Alifatiese verbinding

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Aromatiese furaan (links) en alifatiese tetrahidrofuraan (regs)
Nie-sikliese alifatiese / nie-aromatiese verbinding (butaan)
Sikliese alifatiese / nie-aromatiese verbinding (siklobutaan)

In organiese chemie word koolwaterstowwe (verbindings wat slegs uit koolstof en waterstof bestaan) in twee klasse verdeel: aromatiese verbindings en alifatiese verbindings (van Grieks aleiphar wat vet of olie beteken), ook bekend as nie-aromatiese koolwaterstowwe. Alifatiese verbindings kan siklies wees maar koolwaterstowwe met gekonjugeerde pi-stelsels wat Hückel se reel gehoorsaam word egter beskou as aromaties.[1] Alifatiese verbindings kan versadig wees, soos heksaan, of onversadig, soos hekseen en heksyn. Oopkettingverbindings (hetsy reguit of vertak) bevat geen ringe van enige aard nie en is dus alifaties.

Struktuur[wysig | wysig bron]

Alifatiese verbindings kan versadig wees en verbind word deur enkelbindings (alkane), of onversadig, met dubbelbindings (alkene) of drievoudige bindings (alkyne). Behalwe waterstof, kan ander elemente aan die koolstofketting gebind word, waarvan suurstof, stikstof, swawel en chloor die algemeenste is.

Die eenvoudigste alifatiese verbinding is metaan (CH4).

Eienskappe[wysig | wysig bron]

Die meeste alifatiese verbindings is vlambaar, wat die gebruik van koolwaterstowwe as brandstof moontlik maak, soos bv. metaan in gasvlamme en as vloeibare natuurlike gas, en asetileen (etyn) in die sweiswerk.

Voorbeelde[wysig | wysig bron]

Formule Naam Strukturele formule Formule Naam Strukturele formule
CH4 Metaan Methane-2D-stereo.svg C2H2 Asetileen Ethyne-2D-flat.png
C2H4 Etileen Ethene structural.svg C2H6 Etaan Ethan Lewis.svg
C3H4 Propyn Propyne-2D-flat.png C3H6 Propeen Propen21.PNG
C3H8 Propaan Propane-2D-flat.png C4H6 1,2-Butadiëen Buta-1,2-dien.svg
C4H6 1-Butyn Ethylacetylene.svg C4H8 1-Buteen But-1-ene-2D-skeletal.png
C4H10 Butaan Butane-2D-flat.png C5H12 n-pentaan Pentan Skelett.svg
C6H10 Siklohekseen Cyclohexen - Cyclohexene.svg C7H14 sikloheptaan Cycloheptane.svg
C7H14 Metielsikloheksaan Methylcyclohexane.png C8H8 Kubaan Cuban.svg
C9H20 Nonaan Nonan Skelett.svg C10H12 Disiklopentadiëen Di-Cyclopentadiene ENDO & EXO V.2.svg
C10H16 Fellandreen Phellandrene alpha.svgPhellandrene beta.svg C10H16 α-Terpineen Alpha-Terpinene Structure V.1.svg
C10H16 Limoneen (R)-Limonen.svg(S)-Limonen.svg C11H24 Undekaan Undecan Skelett.svg
C30H50 Skwaleen Squalene.svg C2nH4n Poliëtileen Polyethylene repeat unit.svg

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. "aliphatic compounds". IUPAC Compendium of Chemical Terminology (in Engels). Research Triagle Park, NC: IUPAC. doi:10.1351/goldbook.a00217. ISBN 0-9678550-9-8.