave in Siberia |journal=Nature |volume=468 |issue=7327 |pages=1053–60 |doi=10.1038/nature09710 |pmid=21179161|bibcode= 2010Natur.468.1053R |pmc=4306417 |hdl=10230/25596}}</ref><ref>{{cite journal|last=Trinkaus |first=Erik |title=Early modern humans |journal=Annual Review of Anthropology |date=Oktober 2005 |volume=34 |issue=1 |pages=207–30 |doi=10.1146/annurev.anthro.34.030905.154913|s2cid=9039428 |s2cid-access=free}}</ref> Die "skraal" [[skelet]] van anatomies moderne mense is al verbind aan ’n verandering in gedrag.<ref>{{cite book|author1=Meldrum, Jeff |author2=Hilton, Charles E. |title=From Biped to Strider: The Emergence of Modern Human Walking, Running, and Resource Transport |url=https://books.google.com/books?id=IfIWVrxg-hEC |date=31 March 2004 |publisher=Springer Science & Business Media |isbn=978-0-306-48000-3}}</ref><ref>{{cite book |author1=Vonk, Jennifer |author2=Shackelford, Todd K. |title=The Oxford Handbook of Comparative Evolutionary Psychology |url=https://books.google.com/books?id=btS8XyqTY6MC&pg=PA429 |date=13 February 2012 |publisher=Oxford University Press, USA |isbn=978-0-19-973818-2 |pages=429–}}</ref>

Daar is bewyse dat die kenmerkende ontwikkeling van die menslike brein, veral die prefrontale korteks, was as gevolg van "’n buitengewone versnelling van [[metaboloom]]-evolusie ... wat saamgeloop het met ’n drastiese afname in spierkrag. Die waargenome vinnige metaboliese veranderings in die brein en spiere, tesame met die unieke menslike kognitiewe vermoëns en lae spiergebruik, kan parallelle meganismes in menslike evolusie weerspieël."<ref>{{cite journal |doi=10.1371/journal.pbio.1001871 |pmid=24866127 |title=Exceptional Evolutionary Divergence of Human Muscle and Brain Metabolomes Parallels Human Cognitive and Physical Uniqueness |journal=PLOS Biology |volume=12 |issue=5 |pages=e1001871 |year=2014 |last1=Bozek |first1=Katarzyna |last2=Wei |first2=Yuning |last3=Yan |first3=Zheng |last4=Liu |first4=Xiling |last5=Xiong |first5=Jieyi |last6=Sugimoto |first6=Masahiro |last7=Tomita |first7=Masaru |last8=Pääbo |first8=Svante |last9=Pieszek |first9=Raik |last10=Sherwood |first10=Chet C. |last11=Hof |first11=Patrick R. |last12=Ely |first12=John J. |last13=Steinhauser |first13=Dirk |last14=Willmitzer |first14=Lothar |last15=Bangsbo |first15=Jens |last16=Hansson |first16=Ola |last17=Call |first17=Josep |last18=Giavalisco |first18=Patrick |last19=Khaitovich |first19=Philipp |pmc=4035273}}</ref> Spiese en ander artefakte wat tussen 1994 en 1998 in [[Duitsland]] opgegrawe is, bewys komplekse tegnologiese vermoëns het reeds 300&nbsp;000 jaar gelede bestaan; dit is die oudste duidelike bewyse van ’n aktiewe (grootwild)[[jag]]tog. ''H. heidelbergensis'' het reeds intellektuele en kognitiewe vermoëns gehad, soos om vooruit te beplan en dink – iets wat gewoonlik net aan die moderne mens toegeskryf word.<ref>{{cite encyclopedia|last=Thieme |first=H |year=2007 |title=Der große Wurf von Schöningen: Das neue Bild zur Kultur des frühen Menschen |pages=224–28 |encyclopedia=Die Schöninger Speere – Mensch und Jagd vor 400 000 Jahren |publisher=Konrad Theiss Verlag |isbn=978-3-89646-040-0}}</ref><ref>{{cite encyclopedia|last=Haidle |first=M.N. |year=2006 |title=Menschenaffen? Affenmenschen? Mensch! Kognition und Sprache im Altpaläolithikum |pages=69–97 |editor-last=Conard |editor-first=N.J. |encyclopedia=Woher kommt der Mensch |publisher=Attempto Verlag |isbn=3-89308-381-2}}</ref>

