Eva Walter
Rita Hubregtse (*20 April 1885, Bethlehem – † 8 Januarie 1974, Edenvale) was ’n Afrikaanse skrywer wat haar boeke onder die naam Eva Walter publiseer. Eva Walter was die naam van haar Hollandse ouma. Sy skryf hoofsaaklik liefdesromans en kinderverhale.
Lewe en werk[wysig | wysig bron]
Maria Eva (Rita) Hubregtse skryf onder die naam Eva Walter. Sy is op 20 April 1885 op Bethlehem in die Vrystaat gebore as een van vyf susters van Nederlandse ouers. Haar moeder sterf in ’n konsentrasiekamp tydens die Anglo-Boereoorlog en die vader en die kinders word terug gestuur na Nederland. In Haarlem woon sy vir meer as ’n jaar by ’n oom en ontvang ook lesse van hom. Aan die begin van 1903 keer sy saam met haar vader terug na Suid-Afrika, waar sy haar skoolopleiding voortsit aan die Hugenote-Seminarie op Wellington en daarna op Bethlehem voltooi. Sy studeer dan vanaf 1906 verder aan die Grey Universiteitskollege (waar sy die eerste voltydse damestudent is) en behaal die B.A.-graad in 1908. Op universiteit is N.J. van der Merwe en S.H. Pellissier tydgenote van haar. Hierna hou sy op Ermelo skool, waar M.S.B. Kritzinger en Toon van den Heever van haar leerlinge is en M.E.R. ook vir ’n kort rukkie saam met haar klasgee. Sy word ernstig siek tydens die griepepidemie van 1918, maar herstel weer.[1]
Vanaf 1921 is sy verbonde aan die Pretoria Girls High School as eerste Afrikaans onderwyseres, maar bedank in 1923 uit die onderwys omdat sy begin doof word. Sy trek na die destydse Suidwes-Afrika om ’n hoenderboerdery te begin, maar kom spoedig weer terug Pretoria toe. Sy wy haar nou aan haar skryfwerk en voltooi die roman Eensaamheid. Dan tree sy toe tot die redaksie van Die Boerevrou, waar sy vir die kinderblad, Die Fakkeldraers, verantwoordelik is. Saam met Mabel Malherbe en M.E.R. is sy hier een van die eerste Afrikaanse vroulike joernaliste. In 1931 word publikasie van Die Boerevrou gestaak en sy gee dan private onderwys en lewer vryskut bydraes vir Die Huisgenoot en Die Volkstem. Haar vele reise neem haar regoor die wêreld en sy besoek onder andere Oos-Indië, Afrika, Europa en Skandinawië. Sy is ’n vroeë lid van die Afrikaanse Skrywerskring en dien in verenigings soos die Universiteitsvroue, Nasionale Vroueraad en die Leesunie. Vir baie jare tot met haar dood woon sy in ’n woonstel in Joubertpark in Johannesburg.
Sy is op 8 Januarie 1974 in Edenvale in die plaaslike hospitaal aan ’n hartaanval oorlede, nadat sy ’n paar weke voorheen in die middestad van Johannesburg geval en ook vir ’n maagseer behandel is.[2][3]
Skryfwerk[wysig | wysig bron]
Eensaamheid is ’n liefdesverhaal wat hom hoofsaaklik in Suidwes-Afrika afspeel, nie lank na die Anglo-Boereoorlog nie. Rina van Dalen is een van vier kinders van ’n gegoede gesin, wat na lang weifeling en selfs ’n kortstondige verlowing met Gert de Wet, met die introverte Frans le Grange trou. Frans koop ’n verafgeleë beesplaas in Suidwes-Afrika, waar Rina so ongelukkig is weens die afsondering en Frans se afsydigheid dat sy ’n senu-ineenstorting kry. Na haar herstel wil sy na haar ouerhuis terugkeer. Frans kom dan tot sy sinne en die twee vestig hulle in die meer sosiale Pretoria.[4] Die sentrale tema van eensaamheid word goed uitgebeeld in verskeie karakters se lewens, soos byvoorbeeld in Gert se lewe na die beëindiging van sy verlowing met Rina; in Rina se ma se lewe, wat nooit naby haar kinders was nie en na haar man se vroeë dood eensaam agterbly; en natuurlik in Rina se ervarings op die plaas in Suidwes-Afrika. Die karakter van Rina van Dalen kan beskou word as een van die sterkste karakters in die Afrikaanse prosa van hierdie tyd. In 1924 verower hierdie roman die gesamentlike tweede prys in Van Schaik se romanwedstryd.
Vier vriendinne is die eerste Afrikaanse skoolverhaal en beeld die tipiese koshuislewe van die tyd uit. Hierdie verhaal word aanvanklik in Die Fakkeldraers, kinderblad van Die Boerevrou, gepubliseer. Vakansie tye is ’n bundel met sketse en stories oor verskillende vakansiebestemmings, wat byeengebring is uit bydraes wat voorheen in publikasies soos Spoorwegtydskrif, Die Volkstem, Die Huisgenoot en Die Boerevrou verskyn het.
Publikasies[wysig | wysig bron]
| Jaar | Publikasie |
|---|---|
| 1925 | Eensaamheid |
| 1927 | Vier vriendinne |
| 1933 | Vakansie tye |
Bronne[wysig | wysig bron]
Boeke[wysig | wysig bron]
- Antonissen, Rob. Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede. Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964
- Dekker, G. Afrikaanse Literatuurgeskiedenis. Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970
- Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1. Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984
- Nienaber, P.J. Hier is ons skrywers! Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949
- Nienaber, P.J. et al. Perspektief en Profiel. Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene uitgawe 1969
- Schoonees, P.C. Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging. J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch-Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad 1939 (derde druk)
- Steyn, J.C. Die 100 jaar van MER. Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2004
- Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
- Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel 2. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
Tydskrifte en koerante[wysig | wysig bron]
- Anoniem. Waar is mamma, juf. Hubregtse? Rapport, 2 Januarie 1972
- Roos, Henriette. Drie ‘dames’-romans. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 30 no. 2, Mei 1992
Ongepubliseerde dokumente[wysig | wysig bron]
- Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein. Hubregtse, Maria Eva – Biografie.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Glorie, Ingrid Literator: http://www.literator.org.za/index.php/literator/article/viewFile/227/200
- ↑ Anoniem. Afrikaans was haar dankbaar. Rapport, 13 Januarie 1974
- ↑ Kunsredaktrise. Skryfster Eva Walter dood. Die Transvaler, 9 Januarie 1974
- ↑ Digitale Bibliotheek voor Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/tekst/scho120pros02_01/scho120pros02_01_0066.php
