Moskonfyt

Druiwe word gepars om mos te maak.

Moskonfyt is 'n stroop wat van druiwemos gekook word. Dit is 'n tradisionele produk van die Bolandse wynplase.

Tradisionele bereiding

Gegiste druiwesap, bekend as mos, is al kokende sonder enige byvoegings baie stadig in 'n pot oor 'n oop vuur ingedamp sonder dat dit aanbrand. Aanhoudend is dit afgeskuim totdat die verlangde dikte bereik is. Op daardie tydstip het dit 'n ligte bruin kleur. As die kleur te donker geword het, het die tipiese druiwegeur verlore geraak.

Gebruike

Tradisioneel word moskonfyt in Suid-Afrika op brood of saam met smoorsnoek en rys of saam met vis en patats geëet. Tot 2½% van wyn kan ook uit moskonfyt bestaan. Die doel daarvan is om die suurheid teen te werk, die smaak van soetwyn te verbeter en die houbaarheid daarvan te verleng. By die bereiding van die moskonfyt kan nog ander bymiddels gemeng word om byvoorbeeld mirrewyn of hissopwyn te maak.

Uitvoer

Daar was jare dat die druiwe-oes te groot was vir die plaaslike mark. Groot sukses is behaal met die uitvoer van moskonfyt. Dit was veral te danke daaraan dat 5 ton druiwe ongeveer 'n ton moskonfyt gelewer het en dus 80% minder skeepsruimte opneem. In Engeland was daar 'n goeie afsetgebied vir moskonfyt om die gehalte van die plaaslike wyne te verbeter.

Defrutum

Moskonfyt was reeds aan die antieke Romeine en Grieke bekend. Die Romeine het drie sterktes daarvan geken, naamlik carenum, defrutum en sapa. Sapa was die sterkste, want in daardie geval is twee-derdes van die vloeistof laat verdamp. Die Grieke Hippokrates (460-370 v.C.) en Aristophanes (448-388 v.C.) het reeds van moskonfyt melding gemaak. In byna alle Romeinse kookboeke is defrutum genoem. Die Romeinse staatsman Cato (234-149 v.C.) het genoem dat defrutum slegs gebruik moet word as dit baie soet is. Plinius (923-79 n.C.) het op sy beurt aanbeveel dat defrutum alleen met nuwe maan gekook moet word. Sowel Cato as Plinius het gewaarsku teen die gebruik van potte van koper en brons omdat dit die konfyt 'n onaangename smaak sou gee. Defrutum is gebruik om wyn te preserveer en te versoet en om disse van vrugte en vleisgeregte se smaak te verbeter. Selfs aan varke en eende is dit gevoer om hul vleis smaakliker te maak. Kwepers en spanspekke is in defrutum ingelê vir gebruik tydens die lang wintermaande. Ook is dit gebruik om die rantsoene vir die Romeinse leërs te preserveer. Romeinse vroue het dit soms gebruik as 'n skoonheidsmiddel.

Loodvergiftiging

Moskonfyt is tradisioneel in potte van koper, brons of lood gekook. By wetenskaplikes bestaan die vermoede dat mense wat oor jare heen moskonfyt geëet het wat in loodpotte gekook is, loodvergiftiging opgedoen het. Dit kon gelei het tot onvrugbaarheid en 'n hoë kindersterftesyfer en kon indirek 'n bydraende rede tot die val van die Romeinse ryk gewees het.

Teenswoordig

Moskonfyt is bekend in Suid-Afrika, Italië, Griekeland, Ciprus en Turkye. Op Sardinië word dit ook soms van die sap van turksvye en die vrugte van die aarbeiboom (Arbutus unedo) gemaak. In Robertson is daar 'n moskonfytfabriek.

Bibliografie

• Opperman, D.J. (red.): Gees van die wingerd. Kaapstad: Human & Rousseau, 1968.
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 5. Kaapstad: Nasou, 1972. ISBN 0-625-00321-7
• http://backsberg.co.za