Die voortgesette verbastering tussen moderne mense en ander bevolkings maak dit moeilik om die ouderdom van die mees onlangse moederlike en vaderlike gemeenskaplike voorsaat (die sogenaamde [[mitochondriale Eva]] en [[Y-chromosomale Adam]]) te raam. Ramings van die ouderdom van laasgenoemde is aansienlik teruggeskuif sedert die ontdekking van ’n antieke Y-chromosomale lyn in 2013, na moontlik verder as 300&nbsp;000 jaar gelede.<ref>{{Cite journal|last1=Mendez |first1=Fernando |last2=Krahn |first2=Thomas |last3=Schrack |first3=Bonnie |last4=Krahn |first4=Astrid-Maria |last5=Veeramah |first5=Krishna |last6=Woerner |first6=August |last7=Fomine |first7=Forka Leypey Mathew |last8=Bradman |first8=Neil |last9=Thomas |first9=Mark |title=An African American paternal lineage adds an extremely ancient root to the human Y chromosome phylogenetic tree |journal=American Journal of Human Genetics |date=7 Maart 2013 |doi=10.1016/j.ajhg.2013.02.002 |url=http://haplogroup-a.com/Ancient-Root-AJHG2013.pdf |volume=92 |issue=3 |pages=454–59 |pmid=23453668 |pmc=3591855}}</ref> Daar is egter geen verslae oor Y-chromosomale of mitochondriale DNS wat van argaïese mense behoue gebly het (en die ouderdom van die mees onlangse vaderlike en moederlike gemeenskaplike voorsaat verder sou terugskuif as 500&nbsp;000 gelede) nie.<ref>{{cite journal |vauthors=Krings M, Stone A, Schmitz RW, Krainitzki H, Stoneking M, Pääbo S |title=Neandertal DNA sequences and the origin of modern humans |journal=Cell |volume=90 |issue=1 |pages=19–30 |date=July 1997 |pmid=9230299 |doi=10.1016/S0092-8674(00)80310-4|hdl=11858/00-001M-0000-0025-0960-8 |s2cid=13581775 |hdl-access=free }}</ref><ref>{{cite web|url= http://www.sciencemag.org/news/2004/03/no-neandertals-gene-pool |last=Hill |first= Deborah |date=16 Maart 2004 |title=No Neandertals in the Gene Pool |publisher=Science |access-date=2019-05-06}}</ref>


== Verwysings ==
== Verwysings ==

Wysiging soos op 12:28, 12 Mei 2021

Die Skhul V-skedel van tussen 80 000 en 100 000 jaar oud uit Israel.

Vroeë moderne mense of anatomies moderne mense[1] is terme wat gebruik word om Homo sapiens (die enigste oorlewende Hominina-spesie) wat anatomies met huidige mense ooreenstem, te onderskei van argaïese mense. Dié onderskeid is veral nuttig vir tye en streke waar anatomies moderne en argaïese mense saam bestaan het, soos in die Paleolitikum van Europa. Van die oudste bekende oorblyfsels van Homo sapiens is dié wat ontdek is by Omo-Kibish I in Ethiopië van sowat 196 000 jaar gelede,[2] Florisbad in Suid-Afrika van sowat 259 000 jaar gelede en Jebel Irhoud in Marokko van sowat 300 000 jaar gelede.

Uitgestorwe spesies van die genus Homo sluit in Homo erectus en ’n aantal ander spesies (wat deur sommige taksonome as subspesies van óf H. sapiens óf H. erectus beskou word). Die vertakking van die lyn wat van H. erectus (of ’n tussengangerspesie soos Homo antecessor) tot H. sapiens gelei het, het na raming rofweg 500 000 jaar gelede in Afrika plaasgevind. Die vroegste fossielvondste van vroeë moderne mense is van sowat 300 000 jaar gelede in Afrika, met die vroegste genetiese vertakking onder moderne mense in min of meer dieselfde tyd, volgens sommige bewyse.[3][4]

’n Kruisteling tussen argaïese en moderne mense het in beide Afrika en ná die uittog uit Afrika in Eurasië plaasgevind, tussen sowat 30 000 en 100 000 jaar gelede.[5]

Naam en taksonomie

Die binomiale naam Homo sapiens is in 1758 deur Linnaeus begin gebruik in die 10de uitgawe van Systema Naturae.[6] Die Latynse woord homō (genitief: hominis) beteken "mens" en sapiēns beteken "wys, verstandig".

