Bespreking:Javaanse tier

Hierdie artikel is deur die gemeenskap geïdentifiseer as een van Wikipedia se spogartikels en het vir die eerste keer tydens week 49 van 2018 op ons voorblad gepryk. Dit beteken egter nie dat die artikel nie verder gewysig kan word nie: voel vry om dit te verbeter of by te werk.

Vertaalnotas

• le tigre est un animal commun des forêts de leur île het ek versterk met: glo...nog jy kan die dier agter elke bos uitskop
• Gerugte van die tier wat dan hier, dan daar, uit die bloute verskyn, het al deel van die volksgeloof geword het ek gekies bo die letterlike "maak deel uit van die urban legends van Java" vir "fait partie des légendes urbaines de Java".

Ek het vandag in Boerewysheid deur Grobbelaar, Hudson en Van der Merwe, gaan rondblaai of mens nie 'n beter woord kan vind as "stadslegende" nie. Ek verkies toe "volksgeloof", want volgens die woordeboek word dit omskryf as: "Wat die groot massa glo, veral allerhande bygelofies". Aangesien tweederdes van die koerant se lesersbriewe bestaan uit gerugte... Die Verklarende Afrikaanse Woordeboek is meer spesifiek met "volksgeloof": Geloofsvoorstelling wat by die volk uit sy belewing van natuurkragte en natuurverskynsels ontstaan en algemeen tradisioneelgangbaar is, bv. allerhande bygelowe en mitiese voorstellings;

Grobbelaar en kie verwys egter na alles wat onverklaarbaar, esoteries of ondeurvorsbaar of wat gebou is op mites (soos dat hiënas tweeslagtig is) as volksgeloof. Dieselfde voel ek oor diere wat glo gesien is, maar waarop geen navorsing berus nie.

Versinsels, ouvroustories, wolhaarstories, kafpraatjies... wat kan mens nog alles sê?

Oorlede A.F. Prinsloo skryf die volgende in Prinsloo, A. 2012. Taalkruie: Oor liegende legendes en advokate se gunsteling-oggenddrankie. Volksblad, 30 November:9:

Ek is al ’n paar keer gevra wat ons in Afrikaans vir ’n urban legend sê. Daar is ’n paar voorstelle in ons woordeboeke: straatstorie, hedendaagse mite, stadslegende, dwaalstorie. ’n Tydjie gelede het my oudkollega en digter, Daniel Hugo, met die treffende skepping liegende uitgekom wat die woorde lieg en legende as familie saamsmelt. Praat van vindingryk!

- Die woordeboek[e] waarvan hy praat is feitlik net een: Pharos se Nuwe Woorde en oues wat in die slag gebly het (1999).

Ek het vanmiddag vir Paw Patrol spesiaal weer geluister (Pups save a Mer-Pup) om die oorklankings te vergelyk – want broodjeaap kom in Nederlands voor. In elke taal sê Chase [die Duitse herdershondjie]:

...that this Mer-pupstuff is just some old legend. (US en UK-Engels)

...das dieser Meerfellfreundsage nur eine Märchen ist. (DE-Duits)

...dat het meerpupgedoe gewoon een broodjeaap is. (NL-Nederlands)

...una legenda (IT-Italiaans)

...simple légende (FR-Frans)

Die soektog na die regte woord dryf my van Märchen > fabula. En my groot Latijn-Nederlands Woordenboek sê: in ongunstigen zin: opspraak, praatje, gepraat van de menschen, kroniek; temere haud tollas fabulam – laat dat praatje rusten; verzinsel. fabulae! praatjes! gekheid! nos iam faula sumus: "wij tellen niet meer meê".

Maar toe dag ek – gerugte is gerugte. Dis geen legende nie – 'n legende is die lewensbeskrywing van 'n heilige, of "verhaal van werklike of denkbeeldige persoon wat nie op die werklikheid berus nie, maar op volksoorleweringe en soms geloofwaardigheid mis". Voorbeeld: Antjie Somers.

Wat dan van straatgerugte? Die woord bestaan wel. Volgens Woordenboek der Nederlandsche Taal kan mens selfs (hoewel 'sinds lang verouderd')praat van geruchte vaartuig as jy bedoel 'n vaartuig "waarover het gerucht de ronde doet". Dis werklik nuttig! Dis so bondig en spitsvondig! Suidpunt (kontak) 17:10, 23 Augustus 2018 (UTC)

• Die koning van die oerwoud: hier het ek spesifiek die woord "bosbenaming" gebruik. Kyk, in my Matriekjaar het ons Kringe in 'n bos gelees deur Dalene Matthee. Dieselfde storie: Olifante moet as "Grootvoete" aangespreek word, want anders "hoor" hulle jou. Dis net toevallig. Ek kon ongelukkig nie Sue van Waart se boek weer in die hande kry nie. Ek soek eintlik 'n woord wat beteken "benaming(s) vir X, wat uit ontsag of vrees bedink is". Ek het dus in my matriekklaswerkboek gaan grawe. Suidpunt (kontak) 08:39, 29 Augustus 2018 (UTC)

• ...in vele opsigte herinner hierdie verskynsel aan die genius loci'

Blykbaar het die Romeinse beskermgees ook 'n plek se vrugbaarheid beskerm, net soos die dhanyang. En ook het hierdie geeste 'n dieregestalte gekry.

Om aan te haal:

Auch Orten, wie Plätzen, Strassen, Thoren, Bädern, Theatern, legte man ihre Genien bei. Die Genien der Orte dachte man sich gewöhnlich als Schlangen, die man daher gern in Häusern hielt. - Lexikon der klassischen altertumskunde, Oskar Seyffert, 1882, S. 248.

Localities also, such as open spaces, streets, baths and theatres, had their own Genii. These were usually represented under the form of snakes; and hence the common habit of keeping tame snakes. - Dictionary of Classical Antiquities, Oskar Seyffert, vertaal en verwerk deur Nettleship en Sandys, 1956 (Sixth printing, 1960), p. 249.

Suidpunt (kontak) 19:14, 31 Oktober 2018 (UTC)