Gustav Fechner
Gustav Fechner | |
Geboortenaam | Gustav Theodor Fechner |
---|---|
Gebore | Groß Särchen (naby Muskau), Sakse, Heilige Romeinse Ryk | 19 April 1801
Nasionaliteit | Duitsland |
Gustav Theodor Fechner (Duitse fonetiese uitspraak:ˈfɛçnɐ; 19 April 1801 – 18 November 1887)[1] was 'n Duitse eksperimentele sielkundige, filosoof en fisikus. Hy was 'n vroeë baanbreker in die veld van eksperimentele sielkunde en die stigter van "psigofisika". Hy het verskeie 20ste eeuse wetenskaplikes en filosowe beïnvloed. Hy word ook daarmee gekrediteer dat hy die nie-lineêre verhouding tussen sielkundige aanvoeling en die fisiese intensiteit van 'n gegewe stimuli via die formule: gedemonstreer het, welke weldra bekend sou staan as die Weber–Fechner-wet.[2][3]
Vroeë lewe en wetenskaplike loopbaan
[wysig | wysig bron]Fechner is gebore te Groß Särchen, naby Muskau, in die Markgraafskap Neder-Lausitz waar sy vader 'n predikant was. Ten spyte daarvan dat hy deur sy religieuse vader grootgemaak is, het Fechner in sy latere lewe 'n ateïs geword. [4] Hy word aanvanklik onderrig in Sorau (nou Żary in die weste van Pole).
In 1817 het hy geneeskunde studeer aan die Medizinische Akademie Carl Gustav Carus in Dresden, en vanaf 1818 aan die Universiteit van Leipzig, waar hy die res van sy lewe sou spandeer.[5] Hy het in 1835 sy PhD aan dié instelling verwerf.
In 1834 word hy aangestel as professor in fisika in Leipzig. In 1839 het hy egter 'n oogkwaal opgedoen terwyl hy die verskynsels van kleur en visuele persepsie bestudeer het. Hy het later as gevolg van die ondraaglike pyn wat dit teweeggebring het bedank. Hy het hom na sy herstel toegespits op die studie van die gees en die verhouding daarvan met die liggaam, en openbare lesings gelewer oor die onderwerpe wat in sy boeke behandel is. Terwyl hy in die bed gelê het, het hy 'n insig gehad in die verband tussen geestelike sensasies en materiële sensasies. Hierdie insig was belangrik in die ontwikkeling van sielkunde, aangesien daar nou 'n kwantitatiewe verband tussen die geestelike en fisiese wêreld was.[6]
Werke
[wysig | wysig bron]- Praemissae ad theoriam organismi generalem (1823).
- (Dr. Mises) Stapelia mixta (1824). Internet Archive (Harvard)
- Resultate der bis jetzt unternommenen Pflanzenanalysen (1829). Internet Archive (Stanford)
- Maassbestimmungen über die galvanische Kette (1831).
- (Dr. Mises) Schutzmittel für die Cholera (1832). Google (Harvard) — Google (UWisc)
- Repertorium der Experimentalphysik (1832). 3 volumes.
- Volume 1. Internet Archive (NYPL) — Internet Archive (Oxford)
- Volume 2. Internet Archive (NYPL) — Internet Archive (Oxford)
- Volume 3. Internet Archive (NYPL) — Internet Archive (Oxford)
- (ed.) Das Hauslexicon. Vollständiges Handbuch praktischer Lebenskenntnisse für alle Stände (1834–38). 8 volumes.