Aanvanklik is geglo die spesie het sowat 300 000 tot 200 000 jaar gelede uit ’n voorouer binne die genus Homo ontstaan. Die probleem met die morfologiese klassifikasie "anatomies modern" was dat dit sekere bestaande bevolkings sou uitsluit. Om dié rede is ’n lyngebaseerde (kladistiese) definisie van H. sapiens voorgestel waarin H. sapiens by definisie sou verwys na die moderne menslike lyn ná die vertakking van die Neanderdaller-lyn. So ’n kladistiese definisie sou die ouderdom van H. sapiens verleng tot meer as 500 000 jaar.[7][8]

Ramings vir die vertakking russen die H. sapiens-lyn en die gesamentlike Neanderdaller/Denisova-lyn wissel tussen 503 000 en 565 000 jaar gelede;[9] tussen 550 000 en 765 000 jaar gelede;[10] en (gabaseer op tempo's van tandevolusie) moontlik meer as 800 000 jaar gelede.[11]

Bestaande menslike bevolkings is histories verdeel in subspesies, maar sedert omstreeks die 1980's word almal in net een spesie, H. sapiens, saamgevat en word subspesies heeltemal vermy.

Sommige bronne noem die Neanderdallers (H. neanderthalensis) ’n subspesie (H. sapiens neanderthalensis).[12][13] Net so word H. rhodesiensis soms geklassifiseer as die subspesie H. sapiens rhodesiensis. Dié twee groepe word egter meer dikwels as aparte spesies binne die genus Homo hanteer.[14]

Alle mense word beskou as deel van die subspesie H. sapiens sapiens,[15] maar daar word oor die naam gedebatteer omdat ’n spesie gewoonlik nie ’n subspesiekategorie kry tensy daar bewyse van verskeie aparte subspesies is nie.[15]

Ouderdom en spesievorming

Afskeiding van H. erectus

’n Skematiese voorstelling van die afskeiding van H. sapiens van vroeëre spesies van Homo. Die horisontale as verteenwoordig geografiese ligging en die vertikale as tyd in miljoene jare gelede (blou streke wys die teenwoordigheid van ’n sekere spesie van Homo op ’n gegewe tyd en plek; die laat oorlewing van Paranthropus robustus word in pers aangedui). Gebaseer op Springer (2012), vertak Homo heidelbergensis[16] in Neanderdallers, Denisova-hominiene en H. sapiens. Met die verspreiding van H. sapiens ná 60 000 jaar gelede word Neanderdallers, Denisova-hominiene en ongespesifiseerde argaïse Afrika-hominiene weer in die H. sapiens-lyn opgeneem.
’n Model van die filogenie van H. sapiens tydens die Middel-Paleolitikum. Die horisontale as verteenwoordig geografiese ligging en die vertikale as tyd in duisende jare gelede. Neanderdallers, Denisova-hominiene en ongespesifiseerde argaïese Afrika-hominiene raak weer vermeng met die H. sapiens-lyn. Ook prehistoriese argaïese mense en Eurasiese groepe word weer in moderne Afrika-bevolkings opgeneem.

Die afskeiding van die H. sapiens-lyn van die argaïese mense wat van H. erectus afgeskei het, word geraam op sowat 500 000 jaar gelede.[17][4] Die oudste vertakking onder moderne menslike bevolkings (soos die Khoisan se vertakking van ander bevolkings) was meer onlangs – tussen 350 000 en 260 000 jaar gelede volgens ’n studie in 2017,[18][19] en die vroegste bekende fossiele van H. sapiens dateer van min of meer dieselfde tyd; dit sluit die Jebel Irhoud-oorblyfsels van Marokko (sowat 300 000 of 350 000 - 280 000 jaar gelede),[20] die Florisbad-skedel van Suid-Afrika (sowat 259 000 jaar gelede) en die Omo-oorblyfsels van Ethiopië (sowat 195 000 jaar gelede) in.[21][22][23]

’n Studie met mitochondriale DNS in 2019 stel ’n oorsprong van moderne mense in Botswana (en ’n Khoisan-vertakking) omtrent 200 000 jaar gelede voor.[24] Ander geleerdes het dié voorstel egter gekritiseer.[25][26] Onlangse geneties, fossiele en argeologiese bewyse dui op ’n oorsprong van H. sapiens sowat 100 000 jaar vroeër en in ’n groter streek van Afrika as wat in die studie voorgestel is.[27]

In September 2019 het wetenskaplikes voorgestel dat die vroegste H. sapiens (en die laaste laaste gemeenskaplike menslike voorsaat van die modern mens) tussen sowat 350 000 en 260 000 jaar gelede ontwikkel het deur ’n vermenging van bevolkings in Oos-Afrika en Suid-Afrika.[28][3]

’n Alternatiewe voorstel definieer H. sapiens kladisties as insluitende die lyn van moderne mense sedert die vertakking vanaf die Neanderdaller-lyn rofweg 500 000 tot 800 000 jaar gelede.

