Henriëtta Gryffenberg

Henriëtta Gryffenberg is ’n aktrise, televisie-aanbieder en skrywer van televisiereekse, waaronder “Erfsondes”, waarmee sy vele toekennings verwerf.

Lewe en werk

Henriëtta Gryffenberg is in Bordeaux in Johannesburg gebore as die middelste van vyf kinders van die Afrikaans onderwyser Ludwig Emil Gryffenberg en Maria Hendrika (Molly) Olwage, ’n tuisteskepper. Sy het drie jonger broers, Emile, Christiaan (Chris) en Cobus. Haar ma was voorheen getroud voordat sy met haar pa trou en uit hierdie eerste huwelik het Henriëtta ’n ouer halfsuster, Susann, wat later aan alkohol verslaaf raak en in 2005 aan ’n bloeiende maagseer oorlede is. Hierdie ervaring het ’n groot vormende invloed op haar lewe. Die gesin verhuis gereeld, sodat sy verskillende skole bywoon. Sy matrikuleer in 1981 met vier onderskeidings aan die Hoërskool Randburg. Na skool studeer sy vanaf 1982 aan die Universiteit van Pretoria waar sy in 1984 ’n B.A.-graad in Drama verwerf en in 1985 ’n Hoër Onderwysdiploma. Aanvanklik kry sy nie werk as aktrise nie en sy gee dan onderwys in Afrikaans en drama by Dawnview High School in Primrose in Germiston. Dan kry sy ’n pos as produksiesekretaresse op “Goeiemôre Suid-Afrika” by die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie, vanwaar sy begin met oorklanking en later ook rolle in televisiedramas losslaan. Sy raak bekend as aktrise wat in verskeie televisiereekse (onder andere “Sonkring I en II”, “The Game”, “Africa PI”, “Wenners”, “Samaritaan” en “Suburban bliss”) optree en op die verhoog is sy te sien in opvoerings van onder andere “The parrot woman”, “Antjie Somers”, “Taraboemdery” en “Briewe aan ’n rooi dak”. Vir dertien jaar is sy ook aanbieder by M-Net. In hierdie tyd bly sy aanvanklik in haar huis in Greymont in Johannesburg. Na haar huwelik met die Oostenrykse sakeman Robert Plattner, waaruit twee seuns (Emile en Benjamin) gebore word, fokus sy meer op skryfwerk en om as vervaardiger op te tree en bedryf die teaterkafee Tates by die Randburgse Waterfront totdat dit moet sluit. Periodiek tree sy steeds as aktrise op, veral by kunstefeeste, onder andere in “Desnieteenstaande” van Jeanne Goosen, “Wolke” van Harry Kalmer en “Gepiekel” van Schalk Schoombie. Van tyd tot tyd tree sy ook steeds op in televisiereekse soos “Dit wat stom is” en “Thysnywerheid”. Sy is lid van die South African Scriptwriters Association (SASWA) en dien vir ’n ruk as voorsitter. In November 2012 word sy by KykNet aangestel as toesighoudende vervaardiger van drama, sepies en rolprente. Sy skryf in 2013 by die Film and Video Foundation in vir ’n meestersklas in Beyond Structure, wat die nuanses en verwikkeldhede van dramatiese struktuur bestudeer. In haar lewe het sy twee heupvervangings nadat sy met ’n heupdefek gebore is, terwyl sy tydens ’n ski-vakansie ook haar rug sleg breek. Al hierdie terugslae oorkom sy egter en lei steeds ’n aktiewe lewe. Die gesin bly in Sandton en besit ook ’n strandhuis in Umdloti aan die Noordkus van KwaZulu-Natal.

