Alifatiese verbinding

Aromatiese furaan (links) en alifatiese tetrahidrofuraan (regs)

Nie-sikliese alifatiese / nie-aromatiese verbinding (butaan)

Sikliese alifatiese / nie-aromatiese verbinding (siklobutaan)

In organiese chemie word koolwaterstowwe (verbindings wat slegs uit koolstof en waterstof bestaan) in twee klasse verdeel: aromatiese verbindings en alifatiese verbindings (van Grieks aleiphar wat vet of olie beteken), ook bekend as nie-aromatiese koolwaterstowwe. Alifatiese verbindings kan siklies wees maar koolwaterstowwe met gekonjugeerde pi-stelsels wat Hückel se reel gehoorsaam word egter beskou as aromaties.^[1] Alifatiese verbindings kan versadig wees, soos heksaan, of onversadig, soos hekseen en heksyn. Oopkettingverbindings (hetsy reguit of vertak) bevat geen ringe van enige aard nie en is dus alifaties.

Struktuur[wysig | wysig bron]

Alifatiese verbindings kan versadig wees en verbind word deur enkelbindings (alkane), of onversadig, met dubbelbindings (alkene) of drievoudige bindings (alkyne). Behalwe waterstof, kan ander elemente aan die koolstofketting gebind word, waarvan suurstof, stikstof, swawel en chloor die algemeenste is.

Die eenvoudigste alifatiese verbinding is metaan (CH₄).

Eienskappe[wysig | wysig bron]

Die meeste alifatiese verbindings is vlambaar, wat die gebruik van koolwaterstowwe as brandstof moontlik maak, soos bv. metaan in gasvlamme en as vloeibare natuurlike gas, en asetileen (etyn) in die sweiswerk.

Voorbeelde[wysig | wysig bron]

Formule	Naam	Formule	Naam
CH₄	Metaan	C₂H₂	Asetileen
C₂H₄	Etileen	C₂H₆	Etaan
C₃H₄	Propyn	C₃H₆	Propeen
C₃H₈	Propaan	C₄H₆	1,2-Butadiëen
C₄H₆	1-Butyn	C₄H₈	1-Buteen
C₄H₁₀	Butaan	C₅H₁₂	n-pentaan
C₆H₁₀	Siklohekseen	C₇H₁₄	sikloheptaan
C₇H₁₄	Metielsikloheksaan	C₈H₈	Kubaan
C₉H₂₀	Nonaan	C₁₀H₁₂	Disiklopentadiëen
C₁₀H₁₆	Fellandreen	C₁₀H₁₆	α-Terpineen
C₁₀H₁₆	Limoneen	C₁₁H₂₄	Undekaan
C₃₀H₅₀	Skwaleen	C_2nH_4n	Poliëtileen

Verwysings[wysig | wysig bron]

↑ "aliphatic compounds". IUPAC Compendium of Chemical Terminology (in Engels). Research Triagle Park, NC: IUPAC. doi:10.1351/goldbook.a00217. ISBN 0-9678550-9-8.

[aliphatic-1] "aliphatic compounds". IUPAC Compendium of Chemical Terminology (in Engels). Research Triagle Park, NC: IUPAC. doi:10.1351/goldbook.a00217. ISBN 0-9678550-9-8.

[1]