Die tyd van die vertakking tussen die argaïese H. sapiens en die voorouers van die Neanderdallers en Denisovas, wat deur ’n genetiese bottelnek van laasgenoemde veroorsaak is, word geraam op 744 000 jaar gelede. Dit was gekombineer met herhaalde vroeë kruistelings en die Denisovas se vertakking van die Neanderdallers 300 generasies nadat hulle van H. sapiens vertak het, soos bepaal deur Rogers et al. (2017).[29]

In die 1980's is gedebatteer oor die afskeiding van die enkele, redelik homogene spesie H. sapiens van meer uiteenlopende variëteite van argaïese mense (wat almal afgestam het van die vroeëre verspreiding van H. erectus sowat 1,8 miljoen jaar gelede) in terme van twee mededingende modelle: die model "onlangse ontstaan in Afrika", waarvolgens H. sapiens uit ’n enkele bron in Afrika ontstaan het wat uitgebrei en tot die uitsterwing van alle ander menslike variëteite gelei het, en die model "multistreek-evolusie", waarvolgens streekvorme van argaïese mense oorleef het en geleidelik dwarsdeur die Pleistoseen in die moderne menslike variëteite saamgevloei het deur onder meer geenvloei en natuurlike seleksie.[30]

Sedert die 2000's het die beskikbaarheid van data van argeo- en bevolkingsgenetika gelei tot ’n meer gedetailleerde prentjie, wat tussen bogenoemde twee modelle val: Die onlangse Uit Afrika-verspreiding gee rekenskap van die grootste deel van die menslike stamboom, terwyl daar ook aansienlike kruisteling met argaïese mense was.[31][32]

Sedert die 1970's word die Omo-oorblyfsels van sowat 195 000 jaar gelede dikwels beskou as die konvensionele afsnypunt vir die opkoms van "anatomies moderne mense". Sedert die 2000's het die ontdekking van ouer oorblyfsels met ooreenstemmende eienskappe en die ontdekking van voortgesette verbastering tussen "moderne" en "argaïese" bevolkings ná die tyd van die Omo-oorblyfsels ’n nuwe debat in vaktydskrifte laat ontstaan oor die ouderdom van H. sapiens.[33][34][35][36][37] H. s. idaltu van 160 000 jaar gelede is in 2003 ’n uitgestorwe subspesie van H. sapiens genoem.[38][15] H. neanderthalensis, wat sowat 40 000 jaar gelede uitgesterf het, is ook in ’n stadium beskou as ’n subspesie, H. s. neanderthalensis.[15]

H. heidelbergensis van sowat 600 000 tot 300 000 jaar gelede is lank beskou as ’n waarskynlike kandidaat vir die laaste gemeenskaplike voorsaat van die Neanderdallers en moderne mense. Dit lyk egter of genetiese bewyse van die Sima de los Huesos-fossiele wat in 2016 gepubliseer is, daarop dui dat H. heidelbergensis ingesluit behoort te word in die Neanderdaller-lyn, as óf "voor-Neanderdaller" óf "vroeë Neanderdaller". Terselfdertyd is die tyd van die vertakking tussen die Neanderdallers en moderne lyne teruggeskuif na voor die opkoms van H. heidelbergensis, na byna 800 000 jaar gelede, min of meer die tyd toe H. antecessor verdwyn het.[39][40]

Vroeë Homo sapiens

Die term middel-Paleolitikum is geskep om die tydperk te dek tussen die opkoms van H. sapiens (rofweg 300 000 jaar gelede) en die tyd wat volgens sommige dui op volle moderne gedragspatrone (rofweg 50 000 jaar gelede, toe die laat Paleolitikum begin het).

Baie vondste van vroeë mense, soos dié by Jebel Irhoud, Omo, Herto, Florisbad, Skhul, die Edelhertgrot en Peștera cu-oase, toon ’n mengsel van argaïese en moderne eienskappe.[41][42][20] Skhul V het byvoorbeeld prominente wenkbrouboë en ’n uitstaangesig. Die breinkas is egter taamlik rond en, anders as Neanderdallers se brein, soortgelyk aan dié van moderne mense. Dit is onseker of die rubuuste eienskappe van sommige van die vroeë moderne mense, soos Skhul V, gemengde afkoms of die behoud van ouer eienskappe weerspieël.[43][44] Die "skraal" skelet van anatomies moderne mense is al verbind aan ’n verandering in gedrag.[45][46]

Daar is bewyse dat die kenmerkende ontwikkeling van die menslike brein, veral die prefrontale korteks, was as gevolg van "’n buitengewone versnelling van metaboloom-evolusie ... wat saamgeloop het met ’n drastiese afname in spierkrag. Die waargenome vinnige metaboliese veranderings in die brein en spiere, tesame met die unieke menslike kognitiewe vermoëns en lae spiergebruik, kan parallelle meganismes in menslike evolusie weerspieël."[47] Spiese en ander artefakte wat tussen 1994 en 1998 in Duitsland opgegrawe is, bewys komplekse tegnologiese vermoëns het reeds 300 000 jaar gelede bestaan; dit is die oudste duidelike bewyse van ’n aktiewe (grootwild)jagtog. H. heidelbergensis het reeds intellektuele en kognitiewe vermoëns gehad, soos om vooruit te beplan en dink – iets wat gewoonlik net aan die moderne mens toegeskryf word.[48][49]

