Johann Wigand

Johannes Wigand

Johann Wigand, (Joannes Wigandus,) (* 1523 , in Mansfeld; † 21 Oktober 1587 in Liebemühl) was 'n Protestantse teoloog en hervormer.

Lewe en werk

Opleiding

Nadat Wigand die skool in Mansfeld bygewoon het, studeer hy vanaf 1538 aan die Universiteit van Wittenberg, waar hy, ondermeer, lesings by Luther en Melanchthon ontvang.

In 1540 onderbreek hy sy studies en word hy 'n onderwyser aan die St Sebaldus-skool in Nürnberg. Hy sit sy studies voort op Wittenberg en ontvang sy Meestersgraad op 1 September 1545.

Begin van loopbaan en verdere studie

In 1546 word hy aangestel as priester in Mansfeld en in 1553 as superintendent in Maagdenburg. Op aanbeveling van Matthias Flacius Illyricus' (1520–1575), begin hy om saam met Matthias Judex die kerkgeskiedenis uit 'n Protestantse perspektief te skryf. Hierdie werk word in Basel onder die titel Historia Ecclesiastica gepubliseer en is beter as die Maagdenburgse Eeue (omdat die kerkgeskiedenis ingedeel is volgens eeu).

Na 'n kort tydperk as teologie professor in Jena, is Wigand in Wismar as superintendent aangestel waar hy sy studies in Botanie begin. Dit is ook in Wismar waar hy en Matthias Judex verder aan die Maagdenburgse Eeue werk. Op 12 Julie 1563 ontvang Wigand sy Doktorsgraad in teologie aan die Universiteit van Rostock. 'n Tweede periode in Jena, eindig in 1573 met sy af- en uitsetting.

Werk as hervormer

Na 'n kort verblyf in Braunschweig en Wolfenbüttel, ontvang hy 'n aanstelling aan die Universiteit van Koningsberg, waar hy sy stryd teen die Philippiste voortsit.

Hy word in 1575 in Koningsberg ingwy as biskop van Pomesania deur die Samlandse biskop, Tilemann Heshusius . Toe Heshusius in 1577 uit sy amp onthef word as gevolg van dwaalleer, en teologie-professor in Helmstedt word, word Wigand ook die biskop van die Samland. Wigand het albei hierdie ampte tot en met sy dood in 1587 uitgeoefen.

Hoewel die druk van die Maagdenburgse Eeue in 1574 opgeskort is, het hy steeds aan die projek bly werk. Daar is handgeskrewe notas en sketse vir die volgende band (14de) wat die kerkgeskiedenis tot in die 16de eeu sou dek. (Hierdie dokumente kan besigtig word in die Herzog August biblioteek in Wolfenbüttel).

Wigand was een van die belangrikste verteenwoordigers van die Gnesiolutheraner. Hy het deelgeneem in al die groot geskille oor leerstellings wat na Luther se dood in die Protestantse Kerk uitgebreek het. Sy skryfwerk is veral gekant teen die Philippiste en hulle leier, Kaspar Peucer (die skoonseun van Melanchthon,) se siening van die nagmaal (soortgelyk aan die siening van Calvyn).

Werk

• Vitae theologorum Prussicorum. Die oorspronklike biogramme van Wigand het in 1945 verdwyn toe die Russe die stad Koningsberg vernietig het. Die dokument in Wolfenbüttel (Cod. Guelf. 6. 5 Aug. 2°) is waarskynlik die enigste.
• Christliche Erinnerung Von der Bekentnis der Theologen in Meissen vom Abendmal. Jetzt newlich auszgangen. Königsberg, J. Daubmanns Erben, 1574; drie verdere uitgawes volg tot in 1575.
• De Jesu Christo Deo et Homine. Königsberg, 1575
• Corpus Doctrinae unsers Herrn Jesu Christi und der Apostel Mühlhausen. 1562
• Methodus oder Heubtartikel christlicher lere. Magdeburg, 1557
• Ob die Newen Wittenberger stets bis daher einig mit den alten geleret, Vnd Ob Lutheri vnd Philippi schrifften durch aus gantz einig vnd einhellig. Wie die Vngenanten Scribenten itzt zu Wittenberg in offentlichem druck schreiben in der Vorrede vber die Smalkaldischen Artikel. Königsberg, 1575
• Synopsis Antichristi romani spiritu oris Christi revelati. Jena, 1560
• Welche Religion die elteste sey, unter der Euangelischen und der Bepstischen. Erinnerung und untrericht[!] für einfeltige Christen. Jena, 1587
• Vera historia de succino Borussico. Jena, 1590 Digitalisat

Literatuur

• Sjabloon:DDBDeutschen Digitalen Bibliothek
• Kurt Wein: Johannes Wigand (1523–1587): Preußens erster Botaniker in: Sudhoffs Archiv 35 (1942/43), bl. 160–205
• Adolf Brecher:Sjabloon:ADB
• Realenzyklopädie für protestantische Theologie und Kirche, Band 21 bladsy 270
• Wigand’s Autobiographie in: Fortgesetzte Sammlung von alten und neuen theologischen Sachen. Leipzig 1738, 601-620.
• Wilhelm Preger: Matthias Flacius Illyricus und seine Zeit. Erlangen 1859–1861.
• Heinz Scheible: Die Entstehung der Magdeburger Zenturien. Ein Beitrag zur Geschichte der historiographischen Methode. (Schriften des Vereins für Reformationsgeschichte 183), Gütersloh 1966
• Michael Bunners: Johann Wigand (1523–1587), lutherischer Geistlicher und Gelehrter in Wismar von 1562–1568 – ein homo universalis – Hauptautor der Centurien. (In: Die Magdeburger Centurien. Band I: Die Kirchengeschichtsschreibung des Flacius Illyricus, hrsg. von Eckart W. Peters, Dößel 2007, bl. 91–108)

Eksterne skakels

• Adam, Melchior: Vitae Germanorum Theologorum qui superiori seculo Ecclesiam Christi Geargiveer 5 April 2013 op Wayback Machine … propagarunt … - Frankfurt <Main>: Jonas Rosa; Heidelberg: Johannes Georgius Geyder, Acad. Typogr., 1620.
• Zu den Centurien Geargiveer 28 Januarie 2017 op Wayback Machine
• Ecclesiastica historia (Magdeburger Centurien) Digitale Version der „Bibliothek der Monumenta Germaniae Historica“