Dakar-beraad
Die Dakar-beraad was gesprekke in 1987 tussen ’n groep Afrikaanssprekendes en leiers van die ANC in ballingskap wat in Dakar, Senegal plaasgevind het.[1] In Julie 1987 het 'n groep van 60 Afrikaanse skrywers, joernaliste, sakemanne, politici en ander intellektueles, in weerwil van opposisie deur die destydse Nasionale Partyregering, en die Afrikaanse pers, met die ANC vergader. Die vergadering kan gesien word as 'n sleutelgebeurtenis in samesprekings tussen Afrikaners en die ANC wat sou lei tot die vreedsame bereik van demokrasie in Suid-Afrika.
Die Afrikaanse afvaardiging verlaat Johannesburg op 7 Julie 1987 en vlieg via Londen en Parys na Dakar waar hulle op die aanloopbaan deur Thabo Mbeki, Essop Pahad en Steve Tshwete ingewag word. Senegal se president Abdou Diouf open die verrigting. Onder die tema van “Hoe gaan oorgang plaasvind?” word verskeie sake soos die gewapende stryd teen Apartheid bespreek. Die beraad eindig met 'n verklaring waarin die beraadgangers hulle ten gunste van ernstige beraadslaging met die ANC uitspreek in die soeke na 'n oplossing vir konflik en die oorgang na 'n vreedsame en regverdige toekoms.
Voor hulle terugkeer besoek die groep ook saam met die ANC-afvaardiging Akkra in Ghana waar hulle met president Jerry Rawlings vergader en Ouagadougou in Burkina Faso waar hulle met President Thomas Sankara vergader. Naby Ouagadougou help Thabo Mbeki en Beyers Naudé 'n monument teen apartheid oprig.
Met hulle terugkeer op 20 Julie 1987 word die groep deur die polisie begelei nadat die aankomssaal by Jan Smuts Lughawe deur die AWB onder leiding van Eugene Terre'blanche oorgeneem is.
Agtergrond
[wysig | wysig bron]Frederik Van Zyl Slabbert, 'n lid van die opposisie, het in Januarie 1986 uit die Progressiewe Federale Party en die Suid-Afrikaanse parlement bedank en dit as irrelevant beskryf en dat hy ander weë van onderhandelinge tussen wit en swart Suid-Afrikaners sal ondersoek.[2] Dr. Alex Boraine sou ook saam met hom vertrek. Van Zyl Slabbert en Boraine sou die Institute for Democratic Alternatives in South Africa (IDASA) stig, 'n nie-partygebaseerde organisasie wat daarop gemik was om inklusiewe demokrasie in Suid-Afrika te bevorder deur met mense van alle rasse binne en buite die land te praat.[3] Slabbert het in kommunikasie met Thabo Mbeki, lid van die ANC Nasionale Dagbestuur, die verandering in houding onder sommige van die Afrikaner-elite teenoor Afrikanernasionalisme en Apartheid bespreek.[3] Uit hierdie besprekings en vergaderings is 'n idee gegenereer vir 'n moontlike ontmoeting tussen hulle en die ANC.[3] Dit sou 'n verandering wees van die opposisie Wit liberale wat poog om politieke verandering van binne die parlementêre stelsel af te dwing, na die Afrikaner-elite wat regstreeks optree om die toekomstige rigting van Suid-Afrika te vorm.