Die voortgesette verbastering tussen moderne mense en ander bevolkings maak dit moeilik om die ouderdom van die mees onlangse moederlike en vaderlike gemeenskaplike voorsaat (die sogenaamde mitochondriale Eva en Y-chromosomale Adam) te raam. Ramings van die ouderdom van laasgenoemde is aansienlik teruggeskuif sedert die ontdekking van ’n antieke Y-chromosomale lyn in 2013, na moontlik verder as 300 000 jaar gelede.[50] Daar is egter geen verslae oor Y-chromosomale of mitochondriale DNS wat van argaïese mense behoue gebly het (en die ouderdom van die mees onlangse vaderlike en moederlike gemeenskaplike voorsaat verder sou terugskuif as 500 000 gelede) nie.[51][52]

Verwysings

  1. ↑ Nitecki, Matthew H; Nitecki, Doris V (1994). Origins of Anatomically Modern Humans. Springer. ISBN 1489915079.
  2. ↑ Hammond, Ashley S.; Royer, Danielle F.; Fleagle, John G. (Julie 2017). "The Omo-Kibish I pelvis". Journal of Human Evolution. 108: 199–219. doi:10.1016/j.jhevol.2017.04.004. ISSN 1095-8606. PMID 28552208.
  3. ↑ 3,0 3,1 Mounier, Aurélien; Lahr, Marta (2019). "Deciphering African late middle Pleistocene hominin diversity and the origin of our species". Nature Communications. 10 (1): 3406. Bibcode:2019NatCo..10.3406M. doi:10.1038/s41467-019-11213-w. PMC 6736881. PMID 31506422.
  4. ↑ 4,0 4,1 Scerri, Eleanor M. L.; Thomas, Mark G.; Manica, Andrea; Gunz, Philipp; Stock, Jay T.; Stringer, Chris; Grove, Matt; Groucutt, Huw S.; Timmermann, Axel; Rightmire, G. Philip; d’Errico, Francesco (1 Augustus 2018). "Did Our Species Evolve in Subdivided Populations across Africa, and Why Does It Matter?". Trends in Ecology & Evolution (in Engels). 33 (8): 582–594. doi:10.1016/j.tree.2018.05.005. ISSN 0169-5347. PMC 6092560. PMID 30007846.
  5. ↑ Harrod, James. "Harrod (2014) Suppl File Table 1 mtDNA language myth Database rev May 17 2019.doc". Mother Tongue.
  6. ↑ Linné, Carl von (1758). Systema naturæ. Regnum animale (10de uitg.). Sumptibus Guilielmi Engelmann. pp. 18, 20. Besoek op 6 Mei 2019.
  7. ↑ Werdelin, Lars; Sanders, William Joseph (2010). Cenozoic Mammals of Africa. Univ of California Press. p. 517. ISBN 9780520257214.
  8. ↑ Lieberman, DE; McBratney, BM; Krovitz, G (2002). "The evolution and development of cranial form in Homo sapiens". PNAS. 99 (3): 1134–39. Bibcode:2002PNAS...99.1134L. doi:10.1073/pnas.022440799. PMC 122156. PMID 11805284.
  9. ↑ Hajdinjak, Mateja; Fu, Qiaomei; Hübner, Alexander; Petr, Martin; et al. (1 Maart 2018). "Reconstructing the genetic history of late Neanderthals". Nature. 555 (7698): 652–656. Bibcode:2018Natur.555..652H. doi:10.1038/nature26151. ISSN 1476-4687. PMC 6485383. PMID 29562232.
  10. ↑ Meyer, Matthias; Arsuaga, Juan-Luis; de Filippo, Cesare; Nagel, Sarah; et al. (1 Maart 2016). "Nuclear DNA sequences from the Middle Pleistocene Sima de los Huesos hominins". Nature. 531 (7595): 504–507. Bibcode:2016Natur.531..504M. doi:10.1038/nature17405. ISSN 1476-4687. PMID 26976447. S2CID 4467094.
  11. ↑ Gómez-Robles, Aida (1 Mei 2019). "Dental evolutionary rates and its implications for the Neanderthal–modern human divergence". Science Advances. 5 (5): –1268. Bibcode:2019SciA....5.1268G. doi:10.1126/sciadv.aaw1268. ISSN 2375-2548. PMC 6520022. PMID 31106274.
  12. ↑ Hublin, J. J. (2009). "The origin of Neandertals". Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (38): 16022–27. Bibcode:2009PNAS..10616022H. doi:10.1073/pnas.0904119106. JSTOR 40485013. PMC 2752594. PMID 19805257.
