Duwisib-kasteel
Duwisib-kasteel
in die omgewing van
Maltahöhe, Hardap-streek
Namibië
Opgerig
Tussen 1907 en 1909
Boustyl
Historisme
Argitek
Wilhelm Sander
Die Duwisib-kasteel is aan die rand van die Namibwoestyn, 72 km suidwestelik van Maltahöhe in die streek Hardap geleë. Dit is een van Namibië se nasionale gedenkwaardighede en 'n baie gewilde besienswaardigheid in dié streek.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Militêre loopbaan in die Keiserryk en Suidwes-Afrika[wysig | wysig bron]
Die kasteel, wat met sy versterkings en torings op 'n middeleeuse bouwerk lyk, was die verwesenliking van 'n droom wat die Saksiese artillerie-offisier Hansheinrich von Wolf en sy Amerikaanse eggenote ná hul huwelik en vestiging in die destydse Suidwes-Afrika gekoester het.
Von Wolf, wat op 11 September 1872 in Dresden in 'n adellike familie gebore is (sommige bronne beweer hy was van Baltiese-Duitse afkoms, maar daar is geen dokumente wat hierdie bewering sou kon steun nie), het later in sy vader se voetspore gevolg (Ernst von Wolf het as generaal-majoor in die Koninklike Saksiese Leër gedien) en 'n militêre loopbaan begin. In Königsbrück naby sy geboortestad het hy in die keiserlike leër gedien.
Toe die inheemse Herero-bevolking in Duits-Suidwes-Afrika in Januarie 1904 in opstand teen die koloniale bewindhebbers gekom en ook die Namas een jaar later by die oorlog teen die Duitsers betrokke geraak het, het setlaars en koloniale troepe 'n ernstige bedreiging in die gesig gestaar nadat Duitse magte in die vroeë fase van die konflik vernederende neerlae gely het. In die Duitse Ryk het jong mans as vrywilligers wapens opgeneem om in die kolonie teen die opstandelinge te veg, en so het ook von Wolff laat in 1904 in Swakopmund aangekom om by die Duitse Schutztruppe aan te sluit.[1]
'n Duits-Amerikaanse liefdesverhaal[wysig | wysig bron]
Nadat die opstand bloedig neergeslaan is, het von Wolf op vakansie in sy geboorteland gegaan en daar kennis gemaak met Jayta Humphreys (1881-1963), die Amerikaanse konsul se welvarende stiefdogter. Op 8 April 1907 het die paar in Dresden getrou. Die von Wolfs het nog in dieselfde jaar na Suidwes-Afrika teruggekeer, met die voorneme om hulle daar permanent te vestig en 'n perdestoetery te bedryf. Hiervoor het von Wolf die Duwisib-plaas van aanvanklik 20 000 hektaar gekoop. In 1910 het hy sy boerdery aansienlik vergroot deur 'n verdere 35 000 hektaar grond te koop. Teelperde is uit Engeland en Australië ingevoer.
Behalwe vir 5 000 hektaar se grond, wat hy uit 'n privaat persoon se hand gekoop het, het hy die grootste deel van sy grond van die staat oorgeneem. Sy aansoek om sy grondbesit tot 150 000 hektaar te vergroot is egter deur die keiserlike koloniale administrasie geweier. Daar is aangevoer dat hy nie in staat sou wees om só 'n groot plaas doeltreffend te bestuur nie. Nogtans het die von Wolfs, wat deur inheemses met die adellike titels Baron en Baroness aangespreek is, sukses behaal as telers van volbloedperde nadat die Schutztruppe en die koloniale polisie-eenhede gretige kopers van sy perde geword het.
'n Kasteel aan die rand van die woestyn[wysig | wysig bron]
Reeds in 1908 het von Wolf aan die bekende argitek Wilhelm Sander (1860-1930) die opdrag gegee om vir hom 'n kasteelagtige herehuis volgens historiese voorbeelde op te rig. Sander, 'n boorling van Berlyn wat hom in 1901 in Suidwes-Afrika gevestig het, was al by 'n reeks ander bekende bouwerke in die kolonie betrokke, waaronder die Schwerin-, Sander- en Heinitz-kasteel asook die Tintenpalast, 'n administratiewe kantoorgebou in Windhoek.
Die projek was veral vanweë die afgeleë ligging van die plaas - sowat 300 km oos van die kus en 400 km suid van Windhoek - en die gebrek aan voldoende infrastruktuur in die omgewing 'n besondere uitdaging. Tydens die boubedrywighede het die von Wolfs saam met 'n bestuurder, 'n leerjonge uit Dresden, 'n perdewagter en 'n Herero-bediende in 'n eenvoudige hut en in tente op die bouterrein gewoon om toesig oor die bouwerk te hou. Hulle het binnekort goed by hul nuwe lewe aan die rand van die woestyn aangepas.
