Komediant
'n Komediant is 'n persoon wat poog om 'n gehoor te vermaak deur hulle te laat lag. Dit kan wees deur middel van grappe of om amusante situasies uit te lig, om laf op te tree of om gebruik te maak van komiese bykomstighede.
'n Gewilde gesegde deur Ed Wynn :"'n Strokiesprent sê snaakse dinge; 'n komediant sê dinge snaaks"[1], tref 'n onderskeid tussen hoeveel van die komedie toegeskryf kan word aan die verbale inhoud en hoeveel aan die toneelspel en persona van die komediant.
Sedert die 1980's het 'n nuwe gewilde komedie begin groei, die sogenaamde alternatiewe komedie - met 'n meer eksperimentele styl. Dit behels normaalweg meer ervarings en waarnemings waaroor die komediant verslag doen, bv. Alexei Sayle, Daniel Tosh en Malcolm Hardee. Komediante soos Tommy Tiernan, Des Biskop, Kevin Hart en Joan Rivers het hul persoonlike agtergronde geskets en die spot met hulself gedryf, terwyl ander soos Jon Stewart, en Ben Elton baie sterk politiese en kulturele ondertone na vore gebring het.
Baie komediante het 'n kultus volgeling gehad, soos wat hulle na al die bekende komedie-sametrekke gereis het, onder meer die Just for Laughs-fees in Montreal, die Edinburgh Fringe en die Melbourne Komediefees in Australië.
Gewoonlik verander 'n komediant se loopbaan merkwaardig sodra hy/sy 'n noemenswaardige toekenning gewen het. Komediante beweeg ook soms na ander areas van vermaak soos film en televisie, waar hulle wyer bekend word, soos in die geval met Eddie Izzard en Ricky Gervais. Hoewel 'n komediant se suksesvolle loopbaan nie noodwendig 'n film se sukses kan waarborg nie.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Die Antieke Grieke[wysig | wysig bron]
Komediante kan terug dateer tot 425 v.C., toe Aristofanes, 'n komiese skrywer en dramaturg, antieke komiese toneelstukke geskryf het. Hy het 40 komedies geskryf, waarvan 11 vandag nog nog steeds uitgevoer word. Aristofanes se komedie styl het 'n satiriese gevoel gehad.
Shakespeare komedie[wysig | wysig bron]
Die Engelse digter en dramaturg, William Shakespeare, het baie komedies geskryf. 'n Shakespeare-komedie het 'n gelukkige einde, en sluit gewoonlik 'n troue in tussen ongetroude karakters en die ondertoon en styl is baie ligter as Shakespeare se ander toneelstukke.
Die moderne era[wysig | wysig bron]
Moderne komedie is gewortel in die Verenigde Koninkryk se 1850 musiekteaters, waar Charlie Chaplin, Stan Laurel, en Dan Leno eerste opgevoer het, waar hulle gelei is deur teater impresario Fred Karno, wat 'n vorm van sketskomedie ontwikkel het in die 1980's sonder dialoog en ook een van die pioniers van slapstick-komedie.[2] Amerikaanse komedie het ontwikkel vanaf 1880's tot 1930's teater, met komediante soos W. C. Fields, Buster Keaton en die Marx Brothers.
Media[wysig | wysig bron]
In die moderne era, soos wat tegnologie vorms van massa-kommunikasiemedia vervaardig, het komediante aangepas om te vermaak met die nuwe vorme van media, waar hulle soms self van tegnieke moet wissels wat hulle aanvanklik moes aanleer.
Komedie op die verhoog is 'n komiese monoloog uitgevoer op 'n verhoog voor 'n gehoor.[3] Bob Hope het een van die mees gewilde komediante van die 20ste eeu geword, in 'n loopbaan van byna 80 jaar, met talle komedie films wat strek oor vyf dekades, radio, televisie en weermagtroepe wat hy vermaak het. Ander bekende komediante sluit in Billy Connolly, George Carlin, Richard Pryor, Jerry Seinfeld, Dylan Moran, Lee Evans, Patton Oswalt en Jo Merk.