- Das Büchlein vom Leben nach dem Tode (1836). 6de uitg., 1906. Internet Archive (Harvard) — Internet Archive (NYPL)
- (en) On Life After Death (1882). Google (Oxford) — IA (UToronto) 2de uitg., 1906. Internet Archive (UMich) 3de uitg., 1914. IA (UIllinois)
- (en) The Little Book of Life After Death (1904). IA (UToronto) 1905, Internet Archive (UCal) — IA (Ucal) — IA (UToronto)
- (Dr. Mises) Gedichte (1841). Internet Archive (Oxford)
- Ueber das höchste Gut (1846). Internet Archive (Stanford)
- (Dr. Mises) Nanna oder über das Seelenleben der Pflanzen (1848). 2de uitg., 1899. 3de uitg., 1903. Internet Archive (UMich) 4de uitg., 1908. Internet Archive (Harvard)
- Zend-Avesta oder über die Dinge des Himmels und des Jenseits (1851). 3 volumes. 3de uitg., 1906. Google (Harvard)
- Ueber die physikalische und philosophische Atomenlehre (1855). 2de uitg., 1864. Internet Archive (Stanford)
- Professor Schleiden und der Mond (1856). Google (UMich)
- Elemente der Psychophysik (1860). 2 volumes. Volume 1. Google (ULausanne) Volume 2. Internet Archive (NYPL)
- Ueber die Seelenfrage (1861). Internet Archive (NYPL) — Internet Archive (UCal) — Internet Archive (UMich) 2de uitg., 1907. Google (Harvard)
- Die drei Motive und Gründe des Glaubens (1863). Google (Harvard) — Internet Archive (NYPL)
- Einige Ideen zur Schöpfungs- und Entwickelungsgeschichte der Organismen (1873). Internet Archive (UMich)
- (Dr. Mises) Kleine Schriften (1875). Internet Archive (UMich)
- Erinnerungen an die letzen Tage der Odlehre und ihres Urhebers (1876). Google (Harvard)
- Vorschule der Aesthetik (1876). 2 Volumes. Internet Archive (Harvard)
- In Sachen der Psychophysik (1877). Internet Archive (Stanford)
- Die Tagesansicht gegenüber der Nachtansicht (1879). Google (Oxford) 2de uitg., 1904. Internet Archive (Stanford)
- Revision der Hauptpuncte der Psychophysik (1882). Internet Archive (Harvard)
- Kollektivmasslehre (1897). Internet Archive (NYPL)
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "Gustav Fechner - German psychologist and physicist". Encyclopedia Britannica. Besoek op 18 Januarie 2019.
- ↑ Fancher, R. E. (1996). Pioneers of Psychology (3rd uitg.). New York: W. W. Norton & Company. ISBN 0-393-96994-0.
- ↑ Sheynin, Oscar (2004), "Fechner as a statistician.", British Journal of Mathematical and Statistical Psychology 57 (Pt 1): 53–72, Mei 2004, doi:10.1348/000711004849196, PMID 15171801
- ↑ Michael Heidelberger (2004). "1: Life and Work". Nature from within: Gustav Theodor Fechner and his Psychophysical Worldview. University of Pittsburgh Press. p. 21. ISBN 9780822970774.
The study of medicine also contributed to a loss of religious faith and to becoming atheist.
- ↑ Fechner, Gustav Theodor at vlp.mpiwg-berlin.mpg.de.
- ↑ Schultz, P.D., & Schultz, S.E. (2008). A History of Modern Psychology.(pp. 81-82).Thompson Wadsworth.
Verdere leeswerk
[wysig | wysig bron]- Heidelberger, M. (2001), "Gustav Theodor Fechner" in Statisticians of the Centuries (red. C. C. Heyde en E. Seneta) pp. 142–147. New York: Springer Verlag, 2001.
- Heidelberger, M. (2004), Nature From Within: Gustav Theodor Fechner and his Psychophysical Worldview (vertaler, Cynthia Klohr), Pittsburgh, PA: University of Pittsburgh Press, 2004. ISBN 0-822-9421-00
- Robinson, David K. (2010), "Gustav Fechner: 150 years of Elemente der Psychophysik", in History of Psychology, Vol 13(4), Nov 2010, pp. 409–410. [1]
- Stigler, Stephen M. (1986), The History of Statistics: The Measurement of Uncertainty before 1900, Cambridge, MA: Harvard University Press, pp. 242–254.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Wikimedia Commons bevat media in verband met Gustav Theodor Fechner. |
- Werke deur Gustav Theodor Fechner by Project Gutenberg
- Werke deur of oor Gustav Fechner op die Internet Archive
- William James oor Fechner
- Works of Gustav Theodor Fechner by Projekt Gutenberg-DE. (Duits)
- Uittreksel uit Elements of Psychophysics van die "Classics in the History of Psychology" webwerf.
- Robert H. Wozniak se Inleiding tot Elemente der Psychophysik.
- Biografie, bibliografie en ge-digitaliseerde bronne in die Virtuele Laboratorium van die Max Planck Instituut vir die Geskiedenis van Wetenskap
- Granville Stanley 1912 'Founders of modern psychology p. 125ff archive.org
- Gustav Theodor Fechner 1904 The Little Book of Life after Death Voorwoord deur William James
- Gustav Theodor Fechner 1908 The Living Word
- Gustav Theodor Fechner by statprob.com