Hollanderkorps

Die Hollanderkorps was ‘n militêre eenheid wat in die Tweede Vryheidsoorlog geveg het.

Met die uitbreek van die Tweede Vryheidsoorlog het ‘n groot groep Nederlanders in die Zuid-Afrikaansche Republiek en die Republiek van die Oranje-Vrijstaat gewoon. Na hulle is goedig verwys as Kruger se Hollanders. Uit lojalitiet aan ‘n gemeenskaplike afkoms of weens ‘n sterk anti-Britse gevoel of bloot ‘n sug na avontuuur wou ‘n groot aantal van hierdie mense graag by die Boeremagte aansluit. Sekere van die Hollanders het spesifiek uit Nederland gekom om te help veg. Onder leiding van dr. Herman Coster en Cars de Jonge is op 14 September 1899 vir Nederlanders in Pretoria en Johannesburg ‘n vegkorps gevorm volgens die gebruiklike kommandostelsel. Belgiese burgers onder leiding van dr. A. Heijmans het by hulle aangelsuit. Lede wat nie aktief wou of aan gevegte kon deelneem nie is in ‘n Garnisoensdienskorps opgeneem. Die hoofkommandant vir al hierdie buitelanders was J.P. la G. Lombard en ander aanvanklike leiersfigure was kapt. Boudewijn Hamer en J.M. de Bruijn. Die Vegkorps het ‘n 150 en die Garnisoensdienskorps ‘n 300 lede gehad. Hierdie lede het geen soldy ontvang nie alhewel die offisiere wel deur die Z.A.R. ingesweer is.

Op 21 Oktober 1899 het 108 lede aan die Slag van Elandslaagte deelgeneem. Enkeles sneuwel, ook Coster en De Jonge. ‘n Dertigtal is krygsgevange geneem en 40 man het ontsnap. Hierna word die Vegkorps ontbind. Verskeie van die lede sluit by die ZAR-kommando’s of die Garnisoensdienskorps aan. In Maart van die volgende jaar sluit 140 Nederlanders by die Vreemdelingelegioen van genl. Georges de Villebois-Mareuil aan. Kort daarna sneuwel De Villebois-Mareuil en word sy legioen ook ontbind. Kommandant Andries Smorenburg probeer lewe in die Vegkorps blaas, maar dit misluk weens sy gebrekkige leierskap.

Die Garnisoensdienskorps was veral betrokke by polisiewerk, die ambulansdiens en teenspioenasie. Assistent-kommandant G. Westenenk en sy manne in Pretoria het krygsgevangenes opgepas.

Verskeie faktore het die lewe vir die Hollanders bemoeilik. Die meeste van hulle was onbekend met die ruwe terrein en die strawwe klimaat van die vir hulle vreemde land. Dus het hulle nog meer ontberings op kommando gely as die Boere self.

Die bekendste lede van die Hollanderkorps was

• Herman Coster
• Cars Geert de Jonge, (*Bahia, Brasilië, 10 Oktober 1865 – †Elandslaagte, 21 Oktober 1899), sekretaris van die Transvaalse Onderwysersvereniging, amptenaar, vrywilliger-offisier
• Johannes Petrus la Grange Lombard, (*Riversdal, 24 Julie 1846 - †Pretoria, Augustus 1939, Boerekommandant, lid van die Eerste Volksraad van die ZAR, en vader van J.P. la Grange Lombard
• Boudewijn Gerrit Versélewel de Witt Hamer, (*Doesburg, 12 Februarie 1855 – †Dundee, 18 Desember 1930), joernalis, amptenaar, lid van die Tweede Volksraad van die ZAR
• Andries Smorenburg
• Cornelius van Gogh, broer van Vincent van Gogh
• Frans Oerder
• Jochem van Bruggen
• Herman van Broekhuizen
• Willem Frederik Mondriaan, broer van die kunstenaar Piet Mondriaan

Bibliografie

• Schoeman, Chris: Broers in die Stryd. Hollanders in die Anglo-Boereoorlog. Kaapstad: Zebra, 2011. ISBN 978-177022-341-7