Klankopname[wysig | wysig bron]
Sommige van die vroegste kommersiële klankopnames is gemaak deur komediante soos Cal Stewart, wat van sy humoristiese monoloë opgeneem het by Edison Rekords so vroeg as 1898.[4]
Groepleier Spike Jones het 15 musikale komedie albums opgeneem van satiriese gewilde en klassieke musiek vanaf 1950 tot en met sy dood in 1965. Tom Lehrer het vyf albums geskryf en opgeneem van liedjies wat geskerts het met politieke en sosiale kwessies van 1953 tot 1965. Musikant Peter Schickele, geïnspireer deur Jones, parodieer klassieke musiek met 17 albums van sy musiek wat hy aangebied soos dit geskryf is deur die "P. D. V. Bach" (fiktiewe seun van Johann Sebastian Bach) van 1965 tot 2007.
In 1968 het die surrealistiese radio groeop, The Firesign Theatre, 'n revolusionêre verandering rondom komedie meegebring deur 'n radiovervolgverhaal te skryf met byklanke en 'n klankbaan, wat die komediant Robin Williams na verwys het as 'n Jheronimus Bosch skildery van komedie.
Film[wysig | wysig bron]
Karno het Chaplin en Lourier op twee reise na die Verenigde State van Amerika geneem om te toer deur die vaudeville kring. Op die tweede toer is hulle gewerf deur die jong stil film bedryf. Chaplin het van die mees gewilde skerm komediante van die eerste helfte van die 20ste eeu geword. Chaplin en Stan Laurel was protégés van Fred Karno, die Engelse teater impresario van die Britse musiek teater, en in sy biografie het Laurel gesê, "Fred Karno het nie vir my en Charlie [Chaplin] alles van komedie geleer nie, hy het ons net meeste daarvan geleer." Chaplin het films geskryf soos Moderns Times en The Kid. Sy films het nog steeds vandag 'n groot impak op komedie.[5]
Laurel het Oliver Hardy in die VSA ontmoet en hulle het saamgespan as Laurel en Hardy. Keaton het ook begin om stil komedies te maak.
Musiekblyspelkomedies was te sien by Broadway, daar was drie stil films tussen 1915 en 1925 en teen 1926 het klank films begin. Die Max Brothers het ook die oorskakeling gemaak vanaf teater na film in 1929.
Baie ander komediante het klank films gemaak, soos Bob Hope (beide alleen, en in 'n reeks van "Road to" komedies met vennoot Bing Crosby), buikspreker Edgar Bergen, en Jerry Lewis (beide met en sonder 'n maat Dean Martin).
Sommige komediante wat by film betrokke geraak het, het hul toneelspel vaardighede opgeskerp en het begin spesialiseer as akteurs vir komiese rolle, soos Dick Van Dyke, Paul Lynde, Michael Keaton, en Robin Williams.
Radio[wysig | wysig bron]
In die Verenigde Koninkryk is radio 'n goeie beginpunt vir baie komediante. Ricky Gervais het sy loopbaan by 'n Londense radiostasie, genaamd XFM, begin en Chris Morris het sy loopbaan by Radio Cambridgeshire begin. The League of Gentlemen, Mitchell en Webb en The Mighty Boosh het almal oorgeskakel na televisie nadat hulle aanvanklik uitgesaai het op BBC Radio 4. Tussen 2002 en 2011 het BBC Radio 6 Music komediante gebruik om tussen gereelde programme 'n insetsel toe doen, onder andere met komediante soos Phill Jupitus, Stephen Merchant en Adam and Joe. Nou is BBC radio komedie hoofsaaklik beskikbaar op BBC Radio 4 en BBC Radio 4 Ekstra.
Voor die koms van televisie was radio een van die belangrikste maniere om komedie te geniet. Die gewildste vroeë programme in die Verenigde Koninkryk sluit in The Goon Show en Hancock's Half Hour.
Televisie[wysig | wysig bron]
Op televisie is daar komedie geselsprogramme waar komediante skerts met die huidige nuusgebeure en gewilde onderwerpe. Sulke komdediante sluit in Jay Leno, Conan O'Brien, Graham Norton, Jim Jefferies, James Corden, John Oliver, Jonathan Ross, David Letterman, en Chelsea Handler. Daar is skets komedies, soos Mr. Show with Bob and David en Monty Python wat geskep hul skets komedie program geskep het (Monty Python's Flying Circus ('n BBC program wat Saturday Night Live beïnvloed het), en komdedies, soos Roseanne, Only Fools and Horses , en Not Going Out, asook gewilde paneelprogramme soos The Big Fat Quiz of the Year, Have I Got News for You, en Celebrity Juice.