Later in 1986 het Slabbert en Breyten Breytenbach op Gorée-eiland van Dakar in Senegal ontmoet en besluit dat die stad die plek van die konferensie moet wees.[4] Die twee het toe vir George Soros genader om die konferensie te help finansier, wat hy sou doen, maar hy was skepties dat die konferensie enigiets vir Suid-Afrika sou bereik.[4] Breytenbach het toe vir Danielle Mitterrand, die Franse presidentsvrou wat aan die hoof was van die France-Libertés-stigting en wat goed bekend was met Abdou Diouf, die Senegalese president, genader en haar gevra om by hom in te tree om die Suid-Afrikaanse afgevaardigdes toe te laat om Senegal binne te gaan en die veiligheid te verseker van die konferensie.[4] Die African Jurists' Association sou ook 'n rol in die konferensie se organisasie speel.[5] Teen 3 Junie 1987, meer as 'n maand voor die begindatum, het die Suid-Afrikaanse pers wind van die voorgestelde konferensie gekry en stories gepubliseer oor 'n groep Suid-Afrikaners wat 'n vergadering met die ANC gaan hou.[4]
Die IDASA-afvaardiging is persoonlik genooi deur Slabbert en het bestaan uit 61 afgevaardigdes met ten minste die helfte bestaande uit Afrikaner-akademici, onderwysers, joernaliste, kunstenaars, regisseurs, skrywers en professionele persone en die groep het Afrikaanssprekende Kleurlinge, tien Engelssprekende sakemanne en akademici en drie Suid-Afrikaansgebaseerde Duitse akademici.[4] Die Suid-Afrikaanse afvaardiging het dit in hul private hoedanigheid bygewoon en het nie die organisasies vir wie hulle gewerk het verteenwoordig nie. Die sewentien ANC-afgevaardigdes sou gelei word deur Thabo Mbeki in sy hoedanigheid van ANC Direkteur van Inligting en vier ander lede van die ANC se Nasionale Uitvoerende Komitee, terwyl die ander twaalf bestaan het uit ANC-lede gebaseer in Zambië, Skandinawië, VK, Ierland, Verenigde State en Wes-Afrika.[6]:4
Die IDASA-afvaardiging het vanaf Londen na Dakar gevlieg en is op die lughawe deur die Senegalese hoof van protokol in die BBP-sitkamer ontmoet en toe deur motorfietsryers na hul hotel begelei waar die konferensie sou plaasvind en is daar deur die ANC-afvaardiging ontmoet.[6]:4 Tydens die konferensie sou die afgevaardigdes onthale by Presidensiële Paleis en die Minister van Onderwys-woning bywoon. Die konferensie het op 9 Julie begin en sou op 12 Julie eindig.[6]:4
Die afgevaardigdes het in hul voorlegging hul kommer uitgespreek oor geweld in Suid-Afrika en die impak daarvan op burgerlikes, terwyl die ANC-lede uiteengesit het waarom hulle 'n gewapende stryd begin het terwyl alle ander vreedsame strategieë om rassebeleidsverandering in Suid-Afrika te bewerkstellig misluk het en dat aanvalle op sagte teikens was nie 'n beleid nie en dat beheer oor sy gewapende kaders in die land nie altyd moontlik was nie.[6]:5 Dit was vir die afgevaardigdes tydens die samesprekings duidelik dat die ANC bereid was om met die regering te onderhandel maar dat sekere voorwaardes sou moet voldoen word wat die vrylating van politieke gevangenes en die ontbanning van verbode organisasies in die land ingesluit het.[6]:5
Met betrekking tot pluralisme, het die ANC 'n verbintenis van politieke pluralisme in 'n nuwe Suid-Afrikaanse politieke stelsel uitgespreek en dat rassisme en fascisme in die politieke stelsel verbied sal word.[6]:5 Dit het 'n oortuiging uitgespreek dat die groepe verbind is tot die beëindiging van Apartheid sou in 'n nuwe Suid-Afrika politieke stelsel verdeel in sy eie organisasies wat hul eie idees en oortuigings uitdruk.[6]:6
Die ANC het in die bespreking oor 'n Handves van Regte gesê hy het nie 'n probleem daarmee nie, maar sal nie voorregte in so 'n wetsontwerp waarborg nie. Dit het 'n versekering uitgespreek dat die Afrikaanse taal sowel as sy kulturele identiteit beskerm sal word en dat alle mense se kulturele erfenisse beskerm moet word.[6]:6
Wat die toekomstige Suid-Afrikaanse ekonomie betref, is die ANC se beleid steeds deur die Vryheidsmanifes beheer en dat een of ander vorm van nasionalisering nodig sou wees om die ekonomiese en rykdom wanbalanse reg te stel en dat enige nasionalisering nie onmiddellik sou plaasvind nie en konsultasie tussen sakeonderneming en die regering in die toekoms sou plaasvind. Gesondheid, behuising en onderwys was sleutelareas wat die ANC sou heraanspreek.[6]:6
