|
Antieke Hawaii is die tydperk in die geskiedenis van Hawaii voor die vereniging in 1810 van die Koninkryk Hawaii deur Kamehameha die Grote. Navorsers het tradisioneel geraam dat die eerste vestigings op die Hawaise eilande sporadies tussen 400 en 1100 n.C. plaasgevind het deur Polinesiese langafstandnavigators van die Samoa-, Marquesas- en Tahiti-eilande in wat nou Frans-Polinesië is.
In 2010 is die resultate gepubliseer van 'n studie met moderne radiokoolstofdatering wat betroubaarder resultate gelewer het; daarvolgens het mense hulle heelwat later eers op die eilande gevestig, in 'n kort tydperk van omstreeks 1219 tot 1266.
Die eilande in Oos-Polinesië word gekenmerk deur die ineenskakeling van hulle kulture, en die kort migrasietydperk kan dit verduidelik. Gediversifiseerde agrobosbou en akwakultuur het bronne verskaf vir inheemse Hawaise voedsel. Tropiese materiale is aangepas vir plaaslike huise. Uitgebreide tempels, wat heiau genoem is, is gebou van die lawarotse wat beskikbaar was.
Die ryk natuurlike hulpbronne het 'n relatief digte bevolking ondersteun wat bestaan het uit 'n heersersklas en 'n sosiale stelsel met godsdiensleiers.
Kaptein James Cook het sover bekend in 1778 die eerste kontak met die antieke Hawaiërs gemaak. Sy voorbeeld is deur baie ander Europeërs en Amerikaners gevolg.
- ...lees verder
|
Die Maori-kultuur (Maori: Māoritanga) is die gebruike, kultuurpraktyke en geloofsoortuigings van die inheemse Maori-volk van Nieu-Seeland. Dit het uit die Oos-Polinesiese kultuur ontstaan en is steeds deel daarvan. Die Maori-kultuur vorm 'n kenmerkende deel van die Nieu-Seelandse kultuur en danksy 'n groot diaspora en die opneem van Maori-motiewe in die gewilde kultuur word dit wêreldwyd aangetref. Onder die Maori's, en in 'n mindere mate dwarsoor Nieu-Seeland, word die woord Māoritanga dikwels gebruik as min of meer 'n sinoniem vir die Maori-kultuur. Die Maori-agtervoegsel -tanga is rofweg 'n ekwivalent van die Afrikaanse agtervoegsel "-heid" of "-skap". Dit is ook al vertaal as "'n Maori-lewenswyse".
Vier aparte maar oorvleuelende kultuurtydperke het histories tot die Maori-kultuur bygedra:
Māoritanga in die moderne tydperk word al hoe meer beïnvloed deur verstedeliking, groter kontak met Nieu-Seelanders van Europese afkoms 'n herlewing van tradisionele praktyke.
Tradisionele Maori-kuns speel 'n groot rol in Nieu-Seelandse kuns. Dit sluit in whakairo (houtsnywerk), raranga (weefwerk), kapa haka (groepoptrede), whaikōrero (redenaarskuns) en tā moko (tatoes). Die patrone en karakters wat voorgestel word, is 'n weerspieëling van die geloofsoortuigings en geslagsregisters (whakapapa) van die Maori's. Kunstenaars volg dikwels die tegniek van hulle voorouers, maar in die 21ste eeu sluit Māoritanga ook kontemporêre kunste soos rolprente, televisie, poësie en die teater in.
Die Maori's se taal is bekend as te reo Māori, wat verkort word tot te reo (letterlik "die taal"). Aan die begin van die 20ste eeu het dit gelyk of te reo Māori en ander aspekte van die Maori's se lewenswyse kan verdwyn. In die 1980's het regeringsgeborgde skole (Kura Kaupapa Māori) mense met Europese én Maori-herkoms egter in te reo begin onderrig.
Tikanga Māori is 'n stel kultuurwaardes, gebruike en praktyke. Dit sluit begrippe in oor wat heilig is, om jou gemeenskap te versorg, grondregte en ander verhoudings tussen mense en hulle omgewing. Tikanga verskil van 'n Westerse etiese of regstelsel omdat dit nie deur 'n sentrale owerheid of 'n stel dokumente voorgeskryf word nie. Dit is 'n vloeibaarder en dinamieser stel praktyke, en gemeenskapsaanspreeklikheid is "die doeltreffendse maganisme vir die afdwing van tikanga".
- ...lees verder
|
.jpg)
_large.jpg)