Internet[wysig | wysig bron]
Komedie word al hoe meer aanlyn via die internet geniet. Komediante met gewilde, lang-lopende potgooireekse sluit in Kevin Smith en Richard Haring. Komediante stroom ook video's van hul opvoerings, om die gehoor te vergroot. Baie komediante publiseer hul werk en bou 'n gehoor deur middel van sosiale media, hierdie komediante kan dan op YouTube en veral Twitter gevind word.
Grappe[wysig | wysig bron]
Daar is baie gevestigde formate vir grappe. Een voorbeeld is woordspeling of dubbelsinnigheid, waar daar gesinspeel word op soortgelyke woorde. The Two Ronnies maak dikwels gebruik van woordspeling.[6] Stewart Francis en Tim Vine is voorbeelde van komediante wat talle woordspelings in hul vertonings gebruik. Grappe wat gebaseer is op woordspeling, word ook makliker gesnap deur die gehoor, wat ook na volgende grappe kan lei. Ander grappe kan weer op die gehoor se verwagtinge staatmaak, deurdat hulle eers mislei is en dan word die oplossing openbaar op 'n onverwagse wyse.[7] Ed Byrne is 'n voorbeeld van 'n komediant wat hierdie tegniek gebruik. Sommige grappe steun op absurde konsepte, soos baie van Richard Herring en Ross Noble se grappe. [8] In die ironiese humor daar is 'n opsetlike wanverhouding tussen 'n boodskap en die vorm waarin dit oorgedra word (byvoorbeeld soos met die werk van Danielle Ward). Ander grap vorme sluit in waarneming (Michael McIntyre), wispelturigheid (David O'Doherty), self-afkeuring (Robin Williams) en parodie (Diane Morgan).
Persoonlikheidseienskappe[wysig | wysig bron]
In 'n Januarie 2014 studie, wat in die British Journal of Psychiatry gepubliseer is het wetenskaplikes gevind dat komediante geneig is om hoë vlakke van psigotiese persoonlikheidseienskappe te hê. In die studie het navorsers 404 manlike en 119 vroulike komediante van Australië, Brittanje en die Verenigde State van Amerika ontleed. Die deelnemers is gevra om 'n aanlyn-vraelys te voltooi wat ontwerp is om psigotiese eienskappe in gesonde mense te meet. Hulle het gevind dat komediante "aansienlik hoër meet op vier tipes van psigotiese eienskappe in vergelyking met 'n kontrole-groep van mense wat nie-kreatiewe werke het nie." Gordon Claridge, 'n professor van die eksperimentele sielkunde aan die Universiteit van Oxford en die leier van die studie beweer, "die kreatiewe elemente wat nodig is om humor te produseer is treffend soortgelyk aan dié wat kenmerkend is van die kognitiewe styl van mense met psigose—beide skisofrenie en bipolêre versteuring." Hoewel om komediante se persoonlikheidseienskappe as "psigotiese" te etiketeer beteken nie dat die individu 'n psigopaat is nie, sedert psigopatie te onderskei van psigose, en nie beteken dit hul gedrag is nie noodwendig patologiese nie.
Sien ook[wysig | wysig bron]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "Simpson's Contemporary Quotations, 1988". Bartleby.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Maart 2009. Besoek op 1 April 2008.
- ↑ McCabe, John. "Comedy World of Stan Laurel". p. 143. London: Robson Books, 2005, First edition 1975
- ↑ "'stand-up comedy' definition". Dictionary.reference.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Desember 2013. Besoek op 2 Desember 2013.
- ↑ Ronald L. Smith, Comedy on Record: The Complete Critical Discography (1988), p. 624.
- ↑ Sigler, Michael S (1 Mei 2001). "Charlie Chaplin Biography" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Maart 2012. Besoek op 2 Desember 2013.
- ↑ "Puns upon a time". Bbc.co.uk (in Engels). 24 Desember 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Oktober 2019.
- ↑ Bennett, Steve. "Missing a trick : Correspondents 2010 : Chortle : The UK Comedy Guide". Chortle.co.uk (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 September 2019.
- ↑ "Richard Herring on Russell Howard's Good News Extra - Series 3". Youtube.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 April 2016.