Terwyl die rooi sandsteen vir die kasteel uit plaaslike groewe verkry kon word, moes alle ander boumateriale ingevoer word. So is byvoorbeeld yster, hout, sement en lampe per skip vanuit Hamburg na Lüderitz vervoer en van daar met ossewaens en 'n span van 24 osse deur die Namibwoestyn na die bouterrein geneem. Ook van die ambagsmanne, wat vir die bouprojek benodig is, het van oorsee gekom. So is messelaars uit Italië en timmermans uit Swede en Ierland aangestel. Die von Wolfs het ook steeds meer personeel vir hul eie huishouding benodig en hiervoor Herero's in diens geneem. Nogtans het hulle baie van die werk self verrig. So het Hansheinrich self die palmbome in die binnehof geplant.
Laat in 1908 het die von Wolfs na Duitsland gereis om die meubilering vir hul kasteel te bestel. Sommige meubels uit 'n Duitse kasteel is by 'n veiling verkry, ander is ingevoer, waaronder massiewe eikehoutkaste uit Duitsland en bamboestafels uit Turkye. Toe hulle teen die middel van 1909 na die kolonie teruggekeer het, was hul kasteel ná 'n kort boutyd van twee jaar reeds voltooi. Die bouwerk is teen die middel van 1909 ingewy met 'n groot fees wat deur baie bekende Suidwes-Afrikaanse persoonlikhede bygewoon is.
In 1914 het von Wolf saam met sy vrou per skip na Groot-Brittanje gereis om 'n volbloedhings vir sy stoetery te koop. Op see het nuus oor die uitbreek van die Eerste Wêreldoorlog die egpaar bereik. Hul Duitse skip het vervolgens van koers verander en 'n Brasiliaanse hawe, Rio de Janeiro, aangedoen. Vanweë sy vroeëre militêre loopbaan in die Duitse leër is Hansheinrich von Wolf tydelik geïnterneer, maar danksy die egpaar se goeie betrekkinge (Jayta von Wolf het haar Amerikaanse burgerskap behou) is hy kort daarna vrygelaat. Die von Wolfs het daarna na New York vertrek en daar aan boord van 'n skip, wat onder neutrale Nederlandse vlag gevaar het, na Rotterdam gereis.
Einde van 'n droom[wysig | wysig bron]
Ná hul aankoms in die Duitse Keiserryk het von Wolf as vrywilliger by die Duitse leër aangesluit. Op 4 September 1916 het hy in Frankryk in die Slag van die Sommerivier gesneuwel. Jayta von Wolf het nooit meer na Suidwes-Afrika teruggekeer nie en aanvanklik in München (waar haar stiefvader intussen as konsul-generaal aangestel is) en aan die Beierse Tegernmeer gebly voordat sy haar in die laat 1930's in Zürich, Switserland gevestig het. Sy het kennis gemaak met Erich Schlemmer, die konsul-generaal van Siam, en later met hom getrou.
Nadat die von Wolfs uit Suidwes-Afrika vertrek het, het hul hegte vriend, Max Graf von Lüttichau, die volmag gekry om die plaas te bestuur. Kort ná die oorlog is Duwisib egter bankrot verklaar. Ook het daar nog tydens die oorlog plunderinge in die kasteel plaasgevind. Die nuwe Suid-Afrikaanse mandaatregering was nie bereid om hiervoor skadevergoeding te betaal nie. Aangesien Jayta von Wolf geen aanspraak meer op die kasteel en grond gemaak het nie, is dit vir 7 500 pond sterling aan 'n Sweedse gesin, die Murrmanns, verkoop. Die nuwe eienaar is kort ná sy vestiging in Suidwes-Afrika oorlede, terwyl sy enigste seun, wat in die Suid-Afrikaanse Lugmag gedien het, in die Tweede Wêreldoorlog gesneuwel het. So is die kasteel kort ná die oorlog vir 25 000 pond sterling aan 'n onderneming, Duwisib Pty Ltd, verkoop. Die omliggende grond is later opgedeel en eweneens verkoop.
Jayta von Wolf het in 1946 na die Verenigde State teruggekeer en saam met haar ouers in Summit in die deelstaat New Jersey gebly. Die herehuis en stoetery het in die volgende jare geleidelik in verval geraak. Daar word aangeneem dat von Wolf se perde 'n beslissende rol in die geskiedenis van Namibië se woestynperde gespeel het.
Die kasteel, wat nog meermale van eienaar gewissel het, is sedert 1979 in staatsbesit en in 1991 omvattend opgeknap. Sy bestuur is in 2000 oorgedra aan die staatsonderneming Namibia Wildlife Resorts (NWR). Ná 'n tweede renovasie in 2014 is die kasteel as museum toeganklik vir die publiek, maar bied met sy eie gastekamers en dié in die nabygeleë plaashuis asook op die kampeerplek ook toeristeverblyf.[2]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "Namibia 1 on 1: Duwisib Castle, a German Castle in Southern Namibia. Besoek op 8 Julie 2015". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Junie 2015. Besoek op 8 Julie 2015.
- ↑ "Allgemeine Zeitung, Windhoek, 8 Augustus 2014: Eine Geschichte von Luxus und Liebe. Besoek op 8 Julie 2015". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 September 2015. Besoek op 8 Julie 2015.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Duwisib-kasteel.- Farm Duwisib (de)