Aan die einde van die konferensie is 'n verklaring deur die deelnemers vrygestel wat verklaar dat 'n onderhandelde skikking in Suid-Afrika verkies word en dat die grootste struikelblok die Suid-Afrikaanse regering se onwilligheid om te onderhandel is, en die afgevaardigdes het kommer uitgespreek oor die vlak van onbeheerde geweld in die land.[3] 'n Veerbootreis is toe na die Gorée-eiland gereël en hulle het die Maison des Esclaves en sy museum besoek ter herinnering aan die Nederlandse slawehandel in Wes-Afrika.[7]
Afsluiting
[wysig | wysig bron]Aan die einde van die konferensie het die twee groepe Senegal verlaat op 'n besoek aan Burkina Faso en Ghana.[8] Veertig Suid-Afrikaanse afgevaardigdes sou op 21 Julie 1987 terugkeer en is op die lughawe deur honderd betogers van die Afrikanerweerstandsbeweging onder leiding van Eugène Terre’Blanche ingewag.[9] Plakkate sou die afgevaardigdes daarvan beskuldig dat hulle verraaiers, kommuniste en terroriste is.[7] Geen nuuskonferensie is deur die afgevaardigdes gehou nie, aangesien dit deur die polisie verbied is en hulle is via 'n agteringang deur Jan Smuts Internasionale Lughawe begelei.[9] Frederick Van Zyl Slabbert en dr. Alex Boraine sou op 31 Julie na Suid-Afrika terugkeer.[9] Die regerende Nasionale Party het die gesprekvoering veroordeel, bekommerd oor die legitimiteit wat die konferensie aan die ANC en die regeringsbeheerde Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie (SAUK) gegee het en Afrikanerkoerante was krities.[9] Daar is gesê dat Engelse koerante krities en lou is teenoor die konferensie.[7] Regeringsamptenare sou hul mening privaat uitspreek dat hulle dink die konferensie sal die regering se eie inisieerders verhinder.[9]
Op die ou end het die konferensie die ys gebreek en sou dit vir 'n Afrikanerregering aanvaarbaar maak om in die toekoms met die ANC te onderhandel om 'n moontlike politieke skikking.[7] Verdere vergaderings is gehou toe Suid-Afrikaanse sakemanne met die ANC vergader het, Universiteit Stellenbosch-studente sou in Lusaka vergader en IDASA sou verdere vergaderings in Duitsland, die Verenigde State, Frankryk, Zambië en Zimbabwe reël.[7]
Bekende deelnemers aan die Dakar-beraad
[wysig | wysig bron]ANC
[wysig | wysig bron]- Thabo Mbeki
- Pallo Jordan
- Mac Maharaj
- Francis Melli
- Aziz Pahad
- Lindiwe Mabuza
IDASA
[wysig | wysig bron]- Frederick Van Zyl Slabbert
- Dr. A.S. Alex Boraine
- Professor Andre du Toit - Politieke Wetenskaplike Universiteit van Stellenbosch
- Professor Jaap Durand - akademikus
- Jakes Gerwel - akademikus
- Professor Lourens du Plessis - Potchefstroomse Universiteit
- Abraham Viljoen - broer van genl. Constand Viljoen
- Tommy Bedford - voormalige rugbykaptein
- André P. Brink - skrywer
- Breyten Breytenbach - digter
- Leon Louw - Direkteur van die Vryemarkstigting
- Lawrence Schlemmer
- Christo Nel
- Theuns Eloff - Godsdiensleier
- Hermann Giliomee
- Riaan de Villiers
- Revel Fox - Argitek
- Grethe Fox - aktrise
- Manie van Rensburg - filmregisseur
- Max du Preez – joernalis
Ander
[wysig | wysig bron]- Abdou Diouf - Senegalese president
- Danielle Mitterrand - Franse presidentsvrou
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
- ↑ Battersby, John D. (21 Februarie 1988). "South Africa's Liberals: Divided and Dropping Out". The New York Times. Besoek op 18 Augustus 2016.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Giliomee, Hermann (2013). The Last Afrikaner Leaders: A Supreme Test of Power. Virginia: University of Virginia Press. p. 448. ISBN 9780813934952.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Giliomee, Hermann. "True Confessions, End Papers and the Dakar conference: A review of the political arguments" (PDF). University of Pretoria. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 13 Oktober 2016. Besoek op 1 Augustus 2016.
- ↑ Switzer, Les (2000). South Africa's Resistance Press: Alternative Voices in the Last Generation Under Apartheid. Issue 74 of Research in international studies: Africa series. Ohio University Press. p. 505. ISBN 9780896802131.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 Savage, Michael. "Dakar Dialogue" (PDF). University of KwaZulu-Natal. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 22 Augustus 2016. Besoek op 31 Julie 2016.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 Hopkins, Pat (2006). Voëlvry: The Movement that Rocked South Africa. Zebra. p. 239. ISBN 9781770071209.[dooie skakel]
- ↑ Battersby, John D. (16 Julie 1987). "Dakar Journal; For 60 Afrikaners, a Long Trek Into the Future". The New York Times. Besoek op 31 Julie 2016.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Battersby, John D. (22 Julie 1987). "South African Delegation Is Met by Protests". The New York Times. Besoek op 31 Julie 2016.