  13. ↑ Harvati, K.; Frost, S.R.; McNulty, K.P. (2004). "Neanderthal taxonomy reconsidered: implications of 3D primate models of intra- and interspecific differences". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 101 (5): 1147–52. Bibcode:2004PNAS..101.1147H. doi:10.1073/pnas.0308085100. PMC 337021. PMID 14745010.
  14. ↑ "Homo neanderthalensis King, 1864". Wiley-Blackwell Encyclopedia of Human Evolution. (2013). Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell. 328–31. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Rafferty, John P. "Homo sapiens sapiens". Encyclopedia Britannica (in Engels). Besoek op 11 Augustus 2020.
  16. ↑ Stringer, C (2012). "What makes a modern human". Nature. 485 (7396): 33–35. Bibcode:2012Natur.485...33S. doi:10.1038/485033a. PMID 22552077. S2CID 4420496.
  17. ↑ Neubauer, Simon; Hublin, Jean-Jacques; Gunz, Philipp (1 Januarie 2018). "The evolution of modern human brain shape". Science Advances (in Engels). 4 (1): eaao5961. Bibcode:2018SciA....4.5961N. doi:10.1126/sciadv.aao5961. ISSN 2375-2548. PMC 5783678. PMID 29376123.
  18. ↑ Schlebusch, Carina M.; Malmström, Helena; Günther, Torsten; Sjödin, Per; Coutinho, Alexandra; Edlund, Hanna; Munters, Arielle R.; Steyn, Maryna; Soodyall, Himla; Lombard, Marlize; Jakobsson, Mattias (5 Junie 2017). "Ancient genomes from southern Africa pushes modern human divergence beyond 260,000 years ago". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  19. ↑ Schlebusch, Carina M.; Malmström, Helena; Günther, Torsten; Sjödin, Per; Coutinho, Alexandra; Edlund, Hanna; Munters, Arielle R.; Vicente, Mário; Steyn, Maryna; Soodyall, Himla; Lombard, Marlize (3 November 2017). "Southern African ancient genomes estimate modern human divergence to 350,000 to 260,000 years ago". Science (in Engels). 358 (6363): 652–655. Bibcode:2017Sci...358..652S. doi:10.1126/science.aao6266. ISSN 0036-8075. PMID 28971970.
  20. ↑ 20,0 20,1 Callaway, Ewan (7 Junie 2017). "Oldest Homo sapiens fossil claim rewrites our species' history". Nature. doi:10.1038/nature.2017.22114. Besoek op 11 Junie 2017.
  21. ↑ Stringer, C. (2016). "The origin and evolution of Homo sapiens". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences. 371 (1698): 20150237. doi:10.1098/rstb.2015.0237. PMC 4920294. PMID 27298468.
  22. ↑ Sample, Ian (7 Junie 2017). "Oldest Homo sapiens bones ever found shake foundations of the human story". The Guardian. Besoek op 7 Junie 2017.
  23. ↑ Hublin, Jean-Jacques; Ben-Ncer, Abdelouahed; Bailey, Shara E.; Freidline, Sarah E.; Neubauer, Simon; Skinner, Matthew M.; Bergmann, Inga; Le Cabec, Adeline; Benazzi, Stefano; Harvati, Katerina; Gunz, Philipp (2017). "New fossils from Jebel Irhoud, Morocco and the pan-African origin of Homo sapiens" (PDF). Nature. 546 (7657): 289–292. Bibcode:2017Natur.546..289H. doi:10.1038/nature22336. PMID 28593953.
  24. ↑ Chan, Eva, K. F.; et al. (28 Oktober 2019). "Human origins in a southern African palaeo-wetland and first migrations". Nature. 857 (7781): 185–189. Bibcode:2019Natur.575..185C. doi:10.1038/s41586-019-1714-1. PMID 31659339. S2CID 204946938.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  25. ↑ Sample, Ian (28 Oktober 2019). "Ancestral home of modern humans is in Botswana, study finds". The Guardian (in Engels (VK)). ISSN 0261-3077. Besoek op 29 Oktober 2019.
  26. ↑ Woodward, Aylin (28 Oktober 2019). "New Study Pinpoints The Ancestral Homeland of All Humans Alive Today". ScienceAlert.com. Besoek op 29 Oktober 2019.
