Bespreking:Deur na Nebula Nege

My stuiwer

Ek weet nie of resensies hier toegelaat word nie, maar hier is my stuiwer:

Soos jy op my gebruikersblad kan sien, is ek 'n groot aanhanger van Afrikaanse wetenskapsfiksie. Ek het al van die verveligste, preutse kinderboeke gelees regdeur tot die esoteriese tienerboeke van die 1990's (Projek X ! Met dieselfde donker noir, sappige-kougom-onder-die-skoensool en staatsamptenare-met-sonbrille van die The X-files), en die volwasse boeke wat veel meer om die lyf het en 'n veelsydiger kroniek bied. Wat Afrikaanse wetenskapsfiksie so uniek maak (ignoreer asseblief LitNet se kinderopstelle wat bloot aktuele sake aanroer) - elke wetenskapsfiksieskrywer het sy eie inslag. So sal mens sien dat De Waal Venter meer kosmopolities en 'n Dave Pepler is (alles is in harmonie verweef); Fanie Viljoen se boeke begin aanvanklik snaaks, maar kry dan 'n doodernstige noot en 'n oop einde - so tussendeur die kindergelag; Jaco Jacobs se boeke is altyd aweregs en oorspronklik (selfs ook Virus - wat 'n sinspeling is tussen Resident Evil en Romero-flieks op Suid-Afrikaanse bodem); en dan het ons ook Martie Preller wat streng postmodernisties en sielkundig (én biblioterapeuties) van aard is. Die meeste Afrikaanse wetenskapsfiksie se idees kan jy maar in die buiteland gaan soek.

Wat 'n geluk hierdie boek was in ons plaaslike biblioteek beskikbaar (want 'n mens is maar dom met Thompson-uitgewers se winkelmandjie). Ek kon die boek se eerste 35 blaaie lees, 'n week met vakansie Montagu toe gaan, en die boek verder lees - en presies onthou waar ek laas gestop het.

Die skrywer het reg gedoen om voor in die boek die lys name te druk. Waar die "tradisionele" boek dikwels hom toespits op één hooffiguur wie se doen en late ons verveel, kry ons hier met tien of twintig verskillende karakters te make. Terwyl die ou wetenskapfiksienavorsers dikwels afbrekend te velde trek teen "die gebeure wat belangriker is as die karakters en karakterontwikkeling" beskou ek die veeltallige karakters as 'n postmoderne kunsgreep: niemand is vandag meer die held nie; die held is dood. Elkeen is 'n god in sy eie klein ruimtetjie - juis daarom, soos by Charles F. Stofberg se "Brug van Eden", kry ons verhaalgrepe oor verskillende karakters vir wie ons eintlik vere voel. Of dalk nie - die leser kan juis kies van wie hy hou. Die leser kry perspektief van sowel die goeie as die bose se planne. (Met 'n goeie twee-vingers-skeut Spengler by).

Ek was onmiddellik geboei deur Arnan (die genetiesgekweekte luiperdman) en sy dieremakker, Jabado. Maar veral die laasgenoemde onderskatte swartluiperd, belas met die begrip van 'n mens, maar nie die hart of spraakvermoë van 'n mens nie. Noem my bevooroordeeld, maar hierdie dierekarakter ontwikkel ten volle meer as enige van die ander "menslike" karakters (Wilf is 'n tipiese antiheld ja, maar by die ander "mense" voel ek dikwels soos 'n toeskouer). Jabado keer van 'n laboratoriumeksperiment en mensgemaakte skepping terug na sy ware diereaard, na sy natuurlike skeppingsdoel - as roofdier in die wild. Jabado fnuik die bose (maar erg gekunstelde) Professor Rengardt Kitakilus (sy maker!) se planne op subtiele wyse om elke hoek en draai; maar kry geen erkenning nie. Om hierdie terugkeer na sy oorspronklike diereaard (en die verwerping van die menslike en modernistiese inmenging op die natuur) te beklemtoon, paar hy tog met 'n rasegte luiperdwyfie van die bos, terwyl vroeër in die boek duidelik gestel is dat hy aanvanklik nie met sy dommer spesiegenote in die bos iets mee te doen wil hê nie. Jabado kry ook reg wat Arnan en 'n hele bende karakters nie kan regkry nie - om Sui’raga se hirsa eensklaps te dood. Daarna verloop die verhaal seepglad met die kuborge se coup d'etat by die banket, hoewel die einde nog nie heeltemal in sig is nie. Alles te danke aan die skadukarakter Jabado.

Die postmoderne einde was ietwat skokkend en onverwags. Juis op die spannendste moment wanneer mens verwag dat Arnan sy maker binnekort sal ombring, eindig die storie stomp. Die hele verhaal, kom die leser agter, was, so kenmerkend aan postmodernisme, 'n storie binne 'n storie! (Wat mens amper wil herinner aan Martie Preller se In die tyd van die Esob (1995)). Alles wat pas gebeur het was 'n skepping vir 'n skrywerskompetisie. Juis daarom kan enige fout wat in die "fantasieland" afspeel "vergewe" word - dit was immers die skepping van die vier mensekarakters wat teen 'n stink spoed moes skryf! (En dikwels oorvleuel die stories soos die skrywers téén mekaar inskryf). Die "karakter"-trekke wat van die een skrywer wissel na die volgende is treffend - juis omdat daar in elkeen van ons een van die tien of twintig karakters te vinde is. Spot die skrywer dalk met die Jungiaanse argetipes? (Een van die karakters is immers Neo-Jungiaans...)

Wat my effens pla is die "sinlose nihilisme" wat mens ook in die Grensverhale van die 1980's vind. Soos die knaagdier en hond wat tjankend tydens die aardse oorlog in mekaar vashardloop, "maar dan skop die roofdierinstink in" (my vinnige parafrasering). Of die horingou Wolfman (wat skaars kan loop) wat onwrikbaar vas van plan is om vir Arnan dood te maak, maar dan in 'n vergete "vanggat" alleen sterf, voordat die planeet se bosvarke aan sy lyk begin knaag. Dieselfde kry mens ook in Brug na Eden - net wanneer mens die heldhaftige, maar ongeletterde gentleman Tommy leer ken (wat omgesien het na Karla Steward), word hy eenvoudig uit die verhaal doodgeskryf.
Ek probeer nog uitvind wat presies die doel daarvan is - of is dit ook 'n postmoderne kunsgreep téén "funksionaliteit" (nie alles in 'n storie hoef sin te maak nie)?

Wat kan mens sê - Deur na Nebula Nege is 'n postmoderne boek soos min. Geen negatiewe kritiek!
Baie geluk. Ek hoop jy skryf binnekort weer! Suidpunt (kontak) 22:09, 6 Julie 2015 (UTC)