Gwen Lister
Gwen Lister | |
---|---|
Gebore | 5 Desember 1953 |
Nasionaliteit | Namibië |
Beroep | Joernalis |
Bekend vir | Persvryheid-aktivisme, opposisie teen Apartheid |
Gwen Lister (gebore 5 Desember 1953 in Oos-Londen) is die redakteur en stigter van The Namibian, Namibië se mees uitgesproke onafhanklike dagblad.
Vroeë loopbaan
[wysig | wysig bron]Lister het in 1975, na sy aan die Universiteit van Kaapstad afgestudeer het, as verslaggewer in die destydse Suidwes-Afrika (nou Namibië) begin werk toe dit nog Suid-Afrika se sogenaamde vyfde provinsie was. Haar eerste betrekking was by die dagblad Windhoek Advertiser, maar sy het kort daarna bedank toe die Suid-Afrikaanse regering druk op die koerant uitgeoefen het om 'n dokument te onderteken waarin die koerant onderneem om op te hou om opbouend te berig oor SWAPO, wat gekant was teen die regering en veral sy apartheidsbeleid.
In 1978 stig Lister en Hannes Smith, redakteur van die Windhoek Advertiser, die weeklikse Windhoek Observer. As politieke redakteur het die Suid-Afrikaanse regering Lister gedurig lastig geval en gedreig vanweë haar uitgesproke kritiek teen die regering se beleid in Namibië. Sy moes polisieklopjagte op haar huis verduur en is uiteindelik verhoor – en vrygespreek – vir die besit van verbode dokumente.
Die tagtigerjare
[wysig | wysig bron]In Mei 1984 het die Publikasieraad in Pretoria die Windhoek Observer verbied, merendeels vanweë Lister se politieke beriggewing. Sy het geld in die buiteland ingesamel en die verbod voor die Appèlraad vir Publikasies in Pretoria uitgedaag en daarin geslaag om die verbod tersyde te laat stel. Terwyl sy egter in Suid-Afrika was om teen dié verbod te appelleer, het die bestuur van die Observer haar gedemoveer van politieke redakteur tot gewone verslaggewer. Die hele personeel is afgedank ná hulle hul teenkanting te kenne gegee het en Lister het uit protes bedank.
In Desember daardie jaar het die regering per ongeluk 'n dokument aan Lister gestuur waarin besonderhede was van die toestemming wat die veiligheidspolisie gekry het om haar pos te onderskep. Sy het afskrifte van die dokument aan verskeie nuusinstellings gestuur, maar die Suid-Afrikaanse veiligheidspolisie het hulle beriggewing daaroor verbied. Die Windhoek Advertiser en die Suid-Afrikaanse Rand Daily Mail het wel daaroor berig en Lister is in hegtenis geneem omdat sy die dokument versprei het. Die regering het met haar vrylating op haar paspoort beslag gelê. In dié stadium was sy tot Windhoek beperk en moes drie maal per week by die polisie aanmeld.
The Namibian gestig
[wysig | wysig bron]In 1985 begin Lister The Namibian en hou sy aan met haar politieke beriggewing. Toe sy in Junie 1988 vier maande swanger was met haar seun, is sy aangehou omdat die regering wou weet waar sy 'n geheime dokument bekom het wat besonderhede verstrek het van 'n plan om groter mag aan die polisie te gee en 'n noodtoestand in Namibië te verklaar. Deurentyd het sy dreigoproepe gekry, hoofsaaklik van wittes wat omgekrap was omdat sy menseregtevergrype deur die Suid-Afrikaanse Veiligheidspolisie aan die kaak gestel het. Biljette is in en om Windhoek versprei met bewerings dat Lister en ander sogenaamde SWAPO-ondersteuners om die lewe gebring sou word. Die regerings se veiligheidsinstellings het haar deurentyd dopgehou.
Later daardie jaar is The Namibian se kantoor so te sê deur die verregse Wit Wolwe verwoes. Hulle het die kantoor met brandbomme aangeval, traangas in die lugversorgingstelsel gesit en die verslaggewers van stryk probeer bring met gedurige doodsdreigemente.
Onafhanklikwording en die jare negentig
[wysig | wysig bron]Hoewel Namibië uiteindelik die Suid-Afrikaanse juk op 21 Maart 1990 kon afwerp, het The Namibian alles behalwe 'n lyfblad van die regerende SWAPO geword toe dié party die Namibiese bewind oorneem. Die koerant het ewe onafhanklik en uitgesproke gebly en Lister moes steeds intimidasie verduur, weereens van die regering, maar ook van burgerlike groepe wat ontevrede was met die koerant se waghondrol.
Eers in 1999 het sy uitgevind die Burgerlike Samewerkingsburo (BSB, 'n eenheid van die Suid-Afrikaanse Militêre Intelligensie wat teenstanders van die destydse Suid-Afrikaanse regering moes uitwis) wou haar in 1991 teregstel toe hy 'n Ierse huursoldaat in 'n ongeslaagde poging na Windhoek laat kom het om haar te vermoor.
Die huidige eeu
[wysig | wysig bron]In Desember 2001 het die Namibiese kabinet 'n algehele verbod op reklame van staatsdepartemente in The Namibian geplaas oor wat hy die koerant se "teenregeringsberiggewing" genoem het. Die verbod geld steeds. In Mei 2002 het die destydse president Sam Nujoma dit 'n stappie verder gevoer toe hy staatsdepartemente en -amptenare verbied het om die koerant met regeringsgeld te koop.
Lister is, ondanks al dié hindernisse, steeds uitgewer van die koerant, wat met 'n daaglikse sirkulasie van 20 000 die grootste in Namibië geword het.
Wyer betrokkenheid
[wysig | wysig bron]Lister het op die adviesraad van die Internasionale Vrouemediastigting se Afrika-vrouemediasentrum gedien en was 'n stigterslid van die Media Instituut van Suider-Afrika, asook van UNESCO se Komitee op Persvryheid. Sy dien ook in die adviesraad van die Internasionale Konsortium van Ondersoekende Verslaggewers. In 1992 is sy vereer met 'n Internasionale Persvryheidstoekenning van die Komitee vir die Beskerming van Verslaggewers. Vier jaar later was sy 'n Nieman-genoot aan die Harvard-universiteit en in 2000 is sy aangewys as een van die Internasionale Persinstituut se "50 Persvryheidshelde".
Persoonlike lewe
[wysig | wysig bron]Lister het twee kinders. Sy speel muurbal in die Namibian Business League.
Bron
[wysig | wysig bron]- Wêreldwye Netwerk vir Vroue in die Nuusmedia[dooie skakel]