John D. Rockefeller
John Davison Rockefeller Sr. (8 Julie 1839 - 23 Mei 1937) was 'n Amerikaanse sakemagnaat en filantroop. Hy word algemeen beskou as die rykste Amerikaner van alle tye en die rykste persoon in die moderne geskiedenis.[1][2][3]
Rockefeller is gebore in 'n groot en arm gesin in New York, wat verskeie kere verhuis het voordat hulle uiteindelik in Cleveland, Ohio, vestig. Hy het op die ouderdom van 16 'n assistentboekhouer geword en vanaf 20-jarige ouderdom verskeie sakevennootskappe aangegaan en sy onderneming op olieraffinering gekonsentreer. Rockefeller het Standard Oil Company in 1870 gestig. Hy het dit tot 1897 bestuur en was die grootste aandeelhouer daarvan.
Rockefeller se rykdom het toegeneem namate petroleum en petrol in belangrikheid toegeneem het. Hy het die rykste persoon in die land geword en 90% van alle olie in die Verenigde State op sy hoogtepunt beheer. Olie is regdeur die land gebruik as 'n ligbron tot met die bekendstelling van elektrisiteit, en as brandstof na die uitvinding van die motor. Verder het Rockefeller 'n enorme invloed op die spoorwegbedryf gehad wat sy olie deur die land vervoer het. Standard Oil was die eerste groot besigheidstrust in die Verenigde State. Rockefeller het 'n rewolusie in die petroleumbedryf bewerkstellig en het deur middel van korporatiewe en tegnologiese innovasies 'n belangrike rol gespeel in die wydverspreide en drastiese verlaging van olie se produksiekoste. Sy onderneming en sakepraktyke het al onder kritiek deurgeloop, veral in die skrywes van die skrywer Ida Tarbell.
Weens die oortreding van antitrustwette, maatreëls om algemene onwettige besigheidspraktyke te bekamp, beslis die Hooggeregshof in 1911 dat Standard Oil ontbind moet word. Dit verdeel Standard Oil in 34 afsonderlike entiteite, wat onder andere ondernemings soos ExxonMobil, Chevron Corporation en ander geword het - waarvan sommige steeds die hoogste inkomste ter wêreld verdien.
Uiteindelik het dit geblyk dat die individuele segmente van die onderneming meer werd was as die hele onderneming toe dit een entiteit was - die som van die dele was meer werd as die geheel - aangesien aandele hiervan verdubbel en verdriedubbel het in hul vroeë jare. Gevolglik het Rockefeller Amerika se eerste miljardêr geword, met 'n fortuin ter waarde van byna 2% van die nasionale ekonomie. Sy persoonlike welvaart word in 1913 op $900 miljoen geraam, wat byna 3% van die Amerikaanse BBP van $39,1 miljard daardie jaar was. Dit was sy hoogste netto waarde en inflasie-aangepas beloop dit 423 miljard dollard in 2020.
Rockefeller het 'n groot deel van die laaste 40 jaar van sy lewe op pensioen deurgebring by Kykuit, sy landgoed in Westchester County, New York. Sy fortuin is hoofsaaklik gebruik in 'n moderne sistematiese benadering van doelgerigte filantropie deur die skepping van stigtings wat 'n groot invloed op medisyne, opvoeding en wetenskaplike navorsing gehad het. Sy stigtings het pionierswerk gedoen in die ontwikkeling van mediese navorsing en het 'n belangrike rol gespeel in die uitroeiing van haakwurm en geelkoors in die Verenigde State. Hy en Carnegie het vorm en stukrag deur hul liefdadigheidsorganisasies gegee aan die werk van Abraham Flexner, wat in sy opstel "Medical Education in America" Empirisme nadruklik as die basis vir die Amerikaanse mediese stelsel van die 20ste eeu voorgestel het. (Empirisme is 'n filosofiese stroming waarin gestel word dat kennis uit ervaring voortspruit.)
Rockefeller was ook die stigter van die Universiteit van Chicago en Rockefeller Universiteit en het die stigting van die Central Philippine University in die Filippyne befonds. Hy was 'n toegewyde Noordelike Baptis en het baie kerklike instellings ondersteun. Sy lewe lank was hy 'n geheelonthouer van drank en tabak. Vir advies het hy sterk staatgemaak op sy vrou Laura met wie hy vyf kinders gehad het. Hy was 'n getroue gemeentelid van die Erie Street Baptist Mission Church, het Sondagskool onderrig en as trustee, klerk en af en toe as opsigter gedien. Godsdiens was sy lewe lank 'n leidende krag en hy het geglo dat dit die bron van sy sukses was. Rockefeller word beskou as 'n voorstander van kapitalisme gebaseer op 'n perspektief van sosiale Darwinisme, en hy word gereeld aangehaal: 'Die groei van 'n groot onderneming is bloot 'n voortbestaan van die sterkstes'.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "The Wealthiest Americans Ever". The New York Times. 15 Julie 2007. Besoek op 17 Julie 2007.
- ↑ "Top 10 Richest Men of All Time". AskMen.com. Besoek op 29 Mei 2007.
- ↑ "The Rockefellers". PBS. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Oktober 2000. Besoek op 29 Mei 2007.