  27. ↑ Yong, Ed (28 Oktober 2019). "Has Humanity's Homeland Been Found?". The Atlantic. Besoek op 28 Oktober 2019.
  28. ↑ Zimmer, Carl (10 September 2019). "Scientists Find the Skull of Humanity's Ancestor — on a Computer - By comparing fossils and CT scans, researchers say they have reconstructed the skull of the last common forebear of modern humans". The New York Times. Besoek op 10 September 2019.
  29. ↑ Rogers, Alan R.; Bohlender, Ryan J.; Huff, Chad D. (12 September 2017). "Early history of Neanderthals and Denisovans". Proceedings of the National Academy of Sciences. 114 (37): 9859–9863. doi:10.1073/pnas.1706426114. PMC 5604018. PMID 28784789.
  30. ↑ Wolpoff, M. H.; Spuhler, J. N.; Smith, F. H.; Radovcic, J.; Pope, G.; Frayer, D. W.; Eckhardt, R.; Clark, G. (1988). "Modern Human Origins". Science. 241 (4867): 772–74. Bibcode:1988Sci...241..772W. doi:10.1126/science.3136545. PMID 3136545.
  31. ↑ Green, RE; Krause, J; Briggs, Adrian W.; Maricic, Tomislav; Stenzel, Udo; Kircher, Martin; Patterson, Nick; Li, Heng; Zhai, Weiwei; Fritz, Markus Hsi-Yang; Hansen, Nancy F.; Durand, Eric Y.; Malaspinas, Anna-Sapfo; Jensen, Jeffrey D.; Marques-Bonet, Tomas; Alkan, Can; Prüfer, Kay; Meyer, Matthias; Burbano, Hernán A.; Good, Jeffrey M.; Schultz, Rigo; Aximu-Petri, Ayinuer; Butthof, Anne; Höber, Barbara; Höffner, Barbara; Siegemund, Madlen; Weihmann, Antje; Nusbaum, Chad; Lander, Eric S.; et al. (Mei 2010). "A draft sequence of the Neandertal genome". Science. 328 (5979): 710–22. Bibcode:2010Sci...328..710G. doi:10.1126/science.1188021. PMC 5100745. PMID 20448178.
  32. ↑ Reich, D; Patterson, Nick; Kircher, Martin; Delfin, Frederick; Nandineni, Madhusudan R.; Pugach, Irina; Ko, Albert Min-Shan; Ko, Ying-Chin; Jinam, Timothy A.; Phipps, Maude E.; Saitou, Naruya; Wollstein, Andreas; Kayser, Manfred; Pääbo, Svante; Stoneking, Mark (2011). "Denisova admixture and the first modern human dispersals into southeast Asia and oceania". Am J Hum Genet. 89 (4): 516–28. doi:10.1016/j.ajhg.2011.09.005. PMC 3188841. PMID 21944045.
  33. ↑ "New Clues Add 40,000 Years to Age of Human Species". www.nsf.gov. NSF – National Science Foundation.
  34. ↑ "Age of ancient humans reassessed". BBC News. 16 Februarie 2005. Besoek op 10 April 2010.
  35. ↑ "The Oldest Homo Sapiens: Fossils Push Human Emergence Back To 195,000 Years Ago". ScienceDaily. 28 Februarie 2005. Besoek op 6 Mei 2019.
  36. ↑ Alemseged, Z.; Coppens, Y.; Geraads, D. (2002). "Hominid cranium from Homo: Description and taxonomy of Homo-323-1976-896". Am J Phys Anthropol. 117 (2): 103–12. doi:10.1002/ajpa.10032. PMID 11815945.
  37. ↑ Stoneking, Mark; Soodyall, Himla (1996). "Human evolution and the mitochondrial genome". Current Opinion in Genetics & Development. 6 (6): 731–36. doi:10.1016/S0959-437X(96)80028-1. PMID 8994844.
  38. ↑ Human evolution: the fossil evidence in 3D, deur Philip L. Walker en Edward H. Hagen, Dept. of Anthropology, University of California, Santa Barbara. Besoek op 5 April 2005.
  39. ↑ Meyer, Matthias; Arsuaga, Juan-Luis; de Filippo, Cesare; Nagel, Sarah; Aximu-Petri, Ayinuer; Nickel, Birgit; Martínez, Ignacio; Gracia, Ana; de Castro, José María Bermúdez; Carbonell, Eudald; Viola, Bence; Kelso, Janet; Prüfer, Kay; Pääbo, Svante (14 Maart 2016). "Nuclear DNA sequences from the Middle Pleistocene Sima de los Huesos hominins". Nature. 531 (7595): 504–507. Bibcode:2016Natur.531..504M. doi:10.1038/nature17405. PMID 26976447. S2CID 4467094.