 Skryfwerk

In 1990 maak sy haar debuut as dramaturg wanneer “Daar’s ’n kind in my kop” (wat sy saam met Anne-Ghrett Erasmus skryf) by die Kampustoneelfees opgevoer word. Hierin hou drie vriendinne in die Paasnaweek ’n reünie in Hermanus, waar allerhande ontboeseminge gemaak word. Die kabaret “Swartskaap” is in 2003 ’n wenner in die Aardklop/SABC2 teksontwikkelingskompetisie, waarna sy die teks verder ontwikkel onder leiding van Annie Basson. Hierdie kabaret verower in 2004 die AngloGold Ashanti Smeltkroes-prys by Aardklop as die beste nuwe Afrikaanse verhoogteks en in 2005 ’n Kanna vir beste prestasie in musiekteater op die Klein Karoo Nasionale Kunstefees. Dit word ook opgeneem vir televisie en op 2 uitgesaai. Dit handel oor Pappa Basson wat in sy kelder probeer om die perfekte politikus te skep, met die kop van ’n filosoof, hart van ’n kryger en kroonjuwele van ’n Zoeloeprins. Wanneer die eksperiment skeefloop omdat die man nie so swart is as wat hy moes gewees het nie, word hy gedwing om met nuwe oë na die mense rondom hom te kyk. Die komedie “Hotel Hel” debuteer by die Aardklop Kunstefees van 2009 in Potchefstroom. Die portier Goodness se pad kruis aan die vooraand van die Wêreldbeker-sokkertoernooi met dié van Karel Koekemoer, ’n Boerseun wat na Amerika geëmigreer het. Karel is bly oor sy besluit, want niks loop reg in sy geboorteland nie, met die vakbonde wat ook nog inmeng. Goodness en Karel kry egter deur (hoogs onwaarskynlike maar prettige) gebeure ’n smaak van die ander een se medisyne wanneer Goodness sy vuvuzela vir ’n driehoekie moet ruil en ’n lesing oor klassieke musiek moet deursit, terwyl Karel noodgedwonge deel moet word van Afrika se sokkerpret. Sy skryf ook verskeie ander ongepubliseerde verhoogdramas, soos “Dis nie my baby” (oor ’n vrou wat swanger raak in ’n tronk) en “Die verlore gebod”. Vir ’n tyd is sy skrywer vir die televisiedramareekse “7de Laan” (tot einde 2003), “Generations” en “Fishy Fêshuns”. Hierdie is goeie voorbereiding vir haar eie reeks,“Erfsondes”, wat op 2 vertoon word. Hierdie reeks is so gewild dat verskeie opvolgreekse daarvan gemaak word. Die sentrale tema van die verhaal word deur die titel aangedui, naamlik dat die sondes van die verlede mense inhaal en dan dikwels ’n dramatiese en vernietigende impak op hulle lewens het. Die episodes bevat losstaande verhale, met ’n deurlopende storielyn wat wentel om die lewens van drie gesinne, met die hoofkarakter die weeskind Kate. In 2010 verower “Erfsondes” ’n ATKVeertjie-toekenning as beste dramareeks en word ook bekroon met die toekennings vir beste teks, beste akteur, beste aktrise en beste regisseur. Die beoordelaars meen die draaiboek is veral treffend danksy die spanningslyn, goed gedefinieerde karakters en dialoog wat heerlik vloei. Die Suid-Afrikaanse rolprent- en televisie toekennings (Safta-toekennings) word in 2011 aan die reeks toegeken vir die kategorieë beste draaiboekskrywer en beste drama, nadat dit ook in vyf ander kategorieë genomineer was. In 2011 en 2012 verower dit weer die ATKVeertjie as beste draaiboek vir ’n dramareeks en in 2011 ook die toekenning as beste regisseur. In 2012 wen sy weer die ATKVeertjie as beste draaiboekskrywer, terwyl “Erfsondes” terselfdertyd aangewys word as die beste Afrikaanse dramareeks. Vanaf 2014 is sy die hoofskrywer van die televisiereeks “High Rollers”, wat oor die senders van SABC3 gebeeldsend word. Hierdie reeks het die glanswêreld van dobbel as agtergrond, met die familie-intriges en die voortdurende gevegte vir beheer van die casino’s wat sorg vir opwinding en spanning.

Bronnelys

Tydskrifte en koerante

• Bouwer, Anna-Retha “Drietal ruim S.A. definisie van snaaks” “Plus” 2 Oktober 2009
• Burger, Kobus “Skrywers aan’t werk” “Beeld” 8 Desember 2003
• Burger, Kobus “Honde en skaap wen Aartvark, Smeltkroes” “Beeld” 2 Oktober 2004
• Burger, Kobus “Om jou eie stem te vind” “Plus” 19 Oktober 2004
• Coetzee, Terésa “Henriëtta terug op die planke” “Beeld” 3 Oktober 2014
• De Lange, Amanda “Kykgenot met sondes wat spook” “Plus” 3 Julie 2007
• De Lange, Amanda “Om die towerwoord te vind” “Plus” 31 Julie 2007
• De Lange, Amanda “‘Erfsondes’ se Veertjies Gryffenberg se trots” “Beeld” 29 April 2010
• Ferreira, Lettie “Tot siens Blondie!” “Keur” 13 Februarie 1998
• Grobler, Riëtte “‘Erfsondes’ is ’n juweel” “Beeld” 20 Julie 2012
• Meyer, Monica “Blonde brunet kry ’n prins” “Keur” 3 Junie 1994
• Pretorius, Liesl “‘Unieke’ drama op TV” “Plus” 2 Julie 2007
• Roos, Martjie “Erfsondes geskryf uit die hart” “Rapport” 29 Julie 2007
• Roos, Martjie “Erfsondes haal mense weer in” “Rapport” 2 November 2008
• Schoombie, Schalk “Oor geërfde vreugdes” “By” 16 Februarie 2013
• Vorster, Alita “Dis goed so!” “Vrouekeur” 19 Maart 2004

Internet

• Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/Henrietta_Gryffenberg
• Leads Artists: http://leadsartists.co.za/images/cvs/henrietta-gryffenberg-cv.pdf