Liggaamsbou
Liggaamsbou is 'n sport- of oefenmetode waarin mens probeer om die spiere te ontwikkel deur 'n vorm van kragoefening (hipertrofie) om die liggaam aantreklik te maak. Gewoonlik word dit in gimnasiums of deur tuisoefening beoefen met oefengewigte en toerusting.[1]
Dit word hoofsaaklik onderneem vir estetiese doeleindes bo funksionele doeleindes, wat dit onderskei van soortgelyke aktiwiteite soos fiksheid, gewigoptel, en kragoptel, wat uitsluitlik daarop fokus om die fisiese las wat 'n mens kan uitoefen, te verhoog.
Liggaamsbou as 'n sport[wysig | wysig bron]
Aan die einde van die negentiende eeu was die verskynsel van "sterkmanne" veral gewild in Sentraal-Europa. Een van hulle was Eugen Sandow. Hy het hom van sy kollegas onderskei deur sy treffende fisieke met 'n laer vet persentasie en beter proporsies as die ander sterkgeboude mans. Sandow het soveel roem en geld hiermee verwerf dat hy 'n bestaan kon maak deur net sy liggaam te laat sien, sonder kragtoertjies en dies meer. Sandow het 'n groot opswaai in die verkoop van gewigte veroorsaak en mede-organiseer die eerste liggaamsboukompetisies waar die voorkoms van die fisiese deurslaggewend was. Sandow word dus beskou as die eerste moderne liggaamsbouer en was die wenner van die eerste liggaamsboukompetisie. Hy word gesien as die vader van moderne liggaamsbou. Die wenner van die Mnr. Olympia-kompetisies ontvang 'n beeldtjie van hierdie pionier as 'n trofee.[2]
Benadering[wysig | wysig bron]
Liggaamsbou is 'n lewenstyl, volgens baie 60% voeding en 40% oefening, soms tot vier ure se oefening per dag, opgedeel (nie alle spiergroepe op dieselfde dag nie) en 'n streng dieet, afhangende van die doel en seisoen. Dit gaan nie net oor die grootte van die spiere nie, ook die definisie, die diepte, die vel en die verhouding (enige minder sterkpunte, word ekstra hard aan gewerk, of die spiergroepe rondom dit word 'n bietjie meer ontwikkel, sodat dit minder opvallend is). 'n Voorbeeld is Arnold Schwarzenegger se maagspiere. Sy bors, arms, bene, rug en dies meer was so goed ontwikkel dat sy mindere sterk punt, sy maagspiere, feitlik geen probleem was nie. Nietemin het Schwarzenegger daagliks sy maagspiere geoefen.[3]
Op die verhoog is 'n bruin tan, glansende voorkoms en posering - waarvan daar sewe verpligte houdings is - belangrik. Schwarzenegger was 'n meester hiervan en het gevisualiseer dat hy die kompetisie gewen het, wat dikwels gebeur het.[4]
Die inoefening van posering verseker 'n beter balans, beter spierspanning en bloedvloei, meer vertroue op die verhoog en 'n goeie oorsig van die sterk en swakker punte van die geboude spiere.
Ontwikkeling[wysig | wysig bron]
In 1903 het die Amerikaner Bernarr Macfadden sy tydskrif Physical Culture begin en om die tydskrif te bevorder, het hy 'n reeks kompetisies gereël vir die titel “America's Most Perfectly Developed Man”. Dit was vir dekades die liggaamsboukompetisie in Amerika. In 1921 is die kompetisie gewen deur Angelo Sicilliano, later bekend as Charles Atlas, 'n Italiaanse immigrant. Hy het 'n posbestellingsmaatskappy in boekies en skedules begin oor hoe om te oefen en hoewel dit oefeninge sonder gewigte behels het, het hy daarmee 'n inkomste verdien. Sy advertensies en leuse “laat niemand sand in jou gesig skop nie” het wyd bekend geword. Langsamerhand het daar meer liggaamsbou kompetisies gekom. Die Kanadese broers Joe en Ben Weider het 'n rewolusie in die sport teweeg gebring. Joe het begin met sy eie tydskrif "Your Physique" (nou die "Muscle & Fitness") wat suiwer oor liggaamsbou was en Ben het voorsitter van die International Federadion of Bodybuilders, IFBB, geword. Hierdie unie het aanvanklik bestaan uit twee lande, die Verenigde State en Kanada, maar omdat die liggaamsbouers hier sentraal was, het die IFBB gegroei tot een van die grootste sportfederasies ter wêreld met meer as 160 geaffilieerde lande. In Augustus 2000 het die IFBB 'n lid van die Internasionale Olimpiese Komitee (IOK) geword, maar erkenning as 'n Olimpiese sport is nog nie op hande nie.
Kritiek en risiko's[wysig | wysig bron]
Vandag blyk die gebruik van opkikkers in beide die professionele en amateurkring voor te kom. Alle soorte medisyne, hetsy bedoel vir veeartsenykundige gebruik, word gebruik om vinniger en onnatuurlike spiergroei te bereik. Hormoonprodukte soos testosteroon of groeihormoon en anaboliese steroïede is getoon om baie effektief te wees in terme van spiergroei, maar kan ernstige newe-effekte hê met soms ernstige gevolge. Verskeie sterftes is al toegeskryf aan die gebruik van verbode middels in die liggaamsbouwêreld. Daar is 'n besondere risiko van lewerskade, want sommige steroïede word gebrekkig deur die lewer afgebreek.
Bekende liggaamsbouers[wysig | wysig bron]
Verreweg die bekendste (manlike) liggaamsbouer in die vroeë jare was Eugen Sandow. Later het Steve Reeves en veral Arnold Schwarzenegger, Lou Ferrigno, Sylvester Stallone en Franco Columbu bekend geword, al vyf tewens ook as rolprentakteurs. Stallone was egter nie 'n liggaamsbouer wat aan kompetisies deelgeneem het nie. Vir sy rolprentrolle het hy 'n goed gespierde liggaam nodig gehad.
In die 21ste eeu is Jay Culter een van die bekendste liggaamsbouers, sy voorgangers het Lee Haney, Sergio Oliva, Frank Zane en Tom Platz ingesluit. Onder die dames, die Australiese Bev Francis en die Nederlandse Juliette Bergmann.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Emery M. "Men's Bodybuilding: A Short History". Bodybuildingreviews.net. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 September 2020. Besoek op 25 Februarie 2014.
- ↑ Admin. "Judging Criteria". World Natural Bodybuilding Federation (in Engels). Besoek op 15 Oktober 2023.
- ↑ "Shaving Body Hair For Men!". Bodybuilding.com (in Engels). 30 Augustus 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Junie 2020. Besoek op 12 Januarie 2021.
- ↑ "How Long Does it Take to Be a Bodybuilder?". Livestrong.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 April 2021. Besoek op 15 Februarie 2021.