  40. ↑ Callaway, Ewen (14 Maart 2016). "Oldest ancient-human DNA details dawn of Neanderthals". Nature. 531 (7594): 296–286. Bibcode:2016Natur.531..296C. doi:10.1038/531286a. PMID 26983523. S2CID 4459329.
  41. ↑ Oppenheimer, S. (2003). Out of Eden: The Peopling of the World. ISBN 978-1-84119-697-8.
  42. ↑ Trinkaus, E.; Moldovan, O.; Milota, Ș.; Bîlgăr, A.; Sarcina, L.; Athreya, S.; Bailey, S. E.; Rodrigo, R.; et al. (2003). "An early modern human from Peștera cu Oase, Romania". PNAS. 100 (20): 11231–36. Bibcode:2003PNAS..10011231T. doi:10.1073/pnas.2035108100. PMC 208740. PMID 14504393.
  43. ↑ Reich, David; Green, Richard E.; Kircher, Martin; Krause, Johannes; Patterson, Nick; Durand, Eric Y.; Viola, Bence; Briggs, Adrian W.; et al. (2010). "Genetic history of an archaic hominin group from Denisova Cave in Siberia". Nature. 468 (7327): 1053–60. Bibcode:2010Natur.468.1053R. doi:10.1038/nature09710. hdl:10230/25596. PMC 4306417. PMID 21179161.
  44. ↑ Trinkaus, Erik (Oktober 2005). "Early modern humans". Annual Review of Anthropology. 34 (1): 207–30. doi:10.1146/annurev.anthro.34.030905.154913. S2CID 9039428.
  45. ↑ Meldrum, Jeff; Hilton, Charles E. (31 Maart 2004). From Biped to Strider: The Emergence of Modern Human Walking, Running, and Resource Transport. Springer Science & Business Media. ISBN 978-0-306-48000-3.
  46. ↑ Vonk, Jennifer; Shackelford, Todd K. (13 Februarie 2012). The Oxford Handbook of Comparative Evolutionary Psychology. Oxford University Press, USA. pp. 429–. ISBN 978-0-19-973818-2.
  47. ↑ Bozek, Katarzyna; Wei, Yuning; Yan, Zheng; Liu, Xiling; Xiong, Jieyi; Sugimoto, Masahiro; Tomita, Masaru; Pääbo, Svante; Pieszek, Raik; Sherwood, Chet C.; Hof, Patrick R.; Ely, John J.; Steinhauser, Dirk; Willmitzer, Lothar; Bangsbo, Jens; Hansson, Ola; Call, Josep; Giavalisco, Patrick; Khaitovich, Philipp (2014). "Exceptional Evolutionary Divergence of Human Muscle and Brain Metabolomes Parallels Human Cognitive and Physical Uniqueness". PLOS Biology. 12 (5): e1001871. doi:10.1371/journal.pbio.1001871. PMC 4035273. PMID 24866127.
  48. ↑ Thieme, H (2007). "Der große Wurf von Schöningen: Das neue Bild zur Kultur des frühen Menschen". Die Schöninger Speere – Mensch und Jagd vor 400 000 Jahren. Konrad Theiss Verlag. 224–28. ISBN 978-3-89646-040-0. 
  49. ↑ Haidle, M.N. (2006). "Menschenaffen? Affenmenschen? Mensch! Kognition und Sprache im Altpaläolithikum". Woher kommt der Mensch. Attempto Verlag. 69–97. ISBN 3-89308-381-2. 
  50. ↑ Mendez, Fernando; Krahn, Thomas; Schrack, Bonnie; Krahn, Astrid-Maria; Veeramah, Krishna; Woerner, August; Fomine, Forka Leypey Mathew; Bradman, Neil; Thomas, Mark (7 Maart 2013). "An African American paternal lineage adds an extremely ancient root to the human Y chromosome phylogenetic tree" (PDF). American Journal of Human Genetics. 92 (3): 454–59. doi:10.1016/j.ajhg.2013.02.002. PMC 3591855. PMID 23453668.
  51. ↑ Krings M, Stone A, Schmitz RW, Krainitzki H, Stoneking M, Pääbo S (Julie 1997). "Neandertal DNA sequences and the origin of modern humans". Cell. 90 (1): 19–30. doi:10.1016/S0092-8674(00)80310-4. hdl:11858/00-001M-0000-0025-0960-8. PMID 9230299. S2CID 13581775.
  52. ↑ Hill, Deborah (16 Maart 2004). "No Neandertals in the Gene Pool". Science. Besoek op 6 Mei 2019.

Skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Vroeë_moderne_mens&oldid